آی‌بی‌ام چگونه دوام آورد؟

در سال ۱۹۱۱ و از ادغام سه شرکت بزرگ قرن نوزدهمی شرکت تکنولوژی سی‌تی‌آر به وجود آمد. شرکت سی‌تی‌آر ماشین‌هایی می‌ساخت که اطلاعات را فهرست‌بندی کرده به شکل مکانیکی روی کارت‌های پانچ پردازش می‌کرد. این ماشین‌ها در سال ۱۸۹۰ در نیویورک اختراع شده بودند تا برای سرشماری دقیق مهاجران بسیاری که در دوران انقلاب صنعتی وارد آمریکا شده بودند، به اداره آمار ایالات متحده کمک کنند. سه سال پس از تاسیس؛ یعنی در سال ۱۹۱۴ توماس واتسون به سی‌تی‌آر می‌پیوندد و در عرض دو دهه این شرکت را به شرکتی شاخص و در حال رشد در زمینه تکنولوژی و در واقع مدل اولیه شرکت‌های چندملیتی که در آن زمان تازه در حال پدید آمدن بودند، تبدیل می‌کند. تغییرات پدید آمده در سال ۱۹۲۴ در تغییر نام شرکت نیز تبلور یافت و نام آن به شرکت بین‌المللی ماشین‌های تجاری یا آی‌بی‌ام تغییر کرد. شرکت آی‌بی‌ام بنای تعریف خود را نه بر کالاهای تولیدی و یا استراتژی‌های مورد استفاده شرکت که بر فرهنگ رو به جلو و آینده‌نگر مدیریت خود بنا نهاده بود. رشد موفق آی‌بی‌ام سبب شد که حتی در دوران بحرانی دهه ۳۰ که هنوز هم عنوان بزرگ‌ترین رکود تاریخ اقتصاد را به خود اختصاص داده است، این شرکت بتواند همچنان به جذب نیروی کار بپردازد.

واتسون که می‌خواست آی‌بی‌ام را به شرکتی واقعا جهانی بدل کند، اهمیت زیادی برای فرهنگ حاکم در میان کارکنان در آی‌بی‌ام قائل بود. او اصرار داشت کارمندان و فروشندگان آی‌بی‌ام همه بسیار مرتب باشند و کت و شلوارهای یک دست بر تن کنند و از حقوق و مزایای خوبی برخوردار باشند، البته وفاداری کارکنان به شرکت تنها به دلیل دریافت پاداش‌ها و کمیسیون‌های سخاوتمندانه فروش نبود، بلکه فرهنگ کاری که برای کارکنانش مزایایی چون ایجاد تیم‌های ورزشی، سفرهای تفریحی خانوادگی و گروه موسیقی تشکیل می‌داد، پایه‌های این تعهد را محکم‌تر می‌کرد. نام واتسون به عنوان یکی از کسانی که شیوه رفتار با کارکنان را متحول ساخته است در کنار هنری ‌هاینز و ویلیام ریگلی قرار می‌گیرد.

آی‌بی‌ام، یکی از اولین شرکت‌هایی بود که در اوسط دهه سی بیمه عمر گروهی، مستمری بازماندگان و بیمه عمر را رایج کرد. آی‌بی‌ام، علاوه بر کارکنان توانست با مشتریان هم (که بزرگ‌ترین آنها دولت آمریکا بود) یک رابطه مستحکم مبتنی بر اعتماد بر قرار سازد. در دوران رکود اقتصادی دهه سی، آی‌بی‌ام توانست از طریق عقد قراردادی با دولت توسعه یابد. قراردادی که بر طبق آن باید مشخصات بیست و شش میلیون کارمند، به عنوان بخشی از برنامه صدور کارت ملی ثبت و ضبط می‌شد. دو سال بعد برنامه دولت برای تنظیم حقوق بر مبنای ساعات کار (که بر اساس آن شرکت‌های آمریکایی ملزم به ثبت ساعات کار کارمندانشان می‌شدند) یک قرارداد بزرگ دیگر برای آی‌بی‌ام به ارمغان آورد. این قرارداد باعث شد آی‌بی‌ام برای ساخت ماشین‌های پیشرفته‌تر تحقیق کند و در نتیجه، کالاهای جدیدی چون ماشین حساب الکترونیکی در سال ۱۹۴۷ به بازار ارائه شد.

با وجود اینکه جنگ جهانی دوم تجارت بین‌المللی را به شدت دچار آسیب کرده بود، آی‌بی‌ام همچنان به توسعه ظرفیت تولید خود ادامه داد تا به نیازهای زمان جنگ پاسخ گوید. در این دوران، شرکت شتاب بیشتری به فعالیت‌های بین‌المللی خود داد و در سال ۱۹۴۹ بخش تجارت جهانی برای اداره عملیات شرکت در کشورهای دیگر بنا شد. آی‌بی‌ام علاوه بر نوآوری در زمینه‌های کاری در زمینه‌های دیگر فعالیت خود نیز همواره پیشرو بوده است. آی‌بی‌ام ایجاد تنوع در کارکنان خود از طریق تمرکز بر ایجاد فرصت‌های شغلی برای زنان و اقلیت‌ها و همچنین تسهیل شرایط برای کار معلولین در این شرکت را در همین زمان و سال‌های پیش از آنکه این امور در شرکت‌های جهان به امری رایج بدل شود، آغاز کرد.

در سال ۱۹۶۴، آی‌بی‌ام اولین کامپیوتر مادر به نام سیستم ۳۶۰ را معرفی کرد که مجله فورچون آن را «قمار پنج میلیارد دلاری آی‌بی‌ام» لقب داد. بر خلاف کامپیوترهایی که تا آن زمان ساخته شده بودند، سیستم ۳۶۰ از دسته ماشین‌هایی بود که در آن از

نرم‌افزارهای قابل تعویض و تجهیزات ثانویه استفاده می‌شد.

در ۱۹۸۱، با معرفی کامپیوتر شخصی آی‌بی‌ام، شرکت و کل صنعت کامپیوتر وارد مرحله جدیدی شد. این کامپیوتر شخصی یا همان پی‌سی مثل مدل تی‌ اتومبیل‌های فورد بود که از نظر تکنولوژیکی پیشرفت به حساب نمی‌آمد؛ اما دسترسی به تکنولوژی را برای افراد بیشتری ممکن می‌ساخت. درست است که «اپل وان» شرکت اپل، چهار سال قبل از پی‌سی آی‌بی‌ام به بازار آمده بود، ولی این آی‌بی‌ام بود که با تکیه بر عظمت و قدرت ساخت شرکت، زمینه ورود کامپیوترهای شخصی به جریان اصلی بازار را فراهم کرد.

با ظهور پی‌سی نه تنها تعداد بیشتری از مردم کامپیوتر داشتند، بلکه هر یک از کاربرها به سرورهایی متصل می‌شدند که اطلاعات و برنامه‌های کاربردی را در اختیارشان می‌گذاشت. این موضوع نحوه خرید و فروش کامپیوتر را نیز تغییر داد. توانایی خرید و فروش کامپیوتر توسط هر یک از کاربران در کل به زیان آی‌بی‌ام تمام شد و شرکت را برای نزدیک به یک دهه در سراشیبی قرار داد. با آغاز دهه ۹۰ و شروع به کارلویی گرستنر به عنوان مدیرعامل، شرکت بار دیگر توانست سربلند کند. گرستنر برای این منظور تمرکز فعالیت‌های شرکت را بر ارائه خدمات کامپیوتری و نرم افزار گذاشت و بار دیگر آی‌بی‌ام را از رقبای کوچک‌تر که تنها سازنده قطعات بودند، متمایز کرد.

در سال‌های اخیر، شرکت برای رواج ایده فروش سریع کالا و خدمات از طریق اینترنت و حفظ جایگاه آی‌بی‌ام در بازار، کمپین‌های تبلیغاتی پر هزینه‌ای را در سطح جهان برگزار می‌کند. به گفته «اینتر برند» اکنون آی‌بی‌ام سومین نام تجار ی با ارزش در جهان پس از کوکاکولا و مایکروسافت است.

منابع:

کتاب سلاطین نام‌‌های تجاری جهان