نبرد «عنکبوت‌ها» در غیاب کپی‌رایت

ماجرا این است که فیلم «عنکبوت» ساخته ابراهیم ایرج‌زاد با نویسندگی اکتای براهنی و تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی سال ۱۳۹۸ روی پرده رفت. داستان این فیلم درباره سعید حنایی قاتل زنجیره‌ای ملقب به قاتل عنکبوتی بود و حالا این روزها «عنکبوت مقدس» به کارگردانی علی عباسی هم با همین موضوع در کن به نمایش درآمده است. ابراهیم ایرج‌زاد، کارگردان «عنکبوت» می‌گوید علی عباسی غیرقانونی و از طریق رفقایش فیلم او را دیده و بعد «عنکبوت مقدس» را ساخته است و همه‌جا پایش را روی ردپای او گذاشته است. کارگردان فیلم «عنکبوت» می‌گوید: در حالی که کشورهای پیشرو در قانون کپی‌رایت سخت‌گیری زیادی در حفظ اطلاعات آثار هنری خود دارند، به دور از انصاف و عدالت است که فیلمسازان ایرانی پیش از ساخت یک فیلم مجبورند همه اطلاعات خود را کامل ارائه کنند و تازه بعد نظاره‌گر نمایش آثاری مشابه در خارج از کشور و بدون مجوز باشند.

ایرج‌زاد در گفت‌وگو با ایسنا گفته حرفش بر سر این نیست که چون او درباره این موضوع کار کرده کسی دیگر نباید کار کند. او تاکید کرد: اتفاق‌هایی در این ماجرا پیش آمده که نمی‌توان به‌سادگی از کنارشان عبور کرد. مثلا عجیب است که ۲۰ سال پس از ماجرای سعید حنایی من تصمیم بگیرم فیلم بسازم و ناگهان شش ماه بعد یک نفر دیگر هم دقیقا روی همین موضوع کار کند. من در سال ۹۷ به استناد تاریخ ثبت در بانک فیلمنامه درگیر ساخت فیلم «عنکبوت» شدم و منتظر پروانه ساخت بودم. بعد از چند ماه شنیدم یک نفر از دانمارک آمده و روی این قصه مشغول کار است و بخش عجیب این بود که شنیدم از ساخت فیلم توسط من هم آگاه است. او خاطرنشان کرد: در تماسی با او صحبت کردم و گفتم که شیوه کار در ایران و اروپا فرق دارد و اینجا باید پروانه ساخت بگیریم و اگر امکان ساخت بدون مجوز بود، من خیلی زودتر فیلم را در مشهد ساخته بودم، اما او معتقد بود که هر دو می‌توانیم بسازیم و مشکلی نیست. منتها مساله اینجا بود که من نمی‌توانستم به‌راحتی بسازم، چون باید فیلمنامه را ارائه می‌کردم و مجوز می‌گرفتم و طبق قوانین ایران براساس ثبت تاریخ فیلمنامه و پروانه ساخت، اولویت تولید با کسی است که زودتر مجوز گرفته و بعد از نمایش آن فیلم، نفر بعدی می‌تواند اقدام کند. البته در نهایت من مجبور به شکایت رسمی درباره این موضوع شدم و برخلاف آنچه گفته که وزارت ارشاد اجازه ساخت به او نداده و به فیلمی از ایران مجوز دادند، باید بگویم که در واقع شکایت من مانع شد، ضمن اینکه من با اندیشه و بودجه مستقل خودم فیلم ساختم.

او با این گفته که دو سال قبل «عنکبوت» در لیست کوتاه جشنواره فیلم کن بود ولی بعد  ایمیلی دریافت کرده که «بعد از بحث و گفتگوی طولانی حول محور فیلم عنکبوت در نهایت تصمیم بر این شده که جشنواره هیچ انتخابی از سینمای ایران نداشته باشد»، گفت:‌ جای فیلم مرا به فیلم دیگری که بعد از «عنکبوت» ساخته شد، دادند و فکر می‌کنم اگر یکسری پیگیری‌ها را در طول تحقیقاتم برای فیلم انجام نمی‌دادم، خبر ساخت چنین فیلمی پخش نمی‌شد و این اتفاق‌ها هم نمی‌افتاد. البته علی عباسی نیز در کنفرانس خبری خود در کن گفته است که برخی از بهترین فیلم‌ها فقط در خارج از کشور در یوتیوب در دسترس هستند.