چگونه دنیای دیجیتال شیوه فروش آثار هنری را متحول کرد؟
خیزش دوباره بازار هنر
بر اساس گزارش بازار هنر جهانی Art Basel و UBS در سال ۲۰۲۲ که توسط کلر مک اندرو، اقتصاددان فرهنگی و بنیانگذار Arts Economics، نوشته شده است، مجموع فروش توسط دلالان و حراج‌داران به ۱/ ۶۵میلیارد دلار رسیده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش ۲۹درصدی را نشان می‌دهد. بخشی از موفقیت پساکرونایی را می‌توان به شیوه‌های جدید در دنیای مجازی از جمله فروش آنلاین و پدیده توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT) وابسته دانست. نمونه چنین تجارتی را می‌توان در مارس ۲۰۲۱ مشاهده کرد؛ زمانی که کلاژ دیجیتالی اثر «مایک وینکلمن» در حراج کریستیز نیویورک به قیمت ۳/ ۶۹میلیون دلار فروخته شد، وارد بازار شد و نام وینکلمن در مقام خالق این کلاژ، در زمره سه هنرمند پرفروش زنده دنیا قرار گرفت. البته در سال ۲۰۲۰ گالری‌های تاریک، حراج‌ها و آرتفرها بخش زیادی از بازار را به صورت آنلاین هدایت کردند و فروشندگان و خانه‌های حراج در فروش کالاهای خود به طور گسترده‌ای از بسترهای ارائه دیجیتال استفاده کردند؛ اما این روند حتی زمانی که واکسن‌ها و سایر اقدامات بهداشت عمومی در سال ۲۰۲۱ به جوامع اجازه بازگشایی دادند، ادامه یافت و فروش دیجیتال همچنان رشد کرد. نتیجه این تحولات را در سال گذشته میلادی در ادامه مرور می‌کنیم.
سهم کشورها
سال گذشته میلادی ایالات متحده آمریکا بزرگترین بازار باقی ماند و فروش آن با یک‌سوم افزایش به بیش از ۲۸میلیارد دلار رسید. اگرچه فروش چین که مجموعا ۴/ ۱۳میلیارد دلار بود، کمی بیشتر از یک‌سوم رشد کرد، اما این کشور در رتبه دوم باقی ماند. بازار بریتانیا نیز ۱۴درصد رشد کرد و به ۳/ ۱۱میلیارد دلار رسید. فروشندگان با افزایش فروش ۱۸درصدی به ۷/ ۳۴میلیارد دلار، بهبود قابل‌توجهی را نسبت به سال ۲۰۲۰ به دست آوردند، اما به سطوح قبل از همه‌گیری نرسیدند. در‌حالی‌که آن‌ها شدیدترین کاهش را در سال ۲۰۲۰ تجربه کردند، دلالان پردرآمد بیشترین بهبود را در سال ۲۰۲۱ شاهد بودند که ناشی از تقاضای شدید برای آثار گران‌قیمت نزد مجموعه‌داران ثروتمند بود.بیشترین افزایش ارزش در میان فروشندگان با فروش بین ۵ تا ۱۰میلیون دلار بود که افزایش فروش بیش از یک‌سوم (۳۵درصد) را شاهد بودند، در‌حالی‌که آن‌هایی که گردش مالی کمتر از ۲۵۰۰۰۰ دلار داشتند، فروششان به طور متوسط تنها ۶درصد افزایش یافت. در میان دسته دوم، تنها نیمی از آن‌ها هیچ افزایشی را گزارش نکردند.
سهم ژانرها
همه بخش‌های بازار نسبت به سطوح سال ۲۰۲۰ رشد کرده‌اند، اما حراج‌دهندگان شاهد بهبودی چشمگیر بودند. فروش عمومی ۴۷درصد و فروش خصوصی حدود یک‌سوم افزایش یافت. همچنین ارزش بازار فروشندگان ۱۸درصد رشد پیدا کرد. پساجنگ و هنر معاصر همچنان بر بازار حکمرانی می‌کنند و ۵۵درصد از ارزش فروش حراج هنرهای زیبای جهانی یا ۷/ ۶میلیارد دلار را به خود اختصاص می‌دهند که نسبت به سال قبل، ۴۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. هنر مدرن با ۲۲درصد در رتبه دوم قرار گرفت و ارزش فروش آن با ۲۳درصد افزایش به ۷/ ۲میلیارد دلار رسید. این رقم دربرگیرنده پرفروش‌ترین اثر سال، یعنی نقاشی «پابلو پیکاسو» بود که در حراج کریستیز نیویورک به فروش ۴/ ۱۰۳میلیون‌دلاری رسید. این در حالی است که هنر امپرسیونیستی و پست‌امپرسیونیستی نیز ۱۵درصد از فروش را به خود اختصاص دادند.
سهم دنیای مجازی
اگرچه فروشندگان توانستند گالری‌های خود را بازگشایی کنند و نمایش آثارشان در نمایشگاه‌های هنری را از سر بگیرند و حتی زمانی که خانه‌های حراج چیزی شبیه به تقویم قبلی فروششان را از سر گرفتند، بازار آنلاین تنها در سال ۲۰۲۱ گسترش یافت و با ۷درصد افزایش به حدود ۳/ ۱۳میلیارد دلار رسید. بازاری که قبلا در کاربست استراتژی‌های دیجیتال کند بود، در فروش آنلاین یک‌پنجم فروش را به خود اختصاص داد. در حالی که این رقم از ۲۵درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته بود، اما همچنان بیش از دو برابر سال ۲۰۱۹ بود.پیش از شروع سال ۲۰۱۹، فروش هنر NFT و کلکسیون‌ها در بلاکچین‌های محبوب از جمله «اتریوم» به ۶/ ۴میلیون دلار رسید. این عدد با توجه به اینکه در آن زمان بیشتر فعالان دنیای هنر نمی‌توانستند توضیح دهند که NFT به چه معناست، رقم قابل‌توجهی بود.
اما در پایان سال ۲۰۲۱ این رقم به ۱/ ۱۱میلیارد دلار رسید. فروش NFT مرتبط با هنر بیش از صد برابر افزایش یافت و به ۶/ ۲میلیارد دلار رسید که توسط دیگر فروش‌های عمده پس از وینکلمن تقویت شد. برای مثال، اثری از «تایلر هابز» به قیمت ۳/ ۳میلیون دلار در اوت ۲۰۲۱ فروخته شد (کلکسیونی‌ها نیز در آن ماه به اوج خود رسیدند و دو کریپتوپانک را به قیمت بیش از ۴میلیون دلار فروختند). از کلکسیونرهای مورد بررسی دارای ارزش خالص بالا (HNW)، ۷۴درصد از آن‌ها گزارش دادند NFTهای مبتنی بر هنر را در سال ۲۰۲۱ خریداری کرده‌اند اما به نظر می‌رسد آن‌ها شروع چشمگیری نداشته‌اند. میانگین هزینه برای NFTهای مرتبط با هنر و کلکسیون فقط ۲۴۰۰۰ دلار بوده است، با کمی بیش از یک‌سوم یا ۹۰۰۰ دلار برای کسانی که به هنر مرتبط هستند.تفاوت قابل‌توجهی میان علاقه به NFT توسط مجموعه‌داران HNW و تمایل ظاهری بازیگران دنیای هنر سنتی به فروش آن‌ها وجود دارد.
حدود ۸۸درصد از مجموعه‌داران HNW که در گزارش‌ها مورد بررسی قرار گرفتند، علاقه‌مند به خرید آثار هنری مبتنی بر NFT در آینده هستند. اما در میان فروشندگان، تقریبا نیمی از آن‌ها اثری را در این قالب را نفروختند و اظهار کردند علاقه‌ای به انجام این کار ندارند. این وضعیت نشان می‌دهد آن‌ها راضی‌اند به دیگران اجازه دهند از این کار منتفع شوند. در‌حالی‌که حراج‌های عمومی تیترهایی پرهیاهو ایجاد کرده‌اند، کل فروش NFT در حراج‌های کریستیز و ساتبیز در سال ۲۰۲۱ (به ترتیب ۱۵۰ و ۸۰میلیون دلار، مجموعا ۲۳۰میلیون دلار) کمتر از قیمت سه اثری است که با بالاترین قیمت در حراج‌های عمومی به فروش رسیده‌اند. در همان سال ۷/ ۲۸۸میلیون دلار برای آثار پیکاسو، باسکیا و بوتیچلی صرف شد.
