قاب‌های رکوردشکن

در دسته بندی آثار هنری گران‌قیمت، دو شیوه وجود دارد. برخی رسانه‌ها آثار گران قیمتی را که در حراجی‌های معتبر فروش رفته‌اند، در رده‌بندی‌ها لحاظ می‌کنند و برخی دیگر علاوه بر آثار فروخته در حراجی‌ها، آثاری که خارج از ضوابط حراجی‌ها فروخته شده‌اند را هم حساب می‌کنند. استدلال گروه اول آن است که ضوابط حاکم بر حراجی‌ها، باعث می‌شود تا ارزش تابلوهای نقاشی و قیمت‌های چکش خورده آنها به واقعیت نزدیک‌تر باشد. افزون بر این توجه خریداران به یک تابلو و بالا رفتن قیمت‌های پیشنهادی برای خرید آن در یک حراجی نشان دهنده اقبال عمومی به یک تابلو است در حالی که فروش تابلوها در خارج از حراجی‌ها ممکن است صرفا به دلایل شخصی رخ داده باشد. به همین منظور استناد به قیمت‌هایی که در حراجی‌ها چکش خورده‌ است، قانع‌کننده‌تر خواهد بود. در این گزارش سعی می‌کنیم هم قیمت حراجی‌ها را مدنظر قرار بدهیم و هم اشاره کوتاهی به تابلوهای گران قیمت غیرحراجی داشته باشیم.

شناسنامه گران‌ترین‌های نقاشی

اما احتمالا تعجب می‌کنید اگر بدانید که قیمت گران‌ترین تابلو نقاشی جهان چقدر است. این تابلو عتیقه که قدمت ۵۰۰ ساله دارد، پارسال در حراجی کریستیز نیویورک رکورد زد و توانست روی قیمت ۴۵۰ میلیون دلار چکش بخورد. با همان دلار ۴۲۰۰ تومان هم حساب کنیم یعنی هزار و ۸۹۰ میلیارد تومان! اما کدام تابلو؟ نقاشی «سالواتور موندی» که به‌عنوان یکی از حدود ۲۰ نقاشی به جا مانده از «لئوناردو داوینچی» نقاش نامدار رنسانس شناخته می‌شود و زمان خلق آن به سال ۱۵۰۰ میلادی بازمی‌گردد، سال گذشته در حراجی کریستیز نیویورک با فروش ۴۵۰ میلیون دلاری رکورد گران‌ترین اثر نقاشی که تاکنون در یک حراجی به فروش رفته را به نام خود ثبت کرد و هم‌اکنون با اختلاف فراوان با سایر رقبا در رتبه نخست گران‌ترین اثر هنری فروخته‌شده در حراجی‌ها قرار دارد. به نظرتان چه کسی این تابلو را با این قیمت خریداری کرد؟ اگر بازار خرید و فروش‌ آثار هنری را دنبال کرده باشید احتمالا می‌دانید کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از عمده‌ترین خریداران آثار هنری در جهان هستند. این تابلو را اداره فرهنگ و گردشگری ابوظبی با قیمت ۴۵۰ میلیون دلاری خریداری کرده است. قبل از فروش، صاحب تابلو «دمیتری ایفگنویچ ریبولوفلیف» بود. احتمالا نامش برایتان آشنا باشد. او یک کارآفرین روسی و البته مدیر باشگاه فوتبال موناکو است. شاید بد نباشد بدانید که کشور قطر هم از مهم‌ترین خریداران آثار هنری در جهان است.

دیگر رکوردها

در همین رابطه گاردین در گزارشی نوشت دوم مه ‌سال ۲۰۱۲ یکی از آثار چهارگانه «جیغ» از «ادوارد مونش» نقاش برجسته اهل نروژ در حراجی ساتبی شهر نیویورک با قیمتی بالغ بر ۱۱۹ میلیون دلار به فروش رفت. این شاهکار تنها اثری از آثار این هنرمند است که در اختیار مجموعه‌داران خصوصی قرار دارد و سه اثر از «پابلو پیکاسو» نقاش اسپانیایی به نام‌های «عریان، برگ سبز و تندیس»، «پسری با پیپ» و «دورامار و گربه» از سال ۱۹۹۰ تا به حال از گران‌ترین آثار هنری فروخته شده در حراجی‌های هنری بوده‌اند. اثر «عریان، برگ سبز و تندیس» پیکاسو محصول سال ۱۹۳۲ با قیمت ۱۰۶ میلیون دلار گران‌ترین اثر فروخته شده از این هنرمند به‌شمار می‌رود. این اثر در تاریخ ۳۰ آوریل سال ۲۰۱۰ در حراجی کریستیز نیویورک به‌ فروش رفت.

نقاشی «پسری با پیپ» پیکاسو خلق شده در سال ۱۹۰۵ با قیمتی معادل ۱۰۴ میلیون دلار در تاریخ ۵ مه ‌سال ۲۰۰۴ در حراجی ساتبی نیویورک چکش خورد. همچنین اثر فروخته شده از این هنرمند با عنوان «دورامار و گربه» با قیمت ۸۳ میلیون دلار در تاریخ ۲۲ مارس ۲۰۰۶ در حراجی ساتبی لندن به فروش رفت. این نقاشی رنگ روغن متعلق به سال ۱۹۴۱ میلادی است. در سال ۲۰۱۰ مجسمه « مردی که راه می‌رود» اثری از «آلبرتو جاکومتی» (مجسمه‌ساز و نقاش سوئیسی) محصول سال ۱۹۶۱ در حراجی ساتبی لندن با قیمت ۱۰۵ میلیون دلار به فروش رفت. این اثر در حال حاضر گران‌ترین مجسمه فروخته شده در حراجی‌هاست.

زیر ۱۰۰ میلیونی‌ها

همچنین اثر سه‌لتی «فرانسیس بیکن» یکی از نقاش‌های نامدار سبک اکسپرسیونیسم سده بیستم متعلق به سال ۱۹۷۶در تاریخ ۱۴ آوریل ۲۰۰۸ با قیمت ۹/ ۸۵ میلیون دلار به «رومن آبراموویچ» (مالک باشگاه فوتبال چلسی) فروخته شد. در تاریخ ۸ نوامبر ۲۰۰۶ پرتره «آدله بلوخ باوئر» (۱۹۱۲) اثر «گوستاو کلیمت» نقاش نمادگرای اتریشی با قیمت ۸۷ میلیون دلار در حراجی کریستیز نیویورک چکش خورد. یک گلدان چینی متعلق به قرن ۱۸ میلادی که به سلسله «چیان لون» برمی‌گردد در سال ۲۰۱۰ با قیمت ۸۵ میلیون دلار در حراج‌خانه «بِین بریجز» لندن به فروش رفت. در رتبه دهم گران‌ترین آثار هنری فروخته شده از سال ۱۹۹۰ میلادی تاکنون نیز پرتره «دکتر پاول گاشه» اثر «ونسان ون گوک» قرار دارد که در سال ۱۹۹۰ در حراجی کریستیز نیویورک با قیمتی معادل ۸۲ میلیون دلار فروخته شد.

گران‌قیمت‌های غیرحراجی

تابلویی به نام «اینترچینج» اثر هنرمند برجسته معاصر به نام «ویلم دکونینگ» که نقاشی هلندی-آمریکایی بود و در سال ۱۹۹۷ درگذشت، در سال ۲۰۱۵ به قیمت ۳۰۰ میلیون دلار فروخته شد. این تابلو تا اواخر آبان‌ماه پارسال گران‌ترین تابلو نقاشی جهان بود. اما بعد از آن،‌ گران‌ترین تابلو با رکورد ۲۵۰ میلیون دلاری در اختیار «ورق‌بازها» است. تابلویی از نقاش معروف و شناخته شده فرانسوی «پل سزان»! این رکورد درست ۱۰۵ سال بعد از مرگ سزان برای تابلو او چکش خورد.  تابلو گران قیمت بعدی۲۱۰ میلیون دلار قیمت دارد: «کی ازدواج خواهی کرد؟» نقاشی معروف ازیک نقاش معروف به نام «پل گوگن»! این نقاش همدوره و هموطن پل سزان بود و تابلوی او هم بیش از یک قرن پس از مرگش به این رکورد فروش رسید؛ یعنی در سال ۲۰۱۴. تابلو بعدی اثر جکسون پولاک است. نقاشی که احتمالا آثار او را با رد رنگ‌های پاشیده شده بر تابلو (یا همان نقاشی قطره‌ای)‌ می‌شناسید. او همین گونه یعنی با پاشیدن رنگ روی بوم نقاشی آثارش را خلق می‌کرد. تابلو شماره ۱۷ او با قیمت ۲۰۲ میلیون دلاری در ردیف بعدی آثار گران قیمت قرار دارد. پولاک آمریکایی در سال ۱۹۵۶ درگذشت.

گران‌ترین آثار ایرانی

حتما می‌دانید: سهراب سپهری! او گران‌ترین نقاش ایرانی و البته یکی از پرفروش‌ترین شاعران ایرانی است. در حراج امسال تهران که تیرماه برگزار شد، یک تابلو از او رکورد گران‌قیمت‌ترین تابلوی ایرانی را شکست و به قیمت پنج میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروش رفت. پیش‌تر هم تابلوهای او به قیمت‌های سه و دو میلیارد تومانی به فروش رفته بود. همچنین دیگر نقاشان ایرانی هم توانسته‌اند رکوردهای میلیاردی را تجربه کنند. همین امسال اثری از حسین‌زنده‌رودی توانست رکورد دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی را به نام خودش ثبت کند. اما مجموعا آثار ایرانی در قیمت فروش قابل قیاس با آثار خارجی نیستند. مجموع فروش همه آثار ارائه شده در حراج تهران در همه دوره‌های آن، یعنی از سال ۹۱ تا امروز،‌ حدود ۱۵۰ میلیارد تومان است. یعنی با همان دلار ۴۲۰۰ تومانی، در حدود ۳۵۰‌میلیون دلار.