ماجرای مجوز کتاب شعر شفیعی کدکنی حاشیه‌های زیادی به وجود آورد
عقب‌نشینی مصلحتی
دوشنبه گذشته اظهار نظر مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مجوز کتاب شعر جدید دکتر محمد‌رضا شفیعی کدکنی آتش انتقادها نسبت به وزارت فرهنگ را دوباره شعله‌ور کرد. گویا کتاب جدید دکتر شفیعی کدکنی با عنوان «نامه‌ای به آسمان» برای دریافت مجوز به ارشاد فرستاده شده است. محمدعلی مرادیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره وضعیت صدور مجوز این کتاب گفت: کتاب را به چند نفر از اهالی شعر داده‌ایم که بخوانند و نظرشان را بگویند تا تصمیم‌گیری شود و قرار است سه‌شنبه نتیجه اعلام شود. او تاکید کرد برای اینکه شأن استاد شفیعی کدکنی حفظ شود کتاب را برای اعضای هیات نظارت ارسال کرده و آنها در حال بررسی کتاب هستند.
این اظهار‌نظر در دو روز گذشته یک بار دیگر توجه اهالی فرهنگ را جلب کرد و واکنش‌های زیادی به وجود آورد. کاربران شبکه‌های مجازی نوشتند باید فاتحه فرهنگ را خواند که جلوی انتشار کتاب شفیعی کدکنی را می‌گیرد. در همین رابطه عباس عبدی، روزنامه‌نگار، نیز نوشت: «پس از کدکنی نوبت به مولوی و حافظ و سعدی و ... هم خواهد رسید. همین الان اگر نهج‌البلاغه را بدون انتساب به امام علی برای گرفتن مجوز بدهند، بعید است که مجاز شناخته شود.» بر اساس وعده مدیر کل دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی قرار بود دیروز نتیجه جلسه بررسی کتاب «نامه‌ای به آسمان» اعلام شود؛ اما حجم واکنش‌های انتقادی آن‌قدر زیاد بود که باعث شد یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وارد ماجرا شود و در ظاهر از موضع مجموعه‌اش عقب‌نشینی کند. موضعی که بیشتر مصلحتی به چشم می‌آید تا واقعی.
او در توییتی نوشت: «استاد شفیعی کدکنی از مفاخر ادبی ایران است. هیچ محدودیتی برای انتشار آثار ایشان وجود ندارد.» احمدوند در توضیحاتی افزود: «اصولا ارشاد هیچ‌گونه ارزیابی کیفی و علمی درباره آثار ندارد. در هیچ حوزه‌ای؛ نه در حوزه ادبیات و نه حوزه‌های دیگر و مسوولیت محتوایی و کیفی آثار بر عهده نویسنده است. ارشاد به مصوبه ۶۶۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان دبیرخانه هیات نظارت عمل می‌کند، اگر مواردی مغایر با آن مصوبه وجود داشته باشد، آن را تذکر می‌دهد که اصلاح شود. اما کیفیت آثار در هیچ زمینه‌ای مربوط به ارشاد نمی‌شود و نویسندگان خودشان مسوولیت کیفیت و ادعاها و مطالبی را که ارائه می‌کنند بر عهده دارند.»
معاون فرهنگی ارشاد با بیان اینکه ارزیابی ادبی نسبت به آثار استاد شفیعی صورت نمی‌گیرد، گفته است: «نه در مورد ایشان بلکه در مورد هیچ فرد دیگری، ارشاد جایگاه ارزیابی ادبی و کیفی ندارد. این شبهه ایجاد شده و لازم است پاسخ داده شود. هیچ محدودیتی در مورد انتشار آثار شفیعی کدکنی وجود ندارد. آثار ایشان هم مثل افراد دیگر ارزیابی ادبی و کیفی نمی‌شود. ایشان از مفاخر ما و چهره‌های عالی حوزه ادبیات هستند و به هیچ وجه آثارشان به عنوان یک اثر در سنجه داوری‌های ادبی در ارشاد قرار نمی‌گیرد.» آنچه از توضیح معاون فرهنگی ارشاد بر‌می‌آید، این است که سیاستگذاری در این وزارتخانه یکدست نیست و حتی بین مدیران ارشد و زیر‌مجموعه خود اختلاف سلیقه‌های فراوانی وجود دارد.
خالص‌سازی فرهنگی؟
رصد اخبار از این موضوع حکایت می‌کند که تحرک واقعا ویژه‌ای برای خالص‌سازی در زمینه فرهنگ و هنر شکل گرفته است همان‌گونه که سیدمهدی شجاعی در نامه مشهورش به آن اشاره کرده است. موضوع خالص‌سازی فرهنگی در این روزها یک بحث داغ میان اهالی فرهنگ است و اگرچه از حرف‌های معاون وزارتخانه درباره آثار چهره‌هایی همچون دکتر شفیعی کدکنی بوی دلجویی و عقب‌نشینی می‌آید اما به نظر می‌رسد جریان حامی خالص‌سازی مشغول کار هستند. چندی پیش محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ، هم درباره جلوگیری از انتشار کتاب سیدمهدی شجاعی گفته بود: «تلاش ما این است که همه بزرگان فرهنگ و هنر با آرامش کار خود را انجام دهند اما در عین حال قانون هم در جای خود قرار دارد. ممکن است در نقطه‌ای سوءتفاهمی شکل گیرد اما آقای شجاعی از مفاخر فرهنگ و ادب با پیشینه‌ای بسیار خوب و آثاری پرمخاطب در حوزه ادبیات دینی هستند و به ایشان و آثارشان احترام می‌گذاریم.» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه این مشکل برطرف خواهد شد، گفته بود: «ما باید بر مرز قانون قرار داشته باشیم. در عین حال که هر پیشکسوت و بزرگواری را تجلیل و تکریم می‌کنیم اما باید قانون رعایت شود.»
