نویسندگان: دارسی هیچکاک و مارشا ویلارد

مترجم: مهدی نیکوئی

منبع: کتاب حرکت به سمت پایداری

تحولات زیست محیطی و اجتماعی به بالاترین سطح تاریخی خود رسیده و کسب‌وکارها را مجبور می‌کند تا به این مسائل توجه کنند. شرکت‌هایی که تاکنون فقط به فکر افزایش بازار و سودآوری خود بوده‌اند، اکنون مجبور هستند به سمت «سبز» بودن حرکت کنند. قانون‌گذارها و اجتماع نیز به تدریج چنین انتظاری را از آنها دارند.

به‌زودی شاهد جهانی خواهیم شد که در آن بی‌تفاوتی به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی محکوم می‌شود و شرکت‌های این چنینی شکست خواهند خورد. مسوولیت اجتماعی کسب‌وکارها به سرعت افزایش می‌یابد و به‌طور همزمان، تغییر آب و هوا و مکانیزم‌های محیط زیست، نیازمند تغییر نگرش و حتی سبک‌های کسب‌وکار است. بسیاری از بخش‌های اقتصادی، چه تولیدی و چه خدماتی در معرض این خطرات هستند و باید برای بقای خود بجنگند.

فرای این تهدیدها و واکنش‌های مورد نیاز در مقابل آنها، فرصت‌های بسیاری هم وجود دارد که سازمان‌های جهانی به دنبال شناسایی آنها هستند. سوئیس‌ری که بزرگ‌ترین شرکت بیمه اتکایی جهان است، نقش ویژه‌ای در پروژه‌های کاهش تولید دی‌اکسید کربن ایفا می‌کند. با این حال، تاکنون این سرمایه‌گذاری‌ها بازگشت مالی چندانی نداشته و دلیل آن ابهام‌ها و تردیدهای پیش‌رو درباره بازار است. آیا واقعا پروژه کنونی همانطور که تبلیغ می‌شود منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد؟ آیا این پروژه می‌تواند با استاندارد شدن روندهایش، فعالان بیشتری را بسیج کند؟ سوئیس‌ری به دنبال آن است که پروژه‌های بسیاری را در این زمینه پیگیری کرده و ریسک نتیجه‌گیری را بین آنها پخش کند. به این صورت، شاهد آن خواهیم بود که محصولات پاک‌تر بیشتری در اختیار بازارهای مصرفی جهان قرار بگیرد. این موضوع و حساسیت جوامع باعث می‌شود در سال‌های آینده هزینه‌های تولید گازهای گلخانه‌ای افزایش یافته و شرکت‌ها تلاش کنند تا برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی اقدامی انجام دهند. این تغییر نگرش باعث می‌شود که ریسک‌ها و مخاطرات اقتصادی در آینده تعدیل شده و بزرگ‌ترین شرکت بیمه اتکایی جهان با مشکلات کمتری رو به رو باشد.

داشتن تفکر سبز و مدنظر قرار دادن مسائل زیست محیطی و اجتماعی باعث می‌شود که شما بتوانید بازارهای جدیدی را کشف کنید. از نظر اقتصادی، جهان می‌تواند به ۳ بخش تقسیم شود: اقتصادهای مصرفی (۱ میلیارد نفر)، بازارهای در حال ظهور (۵/ ۲میلیارد نفر) و اقتصادهای عقب مانده و فرسایشی (۵/ ۳میلیارد نفر).

همواره، کسب‌وکارها بر ۲ بازار نخست تمرکز کرده و نیمی از جهان را نادیده گرفته‌اند. بخش سوم که بسیاری از کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و آسیایی را شامل می‌شود، برای بقا در نظام اقتصادی کنونی مبارزه می‌کند. با این حال، به‌دلیل وسعت قابل توجه آن و همچنین دارا بودن بیشترین نرخ رشد جمعیت جهان، در سال‌های آینده سایر بازارها را در سایه قرار می‌دهد.

تصور نکنید که هدف قرار دادن اقتصادهای جهان سوم، سودآور نیست. هر چند ساکنان این بخش از کره زمین، پول زیادی برای خرج کردن ندارند، محصولات ارائه شده برای تامین نیازهای آنها می‌تواند کیفیت زندگی‌شان را بهبود داده و موجب ظهور یک مدل کسب‌وکار جدید هم بشود. استاد مدرسه کسب‌وکار میشیگان، سی‌ک‌پراهالاد از یک گروه از تحلیلگران بازار خواست که راهی برای فروش بستنی به طبقه فقیر هند پیدا کنند. نرخ تعیین شده در این چالش برای هر بستنی، ۱ روپیه بود. طبیعی است که تحلیلگران بازار، در ابتدا تصور می‌کردند که چنین کاری غیرممکن است. با این حال، آنها با مطالعات بیشتر پی بردند که بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده یک بستنی، مربوط به منجمد کردن و نگهداری آن است. بنابراین، آنها برنامه‌ای برای مصرف نکردن برق طراحی کردند. فناوری خلاقانه آنها برای انجماد و نگهداری بستنی، شامل استفاده از یخ خشک می‌شد. اکنون، شهروندان هند می‌توانند هر اسکوپ بستنی را با قیمت ۲ تا ۳ روپیه خریداری کنند و پراهالد انتظار دارد که این قیمت به‌زودی به ۱ روپیه هم برسد. تلاش برای نفوذ به بازار کشورهای فقیر برای بسیاری از شرکت‌های دیگر هم نتیجه داده است.

به‌عنوان مثال، شرکت بریتانیایی-آلمانی «یونیلور» در سال‌های گذشته تلاش کرد تا شوینده‌های خود را به طبقه فقیر هند بفروشد. جالب آنجا است که سود این شرکت از فروش شوینده‌های ارزان‌قیمت به هندی‌ها، بیش از سود آنها از فروش محصولات باکیفیت به شهروندان مرفه‌تر غربی است. چنین تجربیاتی به تدریج از انحصار شرکت‌های تولیدی و خدماتی خارج می‌شود و بسیاری از فعالان حوزه‌های مختلف هم به اهمیت بازارهای جهان سوم می‌رسند. به عنوان مثال، بیمارستان‌های تخصصی چشم «آراویند» تاکنون ۲۵۰ هزار جراحی آب مروارید به قیمت ۱۰ دلار انجام داده و باز هم ۲۰۰ درصد سود داشته است. راه رسیدن شرکت‌ها به چنین دستاوردهایی، استفاده از فناوری و نوآوری‌های مختلف برای یافتن راه‌هایی ارزان‌تر برای ارائه همان خدمات معمول است. ضمن آنکه، بسیاری از هزینه‌ها (زمین، حقوق و دستمزد و مالیات) در کشورهای فقیر، کمتر هستند. پراهالد این‌گونه تحلیل می‌کند که «تبدیل قشر فقیر جامعه هند به یک بازار بالقوه نیازمند بازنگری در پیش‌فرض‌های ذهنی است. برای این کار نیاز است که هزینه‌های پایین، کیفیت مناسب، سودآوری و پایداری را مدنظر قرار دهید.» شما همچنین ممکن است بخواهید از موقعیت خود در صنعت استفاده کرده و مشوقی برای دیگران فراهم کنید که به شما بپیوندند.

سیتی بانک آمریکا، در همکاری با سازمان غیرانتفاعی آشوکا یک برنامه کارآفرینی اجتماعی به نام «جایزه رقابت پیشگامان تغییر» را پایه‌گذاری کردند. آنها به دنبال حمایت مالی از پروژه‌هایی هستند که موجب بهبود عدالت اجتماعی و اقتصادی می‌شود. به‌طور مشابه، وب‌سایت آمریکایی SustainableBusiness.com فهرستی از ۲۰ سهام «سبز» در بورس‌های این کشور را انتشار می‌دهد. این وب‌سایت همچنین راهکارهای خود را برای حرکت به سمت پایداری و بهترین ایده‌های سرمایه‌گذاری سبز در اختیار مخاطبان خود قرار می‌دهد. برنامه‌هایی مانند موارد مطرح شده انگیزه‌ای مثبت برای همراه شدن سایر شرکت‌ها در فرآیند پایداری ایجاد می‌کند.

nikoueimahdi@gmail.com