نامه‌های مشهور: روح‌الله خالقی به مدیر مجله موزیک
ما همه اهل یک وطنیم
از سال ۱۳۲۰ به این طرف بنده چندین بار با رادیو تهران از لحاظ کار موسیقی همکاری داشته‌ام. مدتی مسوولیت موسیقی رادیو با بنده بود. چندی ارکستر انجمن موسیقی ملی در برنامه شرکت داشت. بارها در کمیسیون‌های موسیقی رادیو دعوت می‌شدم و برای بهبود برنامه نظر اصلاحی خود را مطرح می‌کردم و آخرین بار هم چند ماهی در سال ۱۳۳۴ عضو شورای موسیقی رادیو بودم که کارهایی شروع کردیم و موانعی پیش آمد که از جمله نبودن بودجه کافی بود و شورای مزبور نیز تعطیل شد. بعدا نیز با اینکه از اداره مزبور به بنده پیشنهاد شد کار موسیقی رادیو را عهده‌دار شوم و شخصا مسوولیت آن را به عهده بگیرم، چون می‌دانستم که یک فرد ممکن است مواجه با اشکالاتی شود معذرت خواستم. سپس شورای دیگری تشکیل شد و آقای مشیر همایون شهردار سرپرستی آن را مجددا قبول فرمودند. البته در این سه سال بنده سرگرم کارهای هنرستان بودم و در کار موسیقی رادیو دخالتی نداشتم.
اخیرا به بنده پیشنهاد شد که گوشه‌ای از این کار را هم بگیرم و بنده که عمر خود را وقف موسیقی کرده‌ام وقتی از طرف یک اداره دولتی با حسن نیت پیشنهاد شد قبول کردم به‌انتظار اینکه شاید بنده هم بتوانم به سهم خود در این دستگاه خدمتی انجام دهم. بنابراین پذیرفتن این‌کار نباید مایه تعجب شود.
اکنون چند هفته‌ای است با دستگاه رادیو مجددا تماس نزدیک پیدا کرده‌ام و آنچه در این مدت کوتاه فهمیده‌ام وضع موسیقی رادیو از لحاظ نظم و ترتیب و انضباط و نظم و ضبط و پخش و تمرین از گذشته بسیار خوب‌تر شده است. نوازندگان با نظم کامل وظایف خود را انجام می‌دهند. آهنگ‌های تصنیف‌ها قبلا از نظر فنی بررسی می‌شود و کلمات آن را گویندگان با ذوق می‌سرایند و چندین ساعت ارکسترها تمرین می‌کنند و یک‌بار به‌طور آزمایشی و بار دوم به‌طور قطعی روی نوار ضبط می‌شود و هیچ برنامه‌ای بدون طی این تشریفات پخش نمی‌شود. دیگر اینکه با آیین‌نامه جدیدی که اداره کل انتشارات رادیو از تصویب هیات‌مدیره محترم دولت گذرانده است بر دستمزدهای فنی به میزان قابلی افزوده است که این نیز در تشویق آنها بسیار موثر خواهد بود.
برای بنده که عادت به‌نظم و ترتیب دارم وقتی مشاهده می‌کنم که نوازندگان ارکستر سر ساعت معین برای تمرین حضور می‌یابند و اگر دیر حاضر شوند بدون استثنا جریمه می‌شوند از متصدیانی که منشأ این نظم و ترتیب بوده‌اند و سر و صورتی اساسی به‌کار داده‌اند بسیار متشکرم و امیدوارم که روزبه‌روز وضع برنامه‌ها بهتر خواهد شد.
کار بنده فعلا در رادیو سرپرستی دو ارکستری است که به بنده سپرده‌اند و چقدر خشنودم که اعضای این ارکسترها از این انتصاب اظهار مسرت نمودند و امیدوارم با همکاری آنها بتوانم در بهبود وضع این دو ارکستر به سهم خود خدمتی انجام دهم. البته فعلا قصد تغییر و تبدیلی هم در کار این ارکسترها ندارم مگر اینکه متوجه شوم که نقصی در کار است. از لحاظ تشکیلات ارکستر و نوع سازها نظرهایی دارم که پس از مطالعه دقیق مطرح خواهم کرد.
این نکته را نیز تذکر می‌دهم که موضوع عضویت شورای موسیقی در وضع حاضر همان کار سرپرستی ارکسترهاست چنان‌که اعضای دیگر شورا هم هرکدام ارکستری را سرپرستی می‌کنند. البته در جلسات شورا نیز نظرات اصلاحی خود را خواهم گفت و امیدوارم با حسن نیت مورد قبول واقع شود. اگر به‌خاطر داشته باشید چند سال قبل برنامه‌ای به‌نام «ساز و سخن» در رادیو ترتیب دادم که بعد تعطیل شد اداره کل انتشارات با ادامه این برنامه که مورد علاقه بنده بود نیز موافقت نمود و هفته‌ای یک‌بار اجرا می‌شود. تصور می‌کنم این برنامه نیز برای معرفی موسیقی ملی و راهنمایی موسیقیدان‌های جوان قابل استفاده باشد. البته برنامه‌های فعلی موسیقی رادیو تهران ممکن است خالی از نقص نباشد چنان که در سالیان گذشته نیز هیچ‌گاه کامل نبود. ولی با در نظر گرفتن مقدورات و وسایل نباید ناامید بود و مخصوصا چون به‌خوبی احساس می‌کنم که حسن نیت و همکاری در بین است رفع نواقص نیز آسان به نظر می‌رسد و امیدوارم با کمک سایر اعضای شورا در بهبود آن توفیق یابیم. به‌خوبی می‌دانید که نوازندگان و خوانندگان خوب زیاد نیستند و اداره رادیو نیز باکمال میل از کسانی که هنری دارند استقبال می‌کند بنابراین اگر همه دست به هم دهیم و مقصودمان پیشرفت کار باشد با وسایل موجود موفق خواهیم شد. درشماره‌های گذشته مطالب مجله شما را که گاه نسبت به بعضی اهل هنر گوشه‌دار بود می‌خواندم. اگر سعی کنید ضمن انتقاد جنبه راهنمایی را نیز پیش گیرید به‌نظر بنده بهتر خواهد بود ما همه به پیشرفت هنر موسیقی علاقه داریم و هریک به‌سهم خود دراین راه کوشش می‌کنیم بسیار سهل و آسان می‌توانیم با هم تشریک مساعی کنیم و نواقص یکدیگر را بگوییم و در رفع آن بکوشیم. هنرمندان به خوبی می‌توانند با هم دوست باشند و به هم کمک فکری بدهند. ما همه اهل یک وطنیم. »
