آیا مجسمه‌سازان برای آفرینش اثر هنری باید مجوز دریافت کنند؟
گام بلند دولتی کردن هنر
ریشه‌های یک تصمیم
سال ۱۳۹۶ انجمن مجسمه‌سازان ایران از سوی ارشاد به‌عنوان انجمن برتر سال انتخاب شد. در این سال اعضای هیات مدیره انجمن تصمیم‌هایی گرفتند که هر اندازه به کام ارشادنشینان شیرین بود، کام هنرمندان را تلخ کرد. قضیه از این قرار است که انجمن نامبرده اساسنامه‌ای تازه برای خود طراحی و تصویب کرد و در مهم‌ترین تغییری که در این اساسنامه ایجاد کرد، برای فعالیت مجسمه‌سازی در ایران، الزام به داشتن مجوز را گنجاند.
مدافعان و مخالفان
مجوز فعالیت مجسمه‌سازی، موافقان و مخالفان بسیاری دارد. به نظر می‌رسد عمده موافقان کسانی هستند که در انجمن عضویت دارند و بیشتر مخالفان هنرمندانی هستند که نام خود در این انجمن ننوشته‌اند. عباس مجیدی، رئیس هیات‌مدیره انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران در توضیح چرایی و چگونگی صدور مجوز فعالیت مجسمه‌سازی می‌گوید: طبق قانون هنرمندان مجسمه‌ساز از پرداخت مالیات معاف هستند. معافیت از مالیات منوط به ارائه مدرکی برای اثبات این مهم است. در گذشته گواهی فعالیت توسط وزارت ارشاد اسلامی برای هنرمندان صادر می‌شد و این امکان برای مجسمه‌ساز ایجاد می‌شد تا بتواند کار کند، اما این گواهی فقط برای کار کردن مجسمه‌ساز کافی بود و نمی‌توانست مراتب قانونی از جمله معافیت مالیاتی را به پیش ببرد. از این رو انجمن بر آن شد تا رایزنی‌هایی با وزارت ارشاد داشته باشد تا بتواند پروانه فعالیت کارگاه‌های مجسمه‌سازی را دریافت کند. او ادامه داد: افرادی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند می‌توانند به کار خود بپردازند، اما افرادی که می‌خواهند با مراکز مختلف قرارداد ببندند و نیازمند معرفی‌نامه هستند، این مجوز این امکان را برایشان ایجاد می‌کند. درواقع مجوز فعالیت مجسمه‌سازی شبیه به پروانه کسب است تا مجسمه‌سازان بتوانند راحت‌تر کار کنند. حتی افرادی که عضو انجمن نیستند می‌توانند این مجوز را دریافت کنند، ولی هزینه‌ها متفاوت است.
زمینه پذیرش تهاجم فرهنگی
در مقابل اما سیدمحسن هاشمی، دبیر نخستین سمپوزیوم بین المللی مجسمه سازی تهران و فعال فرهنگی گفته است: صدور مجوز آفرینشگری همان‌طور که در این مجوز مشهود است، یک خطر بزرگ را برای آفرینش ایجاد می‌کند که آن هم دولتی شدن است. ممکن است که این موضوع برای بحث بیمه یا مالیات راهگشا باشد اما در بلندمدت برای هنرمندان محدودیت‌زا است. درست این بود که برای برطرف کردن مشکل مالیاتی، وزارت ارشاد نامه‌ای را به اداره دارایی می‌داد و می‌گفت کسانی که انجمن‌های مدنی نقاشان، مجسمه‌سازان، تصویرگران، عکاسان و... معرفی می‌کنند هنرمند تلقی بشوند. او می‌گوید: این نخستین باری است که یک انجمن هنری می‌پذیرد که برای آفرینش هنری و نه نمایشش از دولت مجوز بگیرد. مرجع هنرمند بودن نخست به آفرینش آفرینشگر و آنگاه تایید صلاحیت توسط انجمن هنری مربوطه است. آنچه در جهان وجود دارد مجوز نمایش آثار است نه مجوز آفرینش. در جهان پیشرفته حتی مجوز نمایش آثار هم به نهادهای مدنی و صنفی واگذار می‌شود. هاشمی می‌افزاید: سیستم دریافت مجوز سال‌هاست در دنیا منسوخ شده و تبدیل به سیستم ثبت برنامه شده است. در حال حاضر که این مجوز فراگیر نشده یک مجسمه‌ساز می‌تواند در نگارخانه‌ها یا گالری‌ها اثرش را به نمایش بگذارد، اما با فراگیر شدن این اتفاق گالری یا نگارخانه باید جوابگو باشد و همین مساله محدودیت‌زاست و نتیجه محدودیت آفرینش هم تهاجم فرهنگی است.
هاشمی در ادامه می‌گوید: وقتی در داخل تولید به اندازه کافی و نیاز نداشته باشید محصول از جایی که بیشتر تولید می‌شود به جایی که تولید کمتری دارد، می‌آید. محدودیت یعنی پذیرش تهاجم. البته این را باید در نظر داشت که تهاجم با تبادل فرق می‌کند. به گفته این کارشناس، اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبادرت به این اقدام غیرسازنده و مغایر آزادی آفرینشگری کرده است از دو حالت خارج نیست. بدبینانه آن این است که با ایجاد محدودیت در آفرینشگری قصد کنترل پیش از نمایش آثار هنری را که در هیچ جای جهان مسبوق به سابقه نیست، در برنامه دارد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت ناشی از ندانم‌کاری مدیریت محترم مربوطه است. در هرحال پیامدهای حقوقی نداشتن مجوز آفرینشگری خواه ناشی از عدم صدور از سوی مرجع صادرکننده و خواه از سوی هنرمند می‌تواند بر خلاقیت و آزادی تولید اثر هنری تاثیرات نامطلوب بگذارد پس سزاوار است انجمن‌های هنری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این موضوع واکنش نشان دهند.
ارسال نظر