پشت پرده پخش برنامه‌ای درباره فروغ از تلویزیون

او گفت: سال ۹۴ تجربه تلویزیونی در شبکه ۴ داشتم و در برنامه نقد۴ که زنده روی آنتن می‌‌‌رفت، بخش برنامه شعر را من اجرا و سردبیری می‌‌‌کردم. آنجا در صحبتی که با مدیر شبکه ۴ داشتم، شرط خود را اینطور مطرح کردم که نمی‌شود ما در شبکه ۴، برنامه‌‌‌ای درباره شعر داشته باشیم اما نام فروغ فرخ‌‌‌زاد را نیاوریم و احمد شاملو را جزو خط قرمزها حساب کرده و از او یاد نکنیم. ایشان در پاسخ گفت که شما با شیب ملایمی بروید و به آن سمت هم خواهیم رفت. آنجا پیشنهاد دادم که با توجه به کارکرد نقدگونه برنامه نقد۴، اجازه دهند برنامه‌‌‌ای را به فروغ فرخ‌‌‌زاد اختصاص دهیم. گفت که شروع کنید تا ببینیم چه اتفاقی رخ می‌دهد.

بیابانکی افزود: اولین برنامه ما با موضوع اخوان روی آنتن رفت و بعد از چند نوبت با استقبال مواجه شد و سپس مجوز ساخت برنامه‌‌‌ای درباره فروغ فرخ‌‌‌زاد را به ما دادند و ۳۰ بهمن ۱۳۹۴ برنامه‌‌‌ای زنده درباره فروغ را روی آنتن شبکه ۴ بردیم. یک‌ماه روی این برنامه کار کرده بودیم چون هر مهمانی را دعوت می‌‌‌کردیم یا تلویزیون او را نمی‌‌‌پذیرفت یا خود مهمان شرایط آمدنش را مهیا نمی‌‌‌دانست. نهایتا با بهروز یاسمی، محمدحسین جعفریان و مهرنوش قربانعلی به توافق رسیدیم که هر سه درباره فروغ کار کرده بودند. هرچه به برنامه نزدیک می‌‌‌شدیم، میزان تلفن‌‌‌های تشویق‌آمیز و تهدید‌آمیز به ما بیشتر می‌‌‌شد و به همین دلیل با استرس وارد برنامه شدیم و بعد از برنامه ۲۰۰ پیام تحسین‌آمیز داشتم.

مدیر نشست «عصر آدینه» گفت: در این برنامه برای اولین بار، صدا و تصویر فروغ را از تلویزیون پخش کردیم و درباره آثار او حرف زدیم و پس از آن موج تازه‌‌‌ای درباره نگرش به شعر فروغ ایجاد شد. حسنا محمدزاده، شاعر و منتقد نیز در این نشست گفت: اگر در تاریخ ادبیات تا پیش از مشروطه به شعرهای شعرای زن نگاه کنیم، می‌‌‌بینیم که زن، شخصیت و دنیای زیسته او هیچ حضوری در دنیای شعر ندارد. یعنی حتی وقتی زنی شعر می‌‌‌گوید، انگار از زبان مردان صحبت می‌کند. در زمان مشروطه افرادی همچون پروین اعتصامی، سیمین بهبهانی، فروغ فرخ‌‌‌زاد و بسیاری دیگر که به عنوان شعرای مطرح زن شناخته می‌‌‌شوند، مدل دیگری را در نوشتن  پی می‌‌‌گیرند اما عالم تاج قائم‌مقامی دیگر شاعر زنی است که در شعر خود سنت‌‌‌شکنی کرده و تابوهای بسیاری را شکسته است اما کمتر درباره او صحبت شده است. او در بخش دیگری از صحبت‌‌‌هایش گفت: شاخصه شعر فروغ چیست که سبب شده تا او را به عنوان یکی از سردمداران شعر زنان بشناسیم و او را یکی از ۵ شاعر مطرح معاصر بدانیم؟ بسیاری دلیل این اتفاق را در اتفاقات زندگی شخصی او جست‌‌‌وجو می‌کنند اما اگر سر سوزنی شعر را بشناسیم، می‌‌‌بینیم که در همان دوره و اکنون نیز شعرای بسیاری بودند و هستند که تمام اتفاقات تلخ زندگی فروغ را داشتند، اما شعرشان به چنین جایگاهی نرسیده است.

سید عباس سجادی شاعر و ترانه‌‌‌سرا نیز در بخش دیگری از این نشست درباره پیوند شعر و موسیقی ایرانی گفت: در تاریخ فرهنگی و هنری ایران، شاید تقدم و تاخری برای شعر و موسیقی نتوان قائل شد. شاید بتوان گفت شعر و موسیقی همزمان آغاز شدند. آقای شفیعی کدکنی در کتاب موسیقی شعر به نکته جالبی اشاره می‌کند. او به نقل از صورت‌گرایان(فرمالیست‌ها) روسی می‌‌‌گوید که شعر رستاخیز کلمات است. در مقاله‌‌‌ای که سال‌ها پیش برای استاد شجریان در مجله هنر و موسیقی نوشته‌‌‌ام، در این باره گفته‌‌‌ام که به اعتقاد من آواز، رستاخیز شعر است. شاخص این موضوع را می‌‌‌توانیم در آوازهایی که بزرگمرد آواز موسیقی ایرانی، استاد محمدرضا شجریان خواندند، ببینیم. او افزود: وقتی آلبوم‌‌‌های استاد شجریان بیرون می‌‌‌آمد، از خود می‌‌‌پرسیدیم که ما هم این شعرها را دیده بودیم، اما چطور اینگونه که ارائه می‌شود، ندیده بودیم. بعد به نگاه زیبای سهراب رسیدیم که چشم‌‌‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید. اخیرا برخی از شعرهایی را در موسیقی ایرانی می‌‌‌بینیم که شعرهایی جدی نیستند، اما وقتی از منظر یک آهنگساز و خواننده ارائه می‌شود، حس می‌‌‌کنیم که این شعرها چقدر استعداد موسیقی دارند.

روزی در برنامه‌‌‌ای به یکی از دوستان گفتم؛ خیلی‌‌‌ها بر اساس شعر مولانا آهنگساز شدند زیرا مولانا متنوع‌‌‌ترین وزن‌‌‌ها را در شعر خود دارد. دلیل آن هم این است که مولانا موسیقی‌‌‌شناس و موسیقیدان بوده است. بسیاری معتقدند که او در زمان سماع شعر می‌‌‌گفته است. سجادی گفت: همچنین مستنداتی وجود دارد که می‌‌‌گوید حافظ آواز هم می‌‌‌خواند و به عنوان تجربه شخصی باید بگویم که خودم وقتی مرتکب غزل یا ترانه گفتن می‌‌‌شوم امکان ندارد که بدون خواندن بتوانم این کار را تمام کنم. در واقع آواز به ما کمک می‌کند تا شعر را کامل کنیم. در نهایت باید بگویم شعر و موسیقی پیوند عمیقی دارند. البته امروز ما شاهد یک آشفته‌بازار عجیب و غریبی در حوزه موسیقی هستیم که مهم‌ترین دلیل آن بی‌سوادی بسیاری از آهنگسازان و خوانندگان در حوزه شعر است، زیرا یک آهنگساز و خواننده خوب هرگز به سراغ شعر بد نمی‌رود و این اتفاق تنها از روی بی‌سوادی رخ می‌دهد. او ادامه داد: خوانندگان معروف بسیاری داریم که به جای اینکه برای انتخاب شعر به سراغ دیوان شعرا بروند، در فضای مجازی شعر خود را انتخاب کرده و آن را به شاعری بزرگ نسبت می‌دهند اما در نهایت متوجه شده‌اند که شعر متعلق به آن شاعر نبوده و مجبور به عذرخواهی شده‌اند. آنها با این کار مقدار خودشان را نشان می‌دهند.