کارنامه سیاسی ستاره مسلمان جهان سینما

عمرشریف هنرمند نامدار جهان شخصیت ویژه‌‌ای داشت و ابعاد مهمی از زندگی‌اش ناشناخته مانده است. اکنون شش سال پس از مرگ او؛ یک مستند تازه تولید شده و سعی می‌کند بر بخش‌های نادیده و مبهم زندگی ستاره «لورنس عربستان» و «دکتر ژیواگو» نور بتاباند تا آشکار شود سیاست دهه ۱۹۵۰ مصر چه اندازه بر کارنامه حرفه‌ای و هنری او تاثیر گذاشته است. مارک لطفی، فیلم‌ساز مصری و اکسل پترسن، سینماگر سوئدی در مستند «زندگی و زمانه عمرشریف» کوشیده‌اند به همگان نشان دهند چگونه سیاست‌ها و شیوه زمامداری جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهوری وقت مصر باعث شد عمرشریف نام خود را عوض کند، به دین اسلام بگرود و شخصیتی جهانی و نامدار شود که مدام میان آمریکا، اروپا و مصر در رفت و آمد است.

پترسن به نمایندگی از دنیای غرب، شریف را یک ستاره بزرگ سینما در هالیوود و دنیای پرزرق و برق آن می‌دید و در سوی دیگر، لطفی به نمایندگی از شرق و مصر این بازیگر سرشناس را عنصری نامطلوب و یهودای مصر می‌دانست. این دو فیلم‌ساز که به یک شخص و یک موضوع نگاهی چنین متضاد داشتند، تصمیم گرفتند در زندگی این شخصیت عمیق‌تر شوند و هر چه در دریای هویت او بیشتر و پیشتر رفتند، دریافتند با مردی پیچیده روبه‌رو هستند. لطفی معتقد است این ستاره هموطنش وقتی جلای وطن کرد و از مصر رفت که دریافت نمی‌خواهد و نمی‌تواند با سیاست جمال عبدالناصر همنوا شود و به موج ملی‌گرایی دهه ۱۹۵۰ تن دهد. او که در خانواده‌ای کاتولیک از نسل لبنانی‌ها با نام اصلی میشل دمیتری شلهوب به دنیا آمده بود، با فاتن حمامه آشنا شد و برای رسیدن به عشق اول و آخر زندگی خود در ۱۹۵۵ به دین اسلام پیوست و نامش را به عمرشریف تغییر داد. این دو بازیگر مصری در چند فیلم هم با هم ایفای نقش کردند.پس از آنکه در ۱۹۶۲ برای بازی در «لورنس عربستان» دیوید لین برگزیده شد، از مصر رفت و هر چه در دنیا بیشتر شناخته شد، در کشور خودش دیگر چندان جدی گرفته نشد. در واقع، سیاست نقشی اساسی در مهاجرت شریف به غرب و دگرگون شدن شیوه زندگی‌اش داشت اما در عین حال زمان‌هایی هم بود که این بازیگر نامدار خودش به عامل تحریک دیگران در دگرگونی‌های سیاسی تبدیل می‌شد. حتی برخی از نقش او در دیدار انور سادات با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و امضا شدن پیمان کمپ دیوید می‌گویند.

شریف امیدوار بود نقش‌آفرینی‌اش در این دیدار سیاسی باعث شود سادات زمینه بازگشت او را به مصر فراهم کند اما با ترور انور سادات در ۱۹۸۰، تمام برنامه‌های شریف نقش بر آب شد. براساس همین رویدادهای سیاسی، مستند «زندگی و زمانه عمرشریف» کلید خورد و نسخه اولیه آن با تصاویر آرشیوی و گفت‌وگوهای تازه آماده شده است اما یک بخش مهم فیلم هنوز آماده نیست.

لطفی و پترسن پیش از شیوع کرونا برای گفت‌وگو با عمرشریف جونیور، نوه بازیگر شهیر مصری برنامه‌ریزی کرده بودند اما با وخیم شدن اوضاع در سراسر جهان این دیدار به تاخیر افتاد و شاید ماه‌های آینده انجام شود. این گفت‌وگو به سرانجام برسد یا نه، مستند «زندگی و زمانه عمرشریف» تا پیش از پایان ۲۰۲۱ آماده نمایش می‌شود.

عمرشریف دهم جولای ۲۰۱۵ درست ۶ ماه پس از درگذشت همسر پیشین خود فاتن حمامه در ۸۳ سالگی، به‌دلیل حمله قلبی در ۸۳ سالگی در بیمارستانی در قاهره از دنیا رفت. او برای «لورنس عربستان» نامزد اسکار بهترین بازیگر مرد مکمل شد و سه جایزه گلدن گلوب و یک جایزه سزار (اسکار سینمای فرانسه) در کارنامه داشت.