از ریسندگی تا تولید خودرو

کوشان غلامی

در ابتدای قرن بیستم تویوتا یک کارخانه ریسندگی بود. ساکیشی تویودا که سال‌ها در راه شغل پدر خود، یعنی فروش فرش فعالیت می‌کرد این کارخانه را راه انداخته بود و در سال ۱۸۹۴ با هوش سرشار خود یک ماشین بافندگی صنعتی ابداع کرده بود. او در سال ۱۹۲۴ نوع تمام اتوماتیک آن را ساخت و دو سال بعد کارخانه اتوماتیک ریسندگی تویوتا، پابه عرصه وجود نهاد. بسیاری از ایده‌های خوب مدیریتی مانند بهبود مستمر که بعدها در تویوتا به کار گرفته شد، از اوست. ساکیشی می‌گفت: پنجره را بازکن، دنیای بزرگی در بیرون وجود دارد. وی تمام عمر خود را وقف طراحی و ساخت ماشین‌آلات نساجی اتوماتیک نمود و ۱۰۰ اختراع از خود باقی گذاشت که بعضی از آنها متعلق به خارج از ژاپن بود.

پسر کنجکاو و مستعد او، کیشیرو که در رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه توکیو فارغ‌التحصیل شده بود درکارخانه پدر مشغول به کار شد، اما همه توجه و همت او صرف تولید موتور خودرو شد. در سی‌ام مارس ۱۹۳۰، کیشیرو دفتری در گوشه کاخانه نساجی دایر کرد و به همراه چند مهندس تحقیقات روی موتورهای کوچک را آغاز نمود. افراد زیادی او را به این کار تشویق کردند و بعضی‌ها هم سرمایه‌گذاری در این طرح را ساده لوحانه می‌دانستند.

ولی کیشیرو هم مصمم بود و هم معتقد به این اصل که نباید صرفا از آمریکایی‌ها تقلید کرد. او می‌گفت که می‌بایست خودروهایی را به تولید انبوه رساند که با شرایط ژاپن تطابق داشته باشد و قابل رقابت با مدل‌های خارجی باشد، چه به لحاظ عملکرد و چه به لحاظ قیمت. پس تحقیق روی موتورهای گازوئیلی را آغاز کرد و سه سال بعد بخش خودرو را در قسمت کوچکی از کارخانه ریسندگی پدر راه انداخت.

در سال ۱۹۳۵ اولین کارخانه خودرو تویوتا آغاز به کار کرد و سال بعد لوگوی تویودا به تویوتا تغییر یافت. یک سال بعد، یعنی سال ۱۹۳۷ شرکت تویوتاموتور به طور رسمی‌افتتاح شد. بدین‌ترتیب یکی از موفق‌ترین کارخانه‌های ریسندگی ژاپن در بین دو جنگ جهانی با تغییر گرایش، به کارخانه خودروسازی تبدیل شد. تلاش و همت کیشیرو تویودا باعث شد که از دل کارخانه پدر، کارخانه جدید تاسیس شود.

در ابتدا خود کیشیرو به عنوان قائم مقام شرکت جدید عمل می‌کرد و در سال ۱۹۴۱ به عنوان مدیرعامل مشغول به کار شد. بلافاصله پس از راه افتادن شرکت جدید، اصول مدیریتی نوینی در اداره کارخانه به کار گرفته شد. در سال ۱۹۳۸ سیستم Jit به کار گرفته شد. Just in time سیستمی‌است که در آن تویوتا از هیچ انباری استفاده نکرده و مواد اولیه را مستقیما به خودرو تبدیل کرده و خودرو را بلافاصله به مشتری تحویل می‌دهد. اولین محصول تجاری شرکت تویوتا، کامیون ۵/۱ تنی G۱ بود. طی جنگ جهانی دوم تمام کارخانه در اختیار جنگ بود و برای ارتش کامیون تولید می‌کرد.

تا چند سال بعد از اتمام جنگ نیز، اشغالگران اجازه تولید خودرو به تویوتا ندادند. در سال ۱۹۵۲ با مرگ کیشیرو، مسوولیت شرکت برعهده ایجی تویودا پسر عموی او قرار گرفت. ایجی به همراه پسر کیشیرو، شوئی شیرو تویودا، طی سال‌های بعد تویوتا را به یکی از شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان تبدیل کردند. در سال ۱۹۷۷ مرکز فنی تویوتا در آمریکا افتتاح شد و همکاری تویوتا با جنرال موتورز در آمریکا برای اولین بار در سال ۱۹۸۴ صورت گرفت.

اکنون تویوتا بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو در ژاپن و دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان است که از وسایل نقلیه کوچک گرفته تا کامیون‌های بزرگ را در انواع مدل‌ها تولید می‌کند. شرکت تویوتا همچنین فعالیت‌های مختلفی در زمینه خدمات مخابراتی - خانه‌های پیش ساخته و قایق‌های تفریحی انجام داده است. فروش جهانی تویوتا در سال گذشته میلادی (۲۰۰۹) بیش از ۲۰۸ میلیارد دلار بوده و سود خالصی معادل ۵/۴ میلیارد دلار را از آن خود کرده است. گروه تویوتا تصمیم دارد در سال‌جاری فروش جهانی‌اش را بالا برده و به بزرگ‌ترین تولید کننده خودرو در جهان تبدیل شود. تویوتا در چشم‌انداز جهانی خود که برای سال ۲۰۱۰ ارائه داده است، تصویر جدیدی برای تویوتا در آینده ترسیم کرده، خلق خودروها و جامعه خودرو محور که در آن افراد می‌توانند با سهولت و ایمنی رانندگی کنند. برای دستیابی به این مقصد، باید موازنه‌ای بین کمینه کردن و بیشینه کردن وجود داشته باشد. کمینه کردن، چشم‌انداز و فلسفه تلاش‌های تویوتا در به حداقل رساندن جنبه‌های منفی خودرو مانند تاثیرات مخرب زیست‌محیطی، ترافیکی و تصادفات است. بیشینه کردن، فلسفه و چشم‌انداز تویوتا در بیشتر کردن جنبه‌های مثبت خودرو مانند راحتی، سرگرمی، مشعوف ساختن و مهیج کردن است. تشدید موثر این دو رویکرد، پیشرفت پایدار را در پی دارد.

شرکت خودروسازی تویوتا در حال طراحی و ساخت خودروهایی است که از نظر شکل با نمونه‌های خودروهای موجود در بازار متفاوت است و قصد دارد مدل‌های جدید خودروهای غیرعادی خود را در چندین نمایشگاه خودرو به نمایش بگذارد. به نظر می‌رسد شرکت تویوتا برای مقاصد تبلیغاتی، این خودروها را ساخته باشد، زیرا این مدل از خودروها در محبوبیت نشان تویوتا بسیار موثر خواهند بود.

تویوتا توانست نام لکسس را از یک تازه وارد در ابتدای دهه نود به یکی از با کیفیت‌ترین خودروها در اوایل قرن جدید تبدیل کند و فاصله‌اش با بهترین اتومبیل‌های لوکس را به کمترین حد برساند. هم‌اکنون کاتسواکی واتانا‌به مدیرعامل تویوتا است. او هماهنگی با مردم، جامعه و محیط را سرلوحه شعار خود قرار داده و می‌گوید: هدف ما این است که یک شهروند جهانی خوب باشیم.