کسبوکارپایدار
خردهفروش دانمارکی که اهداف پایداری را با جدیت دنبال میکند
در فصل خرید کریسمس اخیر، خریداران در پایتخت دانمارک، این تغییر رویکرد را حس کردند و با مدلهای جدید چوبی شطرنج، تخته نرد و بازی four-in-a-row در کنار مدلهای قدیمیتر پلاستیکی همین بازیها مواجه شدند. اما این دو مدل چوبی و پلاستیکی قرار نیست همیشه در کنار هم به فروش برسند. مارتین جرمین، مدیرعامل فلاینگ تایگر میگوید: «سناریویی برای اینکه همه محصولات پلاستیکی تا یک سال دیگر همچنان در فروشگاههای ما باشند، وجود ندارد.» فلاینگ تایگر که تحت مالکیت هلدینگ زبرا (Zebra AS) است و حدود ۹۰۰ فروشگاه در سراسر دنیا دارد، میخواهد در کنار دیگر اهداف پایداری خود، تا سال ۲۰۲۵ استفاده از پلاستیک را در مقایسه با سال ۲۰۱۹ به نصف برساند. به گفته جرمین، برای شرکتی که بهشدت به مواد مصنوعی وابسته است، این یک هدف سخت است. «پلاستیک ماده بسیار خوبی برای محصولات ماست. اما برای زمین مضر است.»
کاهش استفاده از پلاستیک و کمتر شدن انتشار کربن و ضایعات مرتبط با پلاستیک، به یک هدف زیست محیطی برای بسیاری از شرکتها از جمله لگو تبدیل شده که به دنبال روشهایی برای ساخت آجرهای اسباببازی از مواد بازیافتی یا پلاستیکهای گیاهی است. حدود ۵۰۰ شرکت بزرگ جهانی پیمانی تحت حمایت سازمان ملل را امضا کردهاند که تا سال ۲۰۲۵ استفاده از پلاستیک خام و دست اول را در بستهبندیهای خود متوقف کنند.
از آنجا که پلاستیک، ارزانقیمت، در دسترس و جهانی است، توقف سریع استفاده از آن برای شرکتهایی مثل فلاینگ تایگر سخت است. در یکی از استودیوهای توسعه محصول دفتر مرکزی این شرکت، مجموعه اسکلت، عنکبوت و دیگر المانهای ترسناک مربوط به مراسم هالووین سال ۲۰۲۳ که همگی از پلاستیک ساخته شدهاند، مقیاس این چالش را مورد تاکید قرار میدهند. تعطیلات همیشه اوج فروش فلاینگ تایگر است، بهطوری که در هالووین سالی که گذشت، فروش محصولات مرتبط با هالووین دو برابر شد و پیشبینی میشود این اتفاق در سال ۲۰۲۳ هم تکرار شود. اما این افزایش فروش بهشدت وابسته به پلاستیک است. تقریبا تمامی محصولات هالووینی این شرکت از پلاستیک ساخته شده بود.
واکنش شرکت به این موضوع این بوده است: در هر جایی که بتواند، دیگر از پلاستیک استفاده نمیکند. محصولاتی مثل زیورآلات و تزیینات را میتوان با فلز، شیشه یا سرامیک جایگزین کرد. و جایی که نمیتواند به جای پلاستیک از چیز دیگری استفاده کند، پلاستیک بازیافتشده را جایگزین خواهد کرد. این موضوع برای شرکتی که جذابیت اصلیاش قیمتهای پایین است، میتواند یک مانع ایجاد کند. مصرفکنندگان در ماههای اخیر به دلیل افزایش قیمت انرژی و فشارهای تورمی، به خردهفروشیهای ارزانقیمت روی آوردهاند و خیلی از آنها، نمیخواهند یا نمیتوانند برای یکسری محصولات، پول بیشتری بپردازند که این مساله شرایط را برای خردهفروشها به دلیل بالا رفتن هزینههای ناشی از کنار گذاشتن پلاستیک، سختتر میکند.
آقای جرمین میگوید انواع مواد اولیه گرانتر شدهاند و فلاینگ تایگر مجبور شده قیمت برخی محصولات را بالا ببرد، اما سعی کرده بر کنترل هزینهها در مرحله طراحی متمرکز شود. مثلا افزایش قیمت سرامیک، باعث شده اندازه یکسری محصولات کوچکتر شود، اما با همان قیمت قبلی. عدماستفاده از پلاستیک دست اول هم هزینهها را بالا میبرد. به عنوان مثال، پلاستیک بازیافت شده در بازار چین که فلاینگ تایگر بیشتر محصولاتش را به آنجا برونسپاری کرده، در حال حاضر حدود ۲۵درصد گرانتر از پلاستیک دست اول تمام میشود و این در حالی است که مواد جایگزین دیگر مثل چوب، از این هم گرانترند.
با این حال، مواد اولیه تنها بخشی از هزینههای کلی یک محصول را تشکیل میدهند و بنابراین حتی وقتی شرکت تصمیم بگیرد مواد گرانتر را انتخاب کند، به گفته جرمین خیلی هم قربانی نمیشود: «پایداری نباید بهانهای برای افزایش قیمتها باشد.» فلاینگ تایگر محصولاتش را درون سازمان طراحی میکند و حجم سفارش هر آیتم را مشخص میکند و این یعنی میتواند طراحیها و اندازه سفارش را تغییر دهد و متناسب با هزینهها در زمانی که تورم بالا میرود، تنظیم کند. شرکت میگوید جایگزین کردن چوب به جای پلاستیک، میتواند مقرون به صرفه باشد. یک ساز بانجو اسباببازی چوبی که ۱۲ یورو قیمت دارد (تقریبا معادل ۷۵/ ۱۲ دلار) اخیرا جایگزین نمونه پلاستیکی آن شده که قیمت آن ۱۵ یورو بود. یک کامیون اسباببازی چوبی ۵/ ۲ یورویی، تقریبا ۵۰ سنت ارزانتر از نمونه پلاستیکی آن درآمده است.
بازی four-in-a-row جدید چوبی در حال حاضر ۵ یورو میارزد که دو برابر نمونه پلاستیکی است. اما در حالی که مجموعه پلاستیکی این بازی در حجم بسیار بالایی سفارش داده میشد، شرکت نمونه چوبی را در تعداد بسیار کمی سفارش داده تا محبوبیت آن را در خریدهای کریسمس خریداران بسنجد. به گفته جرمین، اگر این محصول با استقبال مواجه شود، سفارش در حجم بالا میتواند ارزانتر تمام شود. این تغییر رویکرد، در دیگر دستهبندیهای محصولی شرکت هم دیده شده است. دستمال مرطوب که قبلا با مواد مصنوعی درست میشد، حالا از بامبو ساخته میشود. در بستهبندی شکلاتهای نعنایی دیگر از پلاستیک استفاده نمیشود و در ورقههای فلزی عرضه میشوند. استفاده از الیاف مصنوعی در محصولات پارچهای هم به شدت کاهش یافته است. جرمین میگوید کنار گذاشتن پلاستیک تا وقتی قیمتها تغییر زیادی نکنند، اقدام مثبت بزرگی برای مصرفکنندگان است و افرادی را که دغدغههای محیطزیستی ندارند هم نمیترساند.