وداع با پژوهشگر فرهنگ عامه

این پژوهشگر فرهنگ عامه پیش از این در پاسخ به نگرانی‌های عمومی درباره زبان فارسی گفته بود: فارسی زبانی است که روزگاری بخشی از جهان را زیر سیطره داشته است. اکنون نیز با بیش از ۱۰۰میلیون گویش‌ور و قرار گرفتن در رده هفتم زبان دنیا می‌تواند زبانی کارآمد باشد. دلیل این‌که بعضی احساس می‌کنند این زبان نمی‌تواند زبان جامعی باشد این است که ما آن‌قدر که باید، روی این زبان و ارتباط آن با دنیای رایانه، فضای مجازی و... کار نکرده‌ایم. ما در استفاده از موبایل، اینترنت، صفحه کیبورد، تایپ و بسیاری از مسائل هنوز دچار مشکلیم، چون کم‌تر به مسائل زبان‌شناسی رایانشی پرداخته‌ایم.

او همچنین گفته بود: یکی از مشکلات کاربران زبان ما تنبلی زبانی است. این کاربران سعی می‌کنند افعال را کم و کمتر کنند. ما در گذشته، فعل‌های پویا و کارآیی داشتیم که به عنوان نمونه، سعدی با استفاده از آن‌ها جمله‌های خوب و زیبایی نوشته‌ است. امروزه افعال ما از ۶۰ - ۵۰ فعل تجاوز نمی‌کند. تعداد فعل‌ها کاهش پیدا کرده است و فعل‌ها از بسیط به مرکب تبدیل شده‌اند. در گذشته، فعل‌سازی را به طنز یا به صورت جدی انجام می‌دادند، اما امروز در این زمینه تلاشی نمی‌شود. بیشتر سعی می‌شود فعل‌های مرکب ساخته شود و هر روز فعل‌های ما مرکب‌تر می‌شوند. اقتصاد زبانی چیزی است که سعدی آن را رعایت می‌کرد. ایجاز همان اقتصاد زبانی است که با کمترین کلمات بیشترین معانی را منتقل کنیم. زبان‌شناسان درباره گفتار و بیان تعبیر «اقتصاد زبانی» را به‌ کار می‌برند؛ به این معنا که معمولا مردم سعی می‌کنند از سر‌و‌ته جمله‌ها بزنند و جمله‌ها را کوتاه و شکسته کنند. اما «تنبلی زبانی» که من از آن صحبت می‌کنم، به زبان نوشتار مربوط است. طبق تحقیقی که من انجام داده‌ام ما ۴۰ - ۳۰ درصد اضافه‌نویسی داریم؛ یعنی نویسنده‌ها می‌توانند مطالبشان را کوتاه‌تر و موجزتر از آنچه هست بیان کنند. مراسم خاکسپاری این استاد زبان و ادبیات فارسی، فردا سه‌شنبه ۲۱ تیرماه ساعت ۱۸ در زادگاهش دامغان برگزار خواهد شد.

اخبار مرتبط