میتسوبیشی شرکتی که از سیاست شکست نخورد

تاریخچه میتسوبیشی را شاید بتوان تبلوری از شکل‌گیری و توسعه ژاپن مدرن نامید. پایه‌های شکل‌گیری میتسوبیشی به سال ۱۸۷۰ بازمی‌گردد، زمانی که یاتورو ایواساکی تنها با داشتن سه کشتی بخار یک بنگاه حمل‌و‌نقل دریایی را تاسیس کرد. برادر، پسر و خواهرزاده یاتورو کسب و کار خود را در زمینه‌های وسیع‌تری گسترش دادند و شرکت‌های میتسوبیشی را تاسیس کردند. پس از جنگ جهانی دوم سازمان اولیه میتسوبیشی منحل شد و شرکت‌های این مجموعه به صورت شرکت‌های مستقل درآمدند. ساختاری که تا امروز نیز حفظ شده است. در واقع میتسوبیشی یک کسب و کار خانوادگی بوده که زمام امور آن از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. هر چند مدیریت قوی و هوشمندی در توسعه فعالیت‌ها، امروزه این شرکت را به مجموعه‌ای گسترده از شرکت‌های به هم پیوسته در صنایع متنوعی از بانکداری گرفته تا اتومبیل‌سازی تبدیل کرده است.

میتسوبیشی پس از تاسیس به سرعت پیشرفت کرد. این شرکت با راه یافتن به بازار چین اولین شرکت ژاپنی بود که در خارج از مرزهای ژاپن راه یافت. اما در سال‌های آغازین دهه ۱۸۸۰ خواست سیاستمداران بر علیه میتسوبیشی رقم خورد و دولت بودجه‌ای را برای ایجاد یک شرکت رقیب برای میتسوبیشی اختصاص داد. نتیجه این رقابت ساختگی ورشکستگی تقریبی هر دو شرکت بود.

با وجود این مزاحمت‌ها میتسوبیشی به ایجاد تنوع در فعالیت‌های خود ادامه داد و با خرید یک معدن مس در اوکایاما و یک معدن زغال‌سنگ در ناکازاکی و همچنین خرید منطقه کشتی‌سازی ناکازاکی از دولت در سال ۱۸۸۴ به توسعه فعالیت‌های خود پرداخت. کمی بعد نیز اولین کشتی بخار تمام فولاد ساخت داخل توسط شرکت میتسوبیشی در این منطقه کشتی‌سازی تولید شد.

یانوکا ایواساکی که در ۱۸۸۵ زمام شرکت را در دست گرفت، میتسوبیشی را به یک شرکت مدرن تبدیل کرد. یانوکا تمرکز فعالیت‌های شرکت را بر همان زمینه کار اولیه یعنی ساخت کشتی قرارداد، اما علاوه بر آن فعالیت‌های شرکت را به بانکداری، بیمه و انبارداری نیز گسترش داد. همین فعالیت‌ها زمینه رشد آینده میتسوبیشی را فراهم کرد. زمامدار بعدی شرکت یعنی هیسایا پسر دیگر یاتارو نیز که فارغ‌التحصیل دانشگاه پنسیلوانیا بود بر تنوع فعالیت‌های شرکت تاکید داشت و بخش‌های بازاریابی و سرمایه‌گذاری مسکن را به شرکت اضافه کرد. هیسایا همچنین تاکید زیادی بر جلوگیری از فساد و رعایت انصاف در معاملات تجاری داشت.

رشد اقتصادی، انحلال سیاسی

طولانی‌ترین دوران مدیریت را در تاریخ میتسوبیشی کویاتا ایواساکی پسر یانوسکه داشته است. کویاتا که فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج بود. برای نزدیک به ۳۰ سال رهبری میتسوبیشی را در دست داشت و نقشی محوری در توسعه صنایع ژاپن داشت. کویاتا ساختار میتسوبیشی را بیش از پیش به یک ساختار مدرن نزدیک کرد. به طوری که بخش‌های مختلف شرکت به طور مستقل اداره می‌شدند.

مدیریت کویاتا، میتسوبیشی را در بخش‌های متنوعی چون تولید ماشین‌‌آلات، تجهیزات الکترونیک و مواد شیمیایی به شرکتی شاخص تبدیل کرد. همین شرکت‌ها بودند که در آینده به شرکت‌های صنایع سنگین میتسوبیشی تبدیل شدند و به تولید خودرو، هواپیما، تانک و اتوبوس مشغول هستند. شرکت میتسوبیشی الکتریک نیز در تولید ماشین‌های الکترونیکی و وسایل الکترونیکی خانگی، شرکتی پیشرو است. خانواده ایواساکی پس از سال‌های متمادی در دست داشتن مدیریت و مالکیت میتسوبیشی، بخشی از سهام خود را طی یک فروش عمومی سهام، واگذار کرد. تا زمان پایان جنگ جهانی دوم در حدود نیمی از سهام شرکت در مالکیت سرمایه‌گذاران خارج از خانواده ایواساکی قرار داشت. کویاتا که از تفکرات بیگانه ستیزی به دور بود و همواره روحیه همکاری را تشویق می‌کرد، مدیران خود را به شراکت و همکاری تجاری با شرکای خارجی تشویق می‌کرد، اما پس از جنگ، نیروهای اشغال‌گر گروه‌های صنعتی بزرگ ژاپن را منحل اعلام کردند. کویاتا مقاومت زیادی در برابر این تصمیم کرد، اما به دنبال مرگ او در سال ۱۹۴۵ شرکت‌های میتسوبیشی در ۳۰ سپتامبر ۱۹۴۶ منحل اعلام شدند و بسیاری از شرکت‌های وابسته به میتسوبیشی نیز به شرکت‌های کوچک‌تر تبدیل شدند.

آغاز دوباره

در ۱۹۵۲ و با عقد پیمان صلح سانفرانسیسکو، ژاپن بار دیگر در جامعه جهانی پذیرفته شد. بیش از صد شرکتی که پس از انحلال میتسوبیشی در ۱۹۴۶ به صورت مستقل فعالیت می‌کردند، در سال ۱۹۵۴ با یکدیگر ادغام شدند و بار دیگر شرکت میتسوبیشی را بنا کردند. شرکت‌های تشکیل‌دهنده صنایع سنگین میتسوبیشی نیز در ۱۹۶۴ بار دیگر به یکدیگر پیوستند و از آن پس کلیه این شرکت‌ها بار دیگر لوگو الماس شکل این شرکت را به کار بردند.

ژاپن در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ صحنه رشد بی‌سابقه و خیره‌کننده اقتصادی بود و به طور حتم شرکت‌های میتسوبیشی نقش مهمی در این رشد داشته‌اند. میتسوبیشی هم‌اکنون پس از بیش از یک قرن از زمان شکل‌گیری، علاوه بر ایجاد شغل برای عده زیادی از مردم با فعالیت‌های اجتماعی همچون تاسیس موسسات خیریه متعدد، در زندگی ژاپنی‌ها حضور دارد.