زنگ خطر برای صنعت نشر

در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه در سال گذشته قیمت خمیر کاغذ تقریبا دو برابر شده و از ۶۰۰ به ۱۱۰۰ یورو در هر تن رسیده است. افزایش قیمت انرژی نیز نقش مهمی در این میان دارد و بسته‌بندی در حین حمل‌و‌نقل که نیز هزینه دیگری است در این روند افزایش می‌یابد. همین عوامل دست به دست هم داده تا به صورت مستقیم و غیرمستقیم صنعت نشر کشور دچار آسیب شود؛ به نحوی که طبق آمار نشر کتاب که توسط خانه کتاب و ادبیات ایران منتشر شده، در مدت یک سال، قیمت متوسط کتاب ۳۸درصد گران‌تر شده است. این موضوع بر میزان کتاب‌های منتشرشده نیز تاثیر گذاشته است و در شهریور گذشته، نسبت به زمان گذشته شاهد کاهش یک‌درصدی تیراژ کل کتاب بوده‌ایم. آمار نشر کتاب در ماه گذشته نشان می‌دهد این آمار درباره کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان بیشتر از این نیز بوده و نسبت به زمان مشابه سال قبل، تیراژ پنج‌درصد کاهش داشته است. همچنین همین آمار مقایسه‌ای برای کتاب‌های کمک‌آموزشی با کاهشی ۳۱درصدی همراه بوده است.

طبق آمار میانگین شمارگان برای آثار منتشرشده ۱۰۹۰ و میانگین قیمت ۸۷۵هزار و ۳۱۴ بوده است که بر این اساس، شمارگان و قیمت نسبت به سال قبل، به ترتیب ۴ و ۳۸درصد افزایش داشته‌اند. از شمار کتاب‌های منتشرشده در ماه گذشته، کلیات: ۹۱، فلسفه و روانشناسی: ۶۰۱، دین: ۸۲۲، علوم اجتماعی: ۱۱۲۵، زبان: ۱۷۴، علوم طبیعی و ریاضیات: ۱۴۳، علوم عملی: ۱۱۱۳، هنر: ۳۳۸، ادبیات: ۱۷۸۵، تاریخ و جغرافیا: ۴۲۱، کمک‌درسی: ۱۲۵۳ و کودک و نوجوان: ۱۲۱۷ بوده است. از نکات شایان توجه در این آمار وضعیت بهتر ادبیات نسبت به گروه‌های دیگر است. از این‌رو می‌توان گفت تنها استثنای این آمار به کتاب‌های ادبی مربوط می‌شود که برخلاف دیگر گروه‌ها از رشد کمّی برخوردار بوده است. از میان کتاب‌های ادبی، ۱۲۴۸ عنوان تالیف و ۵۳۷ عنوان ترجمه بوده‌اند. از میان کلیه آثار ادبی منتشرشده در شهریور نیز ۱۱۹۹ عنوان چاپ اول و ۵۸۶ عنوان تجدید چاپ بوده‌اند. حتی همین آمارها نشان می‌دهد میزان انتشار کتاب‌های حوزه ادبیات، نسبت به زمان مشابه سال گذشته پنج‌درصد افزایش داشته است.

در‌حالی‌که ناشران غربی برای برون‌رفت از مشکلات نشر در سال‌های اخیر و جبران افزایش هزینه‌های تولید کتاب راهکارهای گوناگونی از جمله افزایش شمار کتاب‌های چاپ‌شده در نظر گرفته‌اند، به نظر می‌رسد چنین رویکردی برای ناشران داخلی با توجه به مختصات اقتصادی نشر در ایران مقدور نباشد؛ از این رو صنعت نشر و  متولیان فرهنگی باید در فکر راه‌هایی متناسب با این مشکلات باشند.