کسب‌وکار در نمایشگاه کتاب فرانکفورت

فرهاد امیری

درست اندکی پس از آن که گوتنبرگ دستگاه چاپ را در ماینز آلمان، نزدیک شهر فرانکفورت اختراع کرد، کتاب‌‌فروشان محلی نخستین نمایشگاه کتاب فرانکفورت را به راه انداختند. این نمایشگاه تا اواخر قرن هفدهم بزرگترین و مهم‌ترین نمایشگاه کتاب اروپا بود، اما پس از آن، نمایشگاه کتاب لایپزیگ تا پس از جنگ جهانی دوم توانست در رده‌ای بالاتر از نظر وسعت و اهمیت قرار بگیرد. با این حال، سال ۱۹۴۹ بار دیگر نمایشگاه کتاب فرانکفورت آغاز به کار کرد و دوباره جایگاه ویژه‌ خود را به دست آورد. اکنون نمایشگاه پانصدساله‌ کتاب فرانکفورت، چه بر حسب تعداد ناشران حاضر در نمایشگاه کتاب و چه بر حسب بازدیدکنندگان از آن، در رده‌ نخست نمایشگاه‌های سرتاسر جهان قرار دارد.

شیوه‌ برگزاری

نمایشگاه کتاب فرانکفورت یک رخداد بازاریابی بسیار مهم برای کتاب‌های تازه‌ انتشاریافته است، اما علاوه بر آن محلی است که مذاکرات بر سر فروش بین‌المللی حقوق و مجوزهای چاپ را تسهیل می‌کنند.

بازدیدکنندگان از این نمایشگاه عموما جهت اطلاع از بازار انتشارات استفاده می‌کنند و این نمایشگاه را فرصتی برای شبکه‌سازی با دیگر افراد و نیز انجام کسب‌وکار با آنها می‌دانند. ناشران، عاملان، فروشندگان‌کتاب، کتابخانه‌دارها، تهیه‌کنندگان فیلم، مترجمان، هنرمندان، نویسندگان، عرضه‌کنندگان نرم‌افزار و... همواره در فضای کسب‌وکار حول و حوش نمایشگاه فرانکفورت نقش ایفا می‌کنند.

برای درک گستردگی نمایشگاه فرانکفورت باید نگاهی به آمار این نمایشگاه بیندازیم. در سال ۲۰۰۶، ۷۲۷۲ عرضه‌کننده‌ مستقل از ۱۱۳ کشور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت کردند و حدود ۱۸۳۰۰۰ بازدیدکننده‌ تجاری قدم به این نمایشگاه گذاشتند. در همین سال، بیش از یازده‌هزار خبرنگار از ۶۶ کشور درباره این نمایشگاه گزارش تهیه کردند. در سال ۲۰۰۹ نیز ۷۳۱۴ عرضه‌کننده‌ کتاب از حدود ۱۰۰ کشور در این نمایشگاه شرکت کردند و حدود ۴۰۰ هزار جلد کتاب را به نمایش گذاشتند. تعداد بازدیدکننده‌ها از نمایشگاه آن سال به ۳۰۰ هزار نفر نیز رسید.

به دلیل فرصت‌های بی‌بدیل کسب‌وکار در زمینه‌ کتاب، نمایشگاه کتاب فرانکفورت شیوه‌ برگزاری خاص خود را دارد. این نمایشگاه هر سال در اواسط اکتبر به مدت پنج روز برگزار می‌شود، اما سه روز ابتدایی این نمایشگاه تنها به بازدیدکنندگان تجاری تعلق دارد و عموم نمی‌توانند در آن شرکت کنند؛ به عبارت دیگر، کسانی در سه روز ابتدایی توان شرکت دارند که در زمینه‌ کسب‌وکار کتاب یا برای مذاکره بر سر حقوق یا مجوزهای چاپ قدم به این نمایشگاه گذاشته‌اند. عامه‌ مردم تنها دو روز آخر را برای بازدید از این نمایشگاه در اختیار دارند.

از سوی دیگر، برگزارکنندگان نمایشگاه از سال ۱۹۷۶ به بعد تصمیم گرفتند تا هر سال نمایشگاه را به یک موضوع واحد اختصاص دهند، اگرچه این موضوع محدودیتی بر کتاب‌ها و عرضه‌ آنها ایجاد نمی‌کند.

این کار باعث شده است تا فضای کسب‌وکار و تجارت حول نمایشگاه بیش از پیش گسترده شود زیرا برای هر موضوع خاص، سالانه مراسم مخصوص کتاب‌خوانی، نمایشگاه‌های هنری، پنل‌های بحث عمومی، برگزاری تئاتر، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی برگزار

می‌شود.

همچنین بنگاه‌های عمده‌ نشر هر کشوری که به آن سال خاص تعلق یافته باشد، در نمایشگاه آن سال حضور خواهند داشت و این به نفع صنعت انتشارات آن کشور است. برای مثال، سال ۱۹۷۶ به آمریکای لاتین اختصاص داشت، ۱۹۸۶ به هند، ۲۰۰۸ به ترکیه، ۲۰۱۰ به آرژانتین و ۲۰۱۱ به ایسلند. همچنین سال‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به ترتیب به نیوزیلند، برزیل و فنلاند اختصاص یافته است.

طبق بررسی‌های انجام‌گرفته، نمایشگاه کتاب فرانکفورت در تولید این فضای کسب‌وکار موفق بوده است. ۹/۹۲ درصد عرضه‌کنندگان کتاب در نمایشگاه، شرکت خود در این رخداد را مثبت ارزیابی کرده‌اند. همچنین ۷/۵۲ درصد آنها تایید کرده‌اند که تعداد تماس‌های مربوط به کسب‌وکار در نمایشگاه سال ۲۰۱۱ نسبت به سال پیش از آن یکسان باقی مانده و حدود ۳/۲۳ درصد حتی از افزایش آن خبر

داده‌اند.

درست به دلیل این فضای فوق‌العاده‌ کسب‌وکار در نمایشگاه فرانکفورت که انگار چندان تحت تاثیر بحران جهانی نیز قرار نگرفته است، وب‌سایت رسمی این نمایشگاه تسهیلات بسیاری را برای مشتریان و بازدیدکنندگان بالقوه‌ خود تدارک دیده است: خدمات به عرضه‌کنندگان کتاب، خدمات به روزنامه‌نگاران، خدمات به بازدیدکنندگان تجاری، خدمات‌به بازدیدکنندگان خصوصی، تاسیس یک پایگاه اینترنتی برای گنجاندن همه‌ رسانه‌ها در شبکه قابل دسترسی مخاطب، ارائه‌ عضویت و درخواست ویزا.