کدام شرح حال، مدیرمالی شرکت شما را توصیف می‌کند؟

مترجم: ملالی حبیبی

منبع: Mckinsey

شرح حال امروز کارمندان ارشد مالی نشان می‌دهد که چگونه نقش و وظیفه آنها در حال تکامل بوده و سوالات مهمی را برای هیات مدیره درباره گسترش استعداد و رهبری مطرح می‌کند. بیشتر مدیران به خوبی آگاه هستند که نقش کارمند ارشد مالی در دهه گذشته به کلی گسترش یافته است. امروز جدا از مسوولیت‌های اصلی مانند گزارش مالی، حسابرسی، رسیدگی و تایید، برنامه‌ریزی منابع مالی و ساختار سرمایه، بیشتر کارمندان ارشد مالی نقش قوی‌تری در مدیریت موجودی مشترک و اختصاص سرمایه بازی می‌کنند.

آنها با تبدیل شدن به صدای شرکت به عنوان رهبرانی در مدیریت اجرا و صادرکننده پرسنل با تجربه در امور مالی به دیگر بخش‌های سازمان، در روابط سرمایه‌گذار و در رابطه برقرار کردن با هیات مدیره جایگاه خاصی پیدا کرده‌اند.

اما وظیفه این کارمندان تا کجا بوده و حدود آن چیست؟ کاملا بی فایده است که این نقش را بیش از حد گسترش دهیم و خیلی غیرمنطقی است که از یک کارمند ارشد مالی انتظار داشته باشیم که در هر کاری خوب و مفید باشد. چطور یک کارمند ارشد مالی و هیات مدیره - از طریق کمیته رسیدگی‌ قادر خواهند بود وضعیتی قابل مدیریت را برای این منصب ایجاد کنند؟

برای دست یافتن به تصویری با جزئیات بیشتر از اینکه چگونه این نقش به تکامل خود ادامه دهد، ما تجربیات مرتبط، شرایط لازم و پس‌زمینه‌های کارمندان ارشد مالی ۱۰۰ شرکت جهانی را تجزیه و تحلیل کردیم. بررسی ما، در حالی که خیلی قطعی نیست، بیان می‌کند که شرکت‌ها وظایف را طوری ایجاد می‌کنند که احتیاجات متداول خود را برآورده کنند. در واقع، ‌ما چهار وضعیت متفاوت این نقش‌ها را که توسط تجربیات کارمندان ارشد مالی در امور مالی یا عملکرد و وظایف غیر مالی تعریف شده است شناسایی کرده‌ایم؛ تمرکز حرفه‌ای چنین کارمندانی، خواه تمرکزی داخلی بر وظایف یا تمرکزی خارجی بر استراتژی باشد؛ همچنین منبع تخصص کارمندان ارشد مالی، خواه برگرفته از سال‌های متمادی تجربه در خود شرکت یا شرکت‌های دیگر باشد یا بر گرفته از مدرک تحصیلی حسابداری یا چیز دیگری باشد.

این چهار وضعیت شامل ویژگی‌هایی است که ما از آن به عنوان متخصص مالی، (generalist) شخصی که علاوه بر دانش عمومی گسترده در حوزه‌های متعدد مهارت دارد)، مدیر اجرایی و قهرمان رشد و پیشرفت شناسایی می‌کنیم.

این در حالی است که تعریف خاصی برای یک کارمند ارشد مالی وجود ندارد که قادر باشد با همه احتیاجات یک شرکت انطباق داشته باشد‌. هر شرکت باید کارمندانی را با توانایی‌هایی مورد هدف قرار دهد که به بهترین نحو با استراتژی، ترکیب دیگر گروهای ارشد شرکت و توانایی مالی‌ عملکردی آن انطباق داشته باشد‌. این توضیحات نگاه آنی دارد به اینکه چگونه چنین نقش‌هایی در حال تکامل است و شرکت‌ها کجا به دنبال کارمندان ارشد مالی با استعداد و مبتکر می‌گردند. همچنین سوالات مهمی را برای کمیته‌های هیات رسیدگی که در مورد توسعه کارمندان ارشد مالی یا وضعیت شخصی که قصد استخدام آن را دارند و همچنین برای مدیران اجرایی که به دنبال شکل دادن به وظایف آنها یا ایجاد نقش‌های جدید هستند، مطرح

می‌کند.

چهار گروه کارمندان ارشد مالی امروزه

مدیریت وظایف، بسته به تاریخ شرکت‌، مشخصه صنعت آن و تقاضای سرمایه‌گذاران، از شرکتی تا شرکت دیگر متفاوت است و هرچند قرار دادن کارمندان ارشد مالی در گونه‌ای روشن و مشخص به نظر مصنوعی می‌آید‌، به منظور دست یافتن به تصویری روشن‌تر از تغییرات یک شرکت، این عمل را برای دانستن اینکه چطور شرکت‌ها نقش‌ها و وظایف را پر می‌کنند، مفید یافته‌ایم. بر اساس تحقیقاتمان، ما کارمندان ارشد مالی را به چهار حالت کلی تقسیم می‌کنیم.

۱. متخصص مالی: معمولا استخدام درون سازمانی هستند، کارمندان ارشد مالی تجربه سال‌ها گردش بین وظایف و سمت‌های مالی‌ کنترل، خزانه داری، حسابرسی و ممیزی، طرح‌ریزی و تحلیل مالی یا واحدهای مالی تجاری‌ ‌را دارند. محتملا دانش کاری پیچیده‌ای از شرکت داشته و معمولا متخصصینی در مسائل مالی و حسابداری مرتبط، مانند قواعد مالی، حسابداری بین‌الملل، ‌یا ساختار سرمایه هستند. بیشتر آنها مدارک تحصیلی حسابداری یا تجربه کاری بالایی دارند.

۲. Generalist (کلی‌گرا): شرکت‌های فعال در زمینه‌ صنایع متمرکز بر سرمایه، مثل مواد اولیه،‌ نفت و گاز و ارتباطات، حق بیمه بالایی به توانایی‌های عملی و آماده بهره‌برداری اختصاص می‌دهند. بنابراین طبیعتا این شرکت‌ها به دنبال مدیران اجرایی با تجربه بالا‌ مانند کارمندان ارشد مالی هستند که زمانی را خارج از سازمان مالی در زمینه‌های عملکردی، استراتژیک، بازاریابی یا مدیریت صرف کرده‌اند.

کارمندان ارشدی که با این تعاریف منطبق هستند بیشتر مستعد درگیر شدن در وظایف و استراتژی‌های تجاری بوده و غالبا بصیرت و آگهی‌های قوی صنعتی و رقابتی را ارائه می‌دهند. این کارمندان معمولا در بخش‌های کمال یافته و جا افتاده شرکت‌ها مثل تاسیسات مالی، جایی که تشابهات عملیاتی در واحدهای تجاری سکوی خوبی برای گردش مدیران در بین انواع کسب‌وکارها و نهایتا در میان نقش‌های مدیریتی عملی را فراهم می‌کنند یافت می‌شوند. بیشتر چنین کارمندانی به صورت درون سازمانی استخدام شده و هم‌اکنون سمت اجرایی دارند.

۳. مدیر اجرایی: کارمندان ارشد مالی که تجربه‌ای قوی در امر دگرگونی و تغییر شکل هم در امور مالی و هم در دیگر بخش‌های سازمان دارند همان افرادی هستند که ما به عنوان مدیر اجرایی می‌نامیم. آنها غالبا استخدام برون سازمانی هستند و بیشترشان تجربیاتی را به عنوان کارمند ارشد مالی داشته‌اند. بیشتر آنها سابقه کار بین‌المللی را دارند،‌ در بین ۵۱ کارمند ارشد مالی که در نمونه ما بوده‌اند و در ۳ سال اخیر استخدام شده‌اند، ۳۰ مورد تجربه‌های ارزنده‌ای در کشورهای متفاوت داشته‌اند. یا شرکت‌هایی که چنین کارمندانی را استخدام می‌کنند معمولا شرکت‌های متنوعی بوده که خواهان تحلیل بسیار دقیق و موشکافانه هستند. شرکت‌هایی با رشد و اهداف هزینه‌ای پرریسک که باید در آینده‌ای نزدیک به آن برسند یا شرکت‌هایی با منابع کمیاب که باید به دقت منابع خود را مصرف نمایند.

۴. قهرمان رشد: افراد حرفه‌ای که به صورت برون سازمانی استخدام شده و کمترین جایگاه را در بین کارمندان ارشد مالی دارند،‌ اما تعداد آنها بالا رفته و نزدیک به ۲۵ درصد استخدام کارمندان ارشد مالی جدید را به خود اختصاص دادند. چنین کارمندانی معمولا بیشتر در صنایعی با بی نظمی و فروپاشی دائم که مستلزم تغییرات فوق سریع در اختصاص منابع هستند یا در شرکت‌هایی که هدف رشد سریع یا تغییر شکل نوع کار خود را دارند،‌ مشغول

هستند.

چنین حرکاتی استخدام درون سازمانی را به ویژه به خاطر تجربه عالی آنها در M&A و همچنین شبکه‌های خارجی آنها، قدرت تفکر مستقل ‌و بصیرت استراتژیک که معمولا از طریق کار به عنوان کارمند ارشد مالی یا خدمات‌رسانی برای سال‌های متمادی در کارخانه‌های خدمات حرفه‌ای جمع‌آوری شده است، باارزش کرده است. بیشتر قهرمانان رشد در میان یک سوم از کارمندان ارشد مالی جدید که سهم کلانی از شغل خود را در سرمایه‌گذاری در بانک‌ها، مشاوره‌دهی یا عدالت خصوصی صرف کرده‌اند هستند.

هماهنگی و چیدمان وظایف و نقش‌ها با شرکت

مسلما این توضیحات جنبه تجویزی ندارد؛ پیشنهاد قوانین ثابت و قطعی که حالت خاصی از کارمند ارشد مالی را برای مدل‌های کلی شرکت‌ها تجویز می‌کند خیلی ساده انگارانه خواهد بود. با این وجود، با مشخصه‌های توضیحی گفته شده، شرکت‌ها همانطور که به استراتژی خود برای آینده شکل می‌دهند،‌ آن را موشکافی کرده و تکمیل می‌کنند‌، همچنین آنها قادر خواهند بود که خیلی صریح‌تر مهارت‌ها و توانایی‌هایی را که انتظار دارند کارمندان ارشد مالی داشته باشند بسنجند. ما چهار سوال را (به ترتیب اهمیت) مطرح می‌کنیم که کارمندان ارشد مالی باید هنگام طرح‌ریزی کار خود - طرح‌های توسعه‌ یا کارمندان ارشد مالی و هیات مدیران هنگام جست‌وجو برای استخدام کارمندان ارشد مالی جدید به آنها جواب دهند.

۱‌- استراتژی و اهداف شما، به ویژه با در نظر گرفتن طبیعت صنعت مورد نظرتان چیست؟

در حالی که معمولا الگوهای مشخصی در استخدام کارمندان مالی ارشد جدید وجود دارد،‌ شرح حال این کارمندان بازتابنده ساختار، رفتار و عملکرد یک شرکت است. بخش‌های ثابت و با سابقه کلان بین‌المللی و زنجیره ذخیره عظیم‌ مانند نفت و گاز و کالاهای مصرفی‌ در انتخاب کارمندان ارشد مالی خود خیلی محدود‌تر عمل می‌کنند.

تنها ۴ تا از ۲۸ کارمند ارشد مالی در نمونه ما در این صنایع به صورت بیرون سازمان استخدام شدند و فقط ۲ مورد تجربه خوبی در خارج از آن بخش داشتند. هرچند تجربه بین‌المللی خیلی مهم است، ۹ تا از ۱۳ کارمند ارشد مالی در زمینه نفت و گاز و ۱۰ تا از ۱۵ کارمند در زمینه کالاهای مصرفی سابقه کار در کشورهای متعدد را داشتند. در سمت دیگر این گستره، صنایعی با تکنولوژی‌ای که با سرعت در حال تغییر است قرار دارد مانند تولیدات دارویی و پزشکی.

شرکت‌های فعال در این صنایع تمایل به داشتن کارمندان ارشد مالی با تجربه بیشتر در استراتژی و معامله دارند و احتمال بیشتری می‌رود که کارمندانی از خارج از شرکت یا بخش استخدام نمایند. در کنار شرایط و اوضاع صنعت، شرکت‌ها باید اینکه چگونه شخصیت خاص کارمندان ارشد مالی ممکن است به بهترین نحو طرح‌های استراتژیک آنها را حمایت کند، مد نظر قرار دهند. تیم‌های رهبری شرکت‌هایی که به دنبال استراتژی‌های رشد غیر متشکل هستند نیازمند میزان بالاتری از بصیرت بازاریابی و جهت گیری استراتژیک هستند. مدیران ارشد اجرایی شرکت‌ها به دنبال استراتژی رشد سازمان یافته هستند و در عین حال توانایی و مهارت بالایی را در افراد و رهبری سازمانی به نمایش می‌گذارند.

۲‌- ترکیب تیم اصلی مدیریت شما چگونه است؟

انتخاب کارمند ارشد مالی نمی‌تواند در انزوا انجام گیرد؛ شرکت‌ها باید نقاط قوت دیگر اعضای تیم اصلی را در نظر گرفته و توجه خاصی به نقاط کور آن و عدم وجود برخی توانایی‌ها مبذول دارند. تحقیقات اخیر نشان داده است که تیم‌های اصلی شرکت‌هایی با قدرت اجرایی بالا در تمام اقدامات مرتبط با مدیریت - شامل مدیریت فکری،‌ مدیریت افراد و مدیریت سازمانی و مدیریت کسب و کار‌ نسبت به شرکت‌هایی با قدرت اجرایی پایین امتیاز بیشتری دریافت کرده‌اند. واضح است که یافتن تیم درستی از مدیران مشخصه مهمی برای ایجاد همکاری است.

این به این معنی است که برای ایجاد یک تیم قوی و پابرجا، شاید نیاز باشد که وضعیت خاص کارمند ارشد مالی شما متفاوت از وضعیت کارمندان دیگر شرکت‌ها باشد‌ حتی شرکت‌هایی فعال در صنایع مشابه یا شرکت‌هایی با اهداف استراتژیک مشابه. بازخورد منفی اشتباه در انتخاب تیم اصلی‌ و به ویژه کارمند ارشد مالی، نقش خیلی مهمی دارد. تیم‌های اصلی که آینده نزدیک را می‌بینند دستاوردهای پر خطر و هزینه بری را به ارمغان می‌آوردند، از ابتکار عمل در بازار به دور مانده، یا از حفظ استعدادهای کلیدی باز می‌مانند. کارمندان ارشد مالی که قدرت اجرایی بالایی دارند باید توانایی در به چالش کشیدن دیگر کارمندان و اعضای دیگر تیم اصلی در موارد مربوط به استراتژی‌های کلیدی و تصمیمات مالی داشته و بنابراین شرکت را به سوی خط سیر اجرایی بالاتری هدایت کنند.

۳‌- سطح توانایی شما در عملکرد مالی چیست؟

تا جایی که وضعیت و سابقه یک کارمند ارشد مالی در راستای استراتژی یک شرکت بوده و تکمیل کننده تیم اصلی باشد، ملاحظات بعدی خیلی حساب شده‌تر خواهد بود. سطح عملکرد مالی مهمترین گزینه است؛ زیرا وظیفه اساسی کارمندان ارشد مالی اطمینان از اجرای وظایف اصلی گروه مالی به ویژه پذیرش و کنترل قوی، داده‌های واقعی و ادغام سیستم است.

۴‌- ساختار سازمانی و گزارشی شرکت شما چگونه است؟ کدام بخش‌ها به کارمندان ارشد مالی گزارش کاری می‌دهند؟

در نظر گرفتن ساختار گزارش‌دهی شرکت‌ به این معنی که آیا ساختار بی قید و شرط و مستمر گزارش‌دهی به کارمندان ارشد مالی حاکم است‌ و میزان مسوولیت‌های رسمی کارمندان ارشد مالی هم به نوبه خود دارای اهمیت است. برای مثال در یک شرکت جهانی با ساختار ماتریسی و گزارش‌دهی بی قید و شرط برای موفقیت باید یک کارمند ارشد مالی قادر باشد که میزان قابل توجهی از نفوذ شخصی را اعمال کند.

این شرایط شاید بتواند به استخدام یک کارمند ارشد مالی که دارای شبکه و دانش تاسیساتی لازم برای ایجاد تغییر است به صورت درون سازمانی کمک کند. تعریف حدود مسوولیتی که در ماورای حوضه‌های سنتی مالی قرار دارد، مثل IT، تدارکات ‌و دگرگونی، که مستلزم مدیریت مستقیم و عملی روزانه است، اهمیت دارد.