اینترنت اشیا از نگاه انقلاب صنعتی چهارم

نویسنده: دکتر ملیکا ملک‌آرا هدف اینترنت اشیا (The Internet of Things: toI)‌ این است که انسان را به سمت عصر جدیدی از محاسبات هدایت کند که در آن اینترنت گسترش یافته و با میلیاردها نوع دستگاه جدید ارتباط خواهد یافت. IoT بر ایده یکپارچه‌‌‌سازی و ادغام اشیای هوشمند روزمره که مجهز به حسگرها بر پایه اینترنت هستند استوار است. اشیای ناهمگن (Heterogeneous) قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر و ارائه خدمات در هر مکان ممکن هستند که خود، چشم‌انداز جدیدی از امکانات نوین را فراهم می‌کند.

تمام این گستردگی و فراگیر شدن توسط حسگرها (از شناسایی فرکانس رادیویی بدون باتری (RFID) گرفته تا دستگاه‌‌‌های حسگر مجهز به سنسورها) به واقعیت خواهد رسید. این دستگاه‌‌‌ها پدیده‌‌‌های فیزیکی مختلف را حس می‌کنند و می‌توانند وظایف گوناگونی را انجام دهند. رایانش ابری زیرساخت‌‌‌های موردنیاز برای جمع‌‌‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌‌‌های ایجاد شده توسط این سنسورها را فراهم خواهد کرد.

 این زیرساخت با امکان ارائه خدمات سراسری (end-to-end) کاربردهای مختلفی را فراهم می‌کند. تجزیه‌وتحلیل این داده‌‌‌ها برای کسب و کارها و دولت‌‌‌ها مهم خواهد بود و در نهایت به کلیدی برای ایجاد مدل‌‌‌های جدید کسب ‌‌‌وکار تبدیل خواهد شد.

مفهوم اینترنت اجتماعی اشیا ‌(SIoT: Social Internet of Things)‌ چنین است که امکان ایجاد هوشیاری در اینترنت اشیا را با فعال کردن شبکه‌‌‌های اجتماعی در میان دستگاه‌‌‌های متصل به اینترنت فراهم می‌کند.

این دستگاه‌‌‌ها با استفاده از زیرساخت‌‌‌های موجود در شبکه اجتماعی قادر خواهند بود با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و حلقه‌‌‌های اجتماعی بین افراد را بر اساس اهداف و سلایق مشترک شکل دهند و مسائل مربوط به IoT مانند مقیاس‌پذیری را مورد توجه قرار خواهند داد. همچنین دستگاه‌‌‌های متصل به IoT روابط مبتنی بر اعتماد را ایجاد می‌کنند که از این روابط برای ارائه خدمات استفاده می‌شود. SIoT امکان مدیریت تعداد زیادی از دستگاه‌‌‌های IoT را میسر می‌‌‌سازد.

اینترنت وسایل نقلیه (IoV: Internet of Vehicles) ‌ نیز یک مفهوم نوظهور است که از حوزه‌‌‌ اینترنت اشیا مشتق شده. ایده IoT به ارتباط پویای بین تلفن همراه با وسایل نقلیه، زیرساخت‌‌‌ها، رانندگان و مسافران اشاره دارد. این ارتباط به چند دسته تقسیم‌‌‌ می‌شود. دسته اول، ‌وسیله نقلیه به وسیله نقلیه (V۲V: Vehicle to Vehicle) است و هنگامی که وسایل نقلیه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند مطرح می‌شود. دسته دوم وسیله نقلیه به زیرساخت ‌(Vehicle to infrastructure : V۲I) است و برای زمانی است که وسایل نقلیه با ‌واحدهای جاده‌‌‌ای (RSUs)  ‌در ارتباط است و سومین دسته، V۲H (‌وسیله نقلیه به انسان)‌ است و اشاره دارد به برقراری ارتباط بین وسایل نقلیه با رانندگان یا مسافران وسایل نقلیه.

مزیت کلیدی IoT، اشتراک‌‌‌گذاری اطلاعات بین نهادهای مختلف است که به‌طور مثال تا حد زیادی در رفع ترافیک جاده‌‌‌ای سودمند است. مزیت‌‌‌های تجاری زیاد IoV افق روشنی را برای این موضوع وعده می‌دهد که سبب شده محققان و شرکت‌های بسیاری جذب این ایده‌‌‌ها شوند. ایجاد محیطی برای ارتباط همه‌جانبه با وسایل نقلیه در جاده‌‌‌ها، فرصت‌‌‌های عظیمی را برای سازمان‌های دولتی و غیردولتی فراهم می‌‌‌آورد تا با رانندگان در جاده‌‌‌ها ارتباط برقرار کنند.

به عنوان مثال، اگر تصادفی در جاده رخ داده باشد یا ساخت‌‌‌‌و‌سازی در حال اجرا باشد، مسوولان راهنمایی و رانندگی می‌توانند به رانندگان اطلاع دهند که مسیر جایگزینی را انتخاب کنند. این اطلاعات را می‌توان به طور مستقیم در سیستم‌های هدایت وسیله نقلیه وارد و به راحتی از طریق اینترنت منتقل کرد. این روش ارتباط با خودروها و رانندگان می‌تواند به میزان قابل‌‌‌توجهی هزینه و زحمت نصب بیلبوردهای گران‌قیمت در جاده‌‌‌ها را کاهش دهد.

تلاش‌‌‌های تعاونی دولت‌‌‌ها برای طراحی متقابل و اجرای سیاست‌‌‌ها و سپس استقرار مکرر زیرساخت‌‌‌های آن با تامل در بازخورد، الزامات کلیدی برای پذیرش موفقیت‌‌‌آمیز این فناوری در عصر حاضر است.