پدیده‎ای مدرن به نام فضای اجتماعی‎کار

مترجم: فریبا ولیزاده

فضای سازمان‌ها در حال تغییر است. آنها چابک‎تر و متکی به شبکه‌های استعداد و نوآوری‌های منبع باز می‌شوند. چنین ویژگی‌هایی با فضای کار سنتی که با هدف پشتیبانی از جریانات بی وقفه پردازش‌های کاغذی، تمرکز بر بهره‌وری و نظارت‌های بصری تکامل می‌یافتند، در تضاد است. بنابراین، با تبدیل ارتباطات و دسترسی به دانش به ویژگی‌های بنیادین کسب‌وکار و جامعه، توصیف اهداف طراحی فضای کار پیچیده‌تر شده است. از این رو باید توجه به مقوله تعاملات اجتماعی جایگزین تمرکز بر بهره‌وری شود تا به این ترتیب راهکارهای تبدیل فضای کار سازمان‌ها به عاملی الهام بخش برای کشف بهترین توانمندی‌های افراد بازبینی شود.

در حال حاضر چهار مولفه رقابتی از الزامات رقابت در فضای کسب‌وکار امروز به‌شمار می‌روند که نشان می‌دهند، کارکنان اولویت‌های متنوع اما انتظارات تقریبا مشابه دارند:

• انتخاب و انعطاف پذیری

• شفافیت هرچه بیشتر

• روحیه تیمی قوی و امکانات بیشتر برای حمایت از جامعه‌پذیری

• دانش، راحتی و تندرستی.

براساس مولفه‌های رقابتی مذکور، محیط کسب‌وکار در آینده مستلزم حمایت از تصمیم‌گیری و انعطاف‌پذیری است، به این ترتیب که از تعاملات پیچیده برای تقویت سرعت یادگیری کارکنان استفاده می‌کند، احساسات و علایق کارکنان را تحریک می‌کند، عملکرد افراد را ارتقا می‌دهد و به اولویت‌های جدید کسب‌وکار واکنش سریع دارد. باید توجه داشت فناوری نقش بسزایی در این تغییرات دارد. در حال حاضر به واسطه پیشرفت‌های تکنولوژیک، انجام وظایف شغلی در هر مکانی امکان‌پذیر شده است. یافته‌های پژوهش‌های مختلف به‌طور مداوم استدلال می‌کنند که افزایش تعادل میان زندگی شخصی و شغلی افراد، منجر به بهره‌وری بیشتر آنان و در نتیجه افزایش تمرکز و کاهش استرس می‌شود. راهکارهای انعطاف‌پذیر مورد استفاده برای انجام وظایف شغلی فرآیند تبدیل فضای کاری ساختمان‌های اداری را به محیط‌های به اشتراک گذارده شده تسهیل می‌کنند.

این یکی از مهم‌ترین مولفه‌های مورد نیاز پدیده «کو ورکینگ» (فعالیت در فضای کاری مشترک - co-working) است. ویژگی‌های توصیف‌کننده فضای کو ورکینگ بر تشکیل گروه و توجه به فعالیت‌های جمعی به جای فعالیت انفرادی و فضای حمایت از نوآوری اشاره دارند. چنین محیط‌هایی از نظر مقیاس، تنوع ویژگی‌ها و حتی زمان اختصاص یافته برای تفریح افراد متفاوت هستند. ویژگی‌های مشترک دیگری از جمله اختصاص نقاطی خاص برای فعالیت‌های شغلی متمرکز، مشارکتی، فضایی برای انجام ملاقات‌های کوتاه، اتاق‌هایی برای جلسات رسمی و غیررسمی، کافه و البته فضایی برای تعاملات اجتماعی و گپ‌ها و گفت و شنودهای فنی از جمله اصلی‌ترین ویژگی‌های مشترک آنها است. مهم‌تر از همه اینکه چنین فضاهایی با برنامه‌ریزی و حمایت از رویدادهای خاص امکان ایجاد فضایی را برای به اشتراک‌گذاری علایق و دانش اعضا فراهم می‌کنند. جای تعجب نیست که شرکت‌های مختلف به دنبال بهره‌برداری از منافع فضاهای اجتماعی در مراکز شهر و نزدیک به محل زندگی مردم هستند، به این ترتیب مشکل تعداد رفت و آمد نیز حل خواهد شد.

فضاهای کو ورکینگ در حال تبدیل شدن به خدماتی منطقه‌ای یا محلی هستند تا به این ترتیب تعادل میان زندگی شغلی و شخصی میلیون‌ها تن بهبود یابد و تحولاتی نوآورانه در جوامع محلی و اقتصاد محلی امکان‌پذیر شود. افزون بر این، شرکت‌های مختلف می‌توانند به واسطه بهره مندی از اکوسیستم کو ورکینگ به استعدادهای ناب دسترسی داشته باشند و رشدی بدون مرز را همراه با افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش همزمان هزینه‌ها تجربه کنند.فضاهای شغلی جدید در حال تبدیل فضای کار سنتی به مرکز گردهمایی همکاران است. دفاتر کار در گذر زمان همچون یک شهر عمل می‌کنند. به‌طور اساسی در اصول کاربرد و طراحی فضای فیزیکی سازمان‌ها و بازتعریف مرزهای بین سازمان‌ها، خرده‌فروشی‌ها و حتی بیمارستان‌ها تغییراتی به وجود آمده است.

وجود مناطقی آرام و بی سر و صدا، تجارب شخصی، فضای سبز، کافه و مقاصد اجتماعی ازجمله تجارب جدیدی هستند که کارکنان در فضاهای اداری مدرن با آنها روبه‌رو می‌شوند. ویژگی‌های کاربردی زندگی شهری نقش مهمی در طراحی فضاهای کاری مدرن دارند. نفوذپذیری، تنوع، تجارب لذت بخش گروهی، رضایت و تغییر مداوم از جمله سایر ویژگی‌های آنها هستند. فضای سازمان‌ها دیگر منعکس‌کننده سلسله مراتب سازمان نخواهد بود، در عوض از شبکه‌های پراکنده و نوآوری‌های منبع باز پشتیبانی خواهد شد. در طراحی فضای سازمان از زبانی برای ابراز هرچه شفاف‌تر ارزش‌ها و فرهنگ سازمان استفاده خواهد شد.

در کنار تحولات یاد شده ذات و ماهیت شهر نیز دچار تغییراتی خواهد شد، چرا که شهر به عنوان الگویی برای طراحی محیط‌های سازمانی مورد توجه است. فضای کار کمتر ایستا بوده و ترکیب متنوعی از مناطق، امکانات و رویدادها برای تسهیل گرایش‌های اجتماعی افراد و به اشتراک‌گذاری دانش به‌کار گرفته خواهد شد. انعطاف‌پذیری و راحتی هر چه بیشتر و ارائه امکاناتی مشابه به خدمات یک هتل درجه یک مهم‌ترین نقطه تمرکز در مقوله طراحی فضای فیزیکی سازمان‌ها خواهد بود.در این میان، از میان برداشتن مرزهای فیزیکی و زمانی فشار ناشی از وظایف شغلی را کاهش خواهد داد. تنها مولفه ثابت در چنین فضاهای شغلی تغییر و پویایی است. رویکرد مذکور مستلزم تفکر ناب در زمینه طراحی، تعمیر و نگهداری فضای فیزیکی ساختمان‌های اداری است. بدون شک فضاهای کاری آینده الهام بخش محیطی است که تقویت‌کننده ارتباطات اجتماعی و ابزاری برای حمایت و پشتیبانی از نیازهای شخصی و آرمان‌های ما خواهد بود.

منبع: leesmanindex