ورشکسته شدن مؤدی چه تاثیری بر بدهی مالیاتی وی دارد؟
۱-چگونگی وصول بدهی مالیاتی مؤدی
بدهی‌های مالیاتی مؤدی در برابر اداره مالیاتی، این ویژگی را نسبت به سایر بدهی‌های وی دارد که درباره بدهی به سایر طلبکاران، آنها مجبور هستند برای وصول طلب خود از تاجر، به دادگاه متوسل شوند و وصول طلب صرفا پس از رسیدگی و صدور حکم توسط دادگاه ممکن است ولی درباره بدهی‌های مالیاتی، با قطعی شدن بدهی، اداره مالیاتی برای وصول مالیات احتیاجی به توسل به دادگاه ندارد بلکه می‌تواند برای وصول مالیات و جرایم آن (۵/ ۲ درصد در ماه) راسا با صدور اجرائیه مالیاتی، نسبت به فروش اموال مؤدی و وصول مالیات، جرایم و هزینه‌ها اقدام کند (ماده ۲۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم).
۲-اولویت اداره مالیاتی بر سایر طلبکاران مؤدی برای وصول بدهی و امکان ممنوع‌الخروجی مؤدی
اداره مالیاتی برای وصول مالیات از طریق فروش اموال مؤدی، نسبت به سایر طلبکاران مؤدی حق اولویت دارد یعنی اداره مالیاتی برای وصول مطالبات مالیاتی خود از محل اموال مؤدی، در مقایسه با سایر طلبکاران وی، در اول صف دریافت طلب و جلوتر از سایر طلبکاران قرار دارد و وجوه ناشی از فروش اموال مؤدی، ابتدا به مصرف پرداخت بدهی مالیاتی می‌رسد و اگر چیزی از اموال مؤدی باقی بماند سایر طلبکاران می‌توانند از طریق دادگاه، برای دریافت طلب خود از محل فروش باقی‌مانده اموال اقدام کنند.به‌علاوه، اداره مالیاتی می‌تواند برای تسهیل وصول طلب مالیاتی خود، مؤدی را تا زمان وصول مالیات، ممنوع‌الخروج کند.
۳-اثر ورشکسته شدن تاجر بر وضعیت مالی و حقوقی وی
وقتی حکم ورشکستگی تاجر (شخص حقیقی تاجر و شرکت تجاری) توسط دادگاه صادر شود، اولا تاجر دیگر حق معامله راجع به امور مالی خود را نخواهد داشت بلکه مدیر تصفیه تعیین شده توسط دادگاه، امور تجاری و مالی تاجر ورشکسته را بر عهده می‌گیرد. دوم اینکه، مدیر تصفیه، به‌منظور تصفیه بدهی‌های تاجر ورشکسته، اموال و دارایی‌های وی را می‌فروشد و مطالباتش را وصول می‌کند و در نهایت با عایدی‌های حاصل شده از فروش اموال و وصول مطالبات تاجر، بدهی‌های وی را پرداخت و تصفیه می‌کند.
در واقع، با ورشکسته شدن تاجر، سیستم اداره اموال، پرداخت بدهی‌ها و تصفیه امور مالی وی، تابع نظام قانونی و حقوقی متفاوتی می‌شود که در آن نظام، خود تاجر دیگر اختیاری برای اداره امور مالی خود ندارد و تمام طلبکاران، از جمله اداره مالیاتی، دارای موقعیت برابر و بدون اولویت برای وصول طلب خود از تاجر ورشکسته هستند.
۴- اثر ورشکسته شدن مؤدی بر اجرائیه مالیاتی
اگرچه در شرایط عادی، اداره مالیاتی می‌تواند برای وصول مالیات قطعی از مؤدی، راسا با صدور اجرائیه مالیاتی و فروش اموال وی، مالیات، جریمه و هزینه‌ها را وصول کند با این حال وقتی مؤدی ورشکسته شود، تمام اموال و پرداخت بدهی‌های تاجر ورشکسته از جمله بدهی مالیاتی، تابع نظام ورشکستگی و تحت اداره مدیر تصفیه قرار می‌گیرد و اداره مالیاتی دیگر حقی برای توقیف و فروش اموال تاجر برای وصول مالیات نخواهد داشت بلکه باید مثل سایر طلبکاران تاجر ورشکسته، طلب مالیاتی خود را از طریق مدیر تصفیه ورشکسته که توسط دادگاه تعیین شده است، مطالبه و دریافت کند.
۵-اثر ورشکسته شدن مؤدی بر حق اولویت اداره مالیاتی در وصول طلب مالیاتی
براساس ماده ۱۶۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اداره امور مالیاتی برای وصول مالیات از اموال مؤدی، بر سایر طلبکاران مؤدی، به جز کارگران و کارکنان وی، اولویت دارد با این حال این اولویت تا وقتی است که مؤدی ورشکسته نشده باشد زیرا به محض اینکه ورشکستگی مؤدی توسط دادگاه اعلام شود، اموال و امور مالی وی تابع قوانین ورشکستگی می‌شود و در این قوانین اصل برابری و عدم تبعیض بین طلبکاران حاکم است و اداره مالیاتی باید مثل سایر طلبکاران مؤدی ورشکسته برای دریافت طلب خود در صف طلبکاران قرار گیرد. مدیر تصفیه مؤدی ورشکسته نیز حق ندارد، به جز در موارد مشخص قانونی، یک طلبکار خاص مثل اداره مالیاتی را برای پرداخت طلب آنها بر سایر طلبکاران در اولویت قرار دهد.
در نتیجه، در مواردی که از تاجری طلبکار هستید و می‌دانید به دلیل حجم بدهی مالیاتی، بیشتر اموال وی به مصرف پرداخت بدهی مالیاتی او خواهد رسید و برای سایر طلبکاران چیزی باقی نمی‌ماند بهتر است که با درخواست از دادگاه برای صدور حکم ورشکستگی وی، خود را در موقعیتی برابر برای وصول طلب خود قرار دهید.
از بین رفتن حق اولویت اداره مالیاتی برای وصول مالیات از مؤدی ورشکسته به این دلیل است که نظام ورشکستگی پیش‌بینی شده قانون تجارت، با هدف رعایت نظم اقتصادی و نیز اصل برابری طلبکاران ورشکسته، مهم‌تر و بالاتر از سایر نظام‌های قانونی وصول طلب است.
۶-اثر ورشکستگی بر ممنوع‌الخروجی مؤدی
بر اساس ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان امور مالیاتی از خروج مؤدیانی که بدهی مالیاتی قطعی آنها از مبلغ مشخصی بیشتر شود، تا زمان وصول بدهی مالیاتی، جلوگیری می‌کند ولی در مواردی که مؤدی براساس حکم دادگاه ورشکسته شود، اداره امور مالی و اموال تاجر، تابع نظام قانونی ورشکستگی و در اختیار مدیر تصفیه قرار می‌گیرد و مقررات خاص مربوط به ممنوع‌الخروج کردن مؤدی منتفی می‌شود. مؤدی با ارائه حکم ورشکستگی خود به اداره مالیاتی و در صورت نبود علت دیگری برای ممنوع‌الخروجی، می‌تواند درخواست رفع شدن ممنوع‌الخروجی خود را بدهد.
