بزرگان فرهنگ و ادبیات در سوگ محمدعلی اسلامی‌ندوشن چه گفتند؟
خاکسپاری «امانتی» عاشق ایران در غربت
بسیاری از کاربران درگذشت این دانشمند ایرانی را به مثابه تلنگری به مدیران و مسوولان فرهنگی و هنری کشور و فراهم‌کردن زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بازگشت استادان ایرانی ساکن خارج از کشور توصیف کردند. پیش از این نیز رضا براهنی در کانادا درگذشت و پیکر او به گفته فرزندش به‌صورت «امانتی» در همان کشور به خاک سپرده شد. همزمان با درگذشت استاد ندوشن، همسر او اعلام کرده که پیکر این چهره برجسته را به شیوه اسلامی و به‌صورت امانتی در خاک کانادا دفن خواهند کرد. محمدرضا شفیعی‌کدکنی، استاد برجسته ادبیات فارسی در پیامی با بیان اینکه فقدان استاد اسلامی‌ندوشن غم بزرگ و جانکاهی را بر دل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های همه ما نشاند، نوشته است: «جامعه ادبی ایران تا دهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از خوان دانش گسترده اسلامی ندوشن بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند خواهند بود.» او همچنین با بازانتشار متنی از ندوشن با این عنوان که: «اگرچه جان عزیز است و مرگ نادلخواه، با این حال چیزی فراتر از مرگ و زندگی هست، یعنی جست‌وجوی نوعی معنا در زندگی و آن این است که شرف آلوده نشود. از میان مواهبی که به انسان بخشیده شده، نام بالاترین است و نام عبارت از آن است که شخص آنچه را که جوهر زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسد، در حفظ آن تا پای جان بایستد.» مرگ او را به بازماندگان تسلیت گفته و نوشته است: از صمیم قلب به استاد عزیزمان دکتر شیرین بیانی همسر بزرگوار دکتر اسلامی‌ندوشن غم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مباد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوییم و با همه علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مندان، دلبستگان و فرزندان ایران به سوگ خاموشی خادم بزرگ فرهنگ ایران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نشینیم.» همچنین کامیار عابدی منتقد شناخته‌شده ادبیات معاصر گفته است: «محمدعلی اسلامی‌ندوشن یکی از موفق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نویسندگان حوزه غیرداستانی در ایران معاصر در ۶۰ سال‌اخیر است که مخاطبان زیادی برای خود دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وپا کرده بود. همچنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانیم دکتر اسلامی‌ندوشن را یکی از شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان ذهنیت بخشی از ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نسبت به فرهنگ، ادبیات و تاریخ ایران در طول این صدساله بدانیم، به‌خصوص تصویرهایی که ایشان از شاهنامه و کلیت ادبیات فارسی داشته و همچنین در نگاه تاریخی به مسائل اجتماعی و فرهنگی در ذهن ایرانیان ۶۰ساله اخیر بسیار تاثیرگذار بوده و تعداد زیادی از مخاطبان و علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مندان در طول این سال‌ها با حال و هوا و نوع فکر دکتر اسلامی به جهان ادبیات و فرهنگ و ایران نگاه می‌کنند و در حد خود بسیار تاثیرگذار بوده است.»
رضا داوری‌اردکانی، استاد و پژوهشگر فلسفه اسلامی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ضایعه‌ای بزرگ برای ادب و فرهنگ ایران و داغی بر دل همه ایران دوستان است. او که نویسنده و شاعر و ادیب بود، این صفات و فضایل را با آزادی و نجابت و ایران‌دوستی توام کرده بود و به همه سفارش می‌کرد که ایران را از یاد نبرند. اکنون که او روی در نقاب خاک کشیده است روح بلندش اطمینان داشته باشد که ایران هم او را از یاد نخواهد برد. این ضایعه را به همه اهل فرهنگ و ادب ایران، به‌خصوص به همسر گرامیش استاد دکتر شیرین بیانی و همه بازماندگان و بستگانش تسلیت می‌گویم و از خداوند بزرگ برای او طلب مغفرت و رحمت می‌کنم.» سیروس شمیسا از دیگر اساتید و منتقدان ادبیات نیز با انتشار ویدئویی از مرحوم ندوشن در صفحه اینستاگرام خود نوشته: «جهانی از جهان رفت؛ از ۵۰ اثرش بیش از ۱۰ اثر با نام ایران است.»
کاظم موسوی‌بجنوردی، رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی نیز نوشت: او از نسل ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسان بزرگ و سترگ روزگار ما بود. گرچه سال‌های آخر را در غربت غرب گذراند، همچون سرتاسر عمر، با شور و شوق به سرزمین مادری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگریست و دل در گرو ایران و ایرانیان داشت.
مهیار علوی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقدم، از شاگردان اسلامی‌ندوشن نیز در پیامی که به مناسبت درگذشت او منتشر کرده با بیان خاطره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای گفته: بار دومی که استاد دکتر محمدعلی اسلامی‌ندوشن و همسر بزرگوار ایشان، خانم دکترشیرین بیانی، تاریخ‌نویس، دعوت ما را برای ارائه دو جلسه سخنرانی در دانشگاه حکیم سبزواری پذیرفتند، دانشجویان به شکل بی‌سابقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای استقبال کردند. پس از برنامه، در هنگام خداحافظی، من مبلغی که آن زمان مبلغی درخور بود از باب قدردانی تقدیم کردم، اما ایشان همان‌جا مبلغ را به من برگرداندند و فرمودند معادل این مبلغ، از کتاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های من بخر و به کتابخانه دانشگاه تقدیم کن.
من معادل این مبلغ، از کتابفروشی امام چهارراه دکتری مشهد کتاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های استاد را خریدم و از جانب ایشان به کتابخانه دانشگاه تقدیم کردم. اگر این‌گونه موارد که شمار آنها در مورد ایشان، بسیار است نشانه بزرگی، بزرگ منشی، مناعت طبع، فرهیختگی، فروتنی، پارسایی علمی و تقوا در زندگی، دانشجودوستی و دانش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مداری نیست پس چگونه می‌توان آن را تفسیر کرد؟! خدایش بیامرزد.
