کسب‌و‌کارپایدار
بر خلاف تبلیغات جام جهانی امسال کربن‌‌‌خنثی نیست
با این حال، سازمان‌‌‌دهندگان جام جهانی، اصرار داشتند که این مسابقات را کربن‌‌‌خنثی برگزار خواهند کرد. تردید در مورد این ادعا با توجه به نشانه‌‌‌های سبزشویی (تبلیغات غیرواقعی در مورد فعالیت زیست محیطی یک نهاد که هدفش صرفا متقاعد کردن مشتریان و مخاطبان است)، غیرعادی نیست. استراتژی پایداری قطر به صورت کلی، ابتدا بر به حداقل رساندن انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای تا حد ممکن و سپس جبران گازهای منتشر شده با استفاده از «اعتبارات کربن» (مجوز یا سندی قابل معامله که حق انتشار یک تن دی اکسید کربن یا هر نوع گاز گلخانه‌‌‌ای دیگر را به دارنده آن اعطا می‌‌‌کند.) است.
با توجه به نیاز قطر به ساخت یکسری استادیوم‌‌‌های جدید و رساندن امکانات به آنها در وسط بیابان، متدها و محاسباتی که برای کربن‌‌‌خنثی کردن جام جهانی به کار رفته، به طور جدی زیر سوال هستند. سازمان نظارتی غیرانتفاعی (Carbon Market Watch (CMW ، در گزارشی که اوایل امسال منتشر کرد، اعلام کرد «تحقیقات ما در مورد شواهد موجود، این ادعا را مورد تردید قرار میدهد و سطوح واقعی انتشار کربن و اثرات اقلیمی آن در جام جهانی امسال، کمتر از میزان واقعی ارزیابی شده است.
قطر به خاطر کوچک بودنش، همیشه به سرمایه‌‌‌گذاری سنگین در ساخت استادیوم و تجهیزات نیاز داشته است. همچنین کوچک بودن یک کشور به این معنی است که همواره به‌‌‌شدت وابسته به واردات است و هرگونه ساخت‌وسازی را از نظر زیست محیطی، پرچالش می‌‌‌کند. حتی بذر چمن برای زمین‌‌‌های بازی باید از خارج وارد شود. بعد از کاشت چمن، نگهداری از یک زمین در ماه‌‌‌های نوامبر و دسامبر که دما در قطر حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌‌‌گراد است (و در تابستان به بالای ۴۰ درجه می‌‌‌رسد) به ۱۰ هزار لیتر آب در هر روز نیاز دارد. و تعداد این زمین‌‌‌ها به ۱۴۴ تا می‌‌‌رسد. در کشوری کویری، آب به راحتی تامین نمی‌‌‌شود و نمک‌‌‌زدایی از آب دریا هم به انرژی زیادی نیاز دارد و این در حالی است که تقریبا ۱۰۰ درصد برق این کشور از نفت و گاز تامین می‌‌‌شود. مشخص است که میزان انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای در این مدت چقدر افزایش می‌‌‌یابد.
بنابراین، تعجبی ندارد که طبق گزارش رسمی انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای فیفا، در مسابقات جام جهانی امسال، حدود ۶/ ۳میلیون تن دی‌‌‌اکسیدکربن منتشر خواهد شد که ۵/ ۱ میلیون تن بیشتر از جام جهانی قبلی روسیه در سال ۲۰۱۸ و بیشتر از کل انتشار برخی کشورها در طول یک سال است. نتایج این گزارش، بر‌خلاف بسیاری از تلاش‌‌‌های توجه‌‌‌برانگیزی است که قطر اعلام کرده برای کاهش انتشار انجام میدهد.
در قلب این تلاش‌‌‌ها، ساخت هشت استادیوم روباز مخصوص مسابقات است که شاهکار بلندپروازی‌‌‌های سبز محسوب می‌‌‌شود. هفت تا از این استادیوم‌‌‌ها از ابتدا برای جام جهانی امسال ساخته شده‌‌‌اند و یکی از آنها - خلیفه - بازسازی شده است. این استادیوم‌‌‌ها عمدتا از مواد بازیافتی ساخته شده‌‌‌اند و طراحی پایدار دارند. برای کنترل گرما، همه استادیوم‌‌‌ها به جز استادیوم ۹۷۴ از یک سیستم سرمایشی جدید استفاده می‌‌‌کنند که سعود عبدالعزیز عبدالغنی، استاد دانشگاه قطر، آن را طراحی کرده است. این سیستم، به جای اینکه همواره هوای گرم بیرون را بگیرد و سرد کند، لایه‌‌‌ای از هوای خنک را داخل هر استادیوم ایجاد می‌‌‌کند و سپس آن را به گردش درمی‌‌‌آورد. شبکه‌‌‌هایی که در اطراف کار گذاشته شده‌‌‌اند، این هوا را می‌‌‌بلعند، فیلتر می‌‌‌کنند و به جای اینکه کل فضای استادیوم پر شود، هوای خنک با ابزارهای ویژه‌‌‌ای به سمت بازیکنان یا زیر صندلی تماشاگران، منتقل می‌‌‌شود. کل این سیستم با یک مزرعه خورشیدی در یک بیابان، تامین انرژی می‌‌‌شود و عبدالغنی مدعی است که در مقایسه با هر سیستم خنک‌‌‌کننده دیگری که در بازار موجود است، ۴۰ درصد انرژی کمتری مصرف می‌‌‌کند.
این اقدامات توجه زیادی را جلب کرده‌‌‌اند، اما در رابطه با کربن‌‌‌خنثی، صرفا منحرف‌‌‌سازی محسوب می‌‌‌شوند. فیفا اعلام کرده ساخت‌‌‌وساز و عملیاتی کردن زیرساخت‌‌‌ها، فقط یک چهارم انتشار کربن مرتبط با مسابقات جام جهانی را تشکیل میدهد. بیش از نیمی از انتشار کربن، به سفرهای هوایی و یک پنجم آن به تدارکات مربوط است. طبق گزارش CMW، سازمان‌‌‌دهندگان مسابقات جام جهانی، میزان انتشار کربن مرتبط با ساخت شش استادیوم جدید را هم کمتر از میزان واقعی ارزیابی کرده‌‌‌اند. آنها به جای اینکه میزان انتشار ارزیابی شده را به مسابقات مرتبط بدانند، آن را در طول کل عمر مفید استادیوم‌‌‌ها در نظر گرفته‌‌‌اند که ۶۰ سال است. این موضوع در صورتی منطقی است که استادیوم‌‌‌ها در آینده هم کاربرد زیادی داشته باشند که با توجه به وسعت جغرافیایی کم قطر و جمعیت کمتر از ۳ میلیون نفری آن، بعید است. کارشناسان می‌‌‌گویند قطر یک‌‌‌شبه به یک قطب توریسم تبدیل نمی‌‌‌شود و همه این سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ها برای چند هفته طراحی شده‌‌‌اند که آن‌‌‌طور که تبلیغ شده، پایدار نیست.
سازمان‌‌‌دهندگان جام جهانی می‌‌‌گویند انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای در جام جهانی، باید بعد از پایان این مسابقات، دوباره محاسبه شود تا ارزیابی دقیق‌‌‌تری از ردپای کربن این رویداد به دست آید - البته با در نظر گرفتن اینکه نگرانی در مورد سبزشویی همچنان وجود دارد.
