پنجم‌تیرماه سالمرگ حسن ‌زیرک است

نابغه واقعی

دنیای‌اقتصاد : حسن زیرک احتمالا مطرح‌ترین خواننده کرد است. نه فقط کردها بلکه بسیاری دیگر از کسانی که حتی زبان کردی را متوجه نمی‌شوند بعد از گذشت نیم قرن از مرگش هنوز هم آثار ماندگارش را دنبال می‌کنند. پخش صدای او به‌ویژه در فصل اول و دوم سریال «نون.خ» که عید پارسال و فروردین امسال روی آنتن شبکه اول سیما رفت، بسیاری از جوان‌ترها را نیز با صدایش آشنا کرد.

زیرک ۹۹ سال پیش در روز هشتم آذرماه سال ۱۳۰۰ در شهر بوکان به دنیا آمد و پنجم تیر ماه سال ۱۳۵۱ یعنی در ۵۱ سالگی نغمه‌های پرشمار و صدای منحصربه‌فردش را به جهان باقی کوچاند. او در نیم‌قرنی که زندگی کرد شمار بسیار بالایی از ترانه‌های سورانی،‌ هورامی، فارسی و ترکی آذربایجانی و حتی لری را آهنگسازی کرد و خواند.

همسر زیرک به نقل از او در جایی گفته که این خواننده بیش از ۲۸۰۰ قطعه موسیقی را ساخته یا اجرا کرده است ولی برخی از کارشناسان و موسیقی‌دانان، آثارش را در مجموع در حدود ۱۲۰۰ اثر برشمرده‌اند. حسن زیرک شاعر هم بود و برای آهنگ‌هایش، ‌شعر می‌سرود و نکته جالب آنکه حتی سواد خواندن و نوشتن هم نداشت. او در سال ۱۳۳۷ به رادیو کردی تهران پیوست و با همکاری کسانی همچون حسین یاحقی، حسن کسایی، جلیل شهناز، جهانگیر ملک، احمد عبادی و... ترانه‌هایی را ساخت و خواند و البته ماهانه ۱۲ هزار ریال حقوق دریافت می‌کرد. در سال ۱۳۴۱ این رادیو تعطیل شد و زیرک به رادیو کرمانشاه رفت. در آنجا با مجتبی میرزاده، ویولن‌نواز برجسته و جوان آن روزگار همکاری کرد و بخشی از مهم‌ترین آثار ماندگارش را به اجرا رساند. بسیاری از خوانندگان جوان از جمله محسن چاوشی نیز از سبک خوانندگی زیرک تاثیر گرفته‌اند و خیلی‌ها درباره جنس صدا و تاثیر موسیقی او حرف زده‌اند.

ازجمله شهرام ناظری خواننده سرشناس درباره حسن زیرک معتقد است: «در مجموع فقط می‌توانم بگویم که یک انسان نابغه به‌معنای واقعی بود. یعنی در همان لحظه که وارد ارکستر رادیو می‌شد و به اتاق ضبط می‌رفت، در آن واحد، هم شعر می‌سرود، هم آهنگ می‌ساخت و هم آن را می‌خواند، که تاکنون چنین موردی در موسیقی سابقه نداشته‌است... واقعا از افراد استثنایی و از نوابغ موسیقی کردی بودند و بنده در میان خوانندگان کرد علاقه خاصی به صدای حسن زیرک دارم.»