معترضان سیاه‌پوش در «برلیناله»

در کنار رقابت فیلم‌های حاضر در برلیناله، بازار بزرگی از دادوستد فیلم‌های سینمایی جهان نیز برگزار می‌شود که اهمیت این جشنواره را بیش از پیش مشخص می‌کند. تا امروز کارگردانان بزرگی چون دیوید لین، اینگمار برگمن، سیدنی لومت، ژان لوک گدار، رومن پولانسکی، ساتیا جیت رای، پیرپائولو پازولینی، هایائو میازاکی، آنگ لی و... خرس طلایی برلین را دریافت کرده‌اند. در کنار این اسامی دو کارگردان مطرح ایران اصغر فرهادی و جعفر پناهی نیز به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ برای فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» و «تاکسی» خرس طلایی را شکار کرده‌اند. اما کارگردانان ایرانی دیگری همچون سهراب شهیدثالث، پرویز کیمیاوی، مسعود کیمیایی، کامبوزیا پرتوی، مجید مجیدی و... نیز جوایزی از این جشنواره دریافت کرده‌اند.

در چند سال اخیر نیز توجه برگزارکنندگان جشنواره برلین به آثار سینمایی ایران بیشتر شده است. امسال در شصت و هشتمین دوره جشنواره برلین آثاری قابل توجه از ایران در بخش‌های مختلف رقابتی حضور دارند. جشنواره فیلم برلین که از روز پنج‌شنبه با نمایش فیلم انیمیشن «جزیره سگ‌ها» (Isle of Dogs) به کارگردانی وس اندرسن آغاز به‌کار کرده است، ۲۵ فوریه (۶ اسفند) با اهدای جوایز به برندگان، به‌کار خود پایان خواهد داد. امسال ۲۴ فیلم در بخش مسابقه برلیناله حضور دارند که در میان آنها ۱۹ فیلم برای دریافت جایزه خرس طلایی و جوایز خرس نقره‌ای رقابت می‌کنند.

  حاشیه جشنواره ۶۸

جشنواره برلین ۶۸ هم مانند دیگر جشنواره‌ها و رویدادهای سینمایی اخیر در شرایطی برگزار می‌شود که موج اتهام‌های جنسی، برخی از چهره‌های شناخته‌شده هالیوود را به حاشیه رانده و رویدادهای بین‌المللی را تحت تاثیر قرار داده است. به گزارش ورایتی تعداد زیادی از زنان شرکت‌کننده در مراسم افتتاحیه جشنواره برلین در حمایت از جنبش «من هم همین‌طور» و در اعتراض به ایجاد مزاحمت جنسی برای زنان در محیط کاری، لباس سیاه به تن کرده بودند. انگلکه کمدین و چهره تلویزیونی و مجری مراسم افتتاحیه با اشاره به این مساله به آلمانی گفت: وای! اینجا را نگاه کنید، یک اتاق پر از مردان و زنان - پسر، ما شجاع هستیم!

گروترس با حضور روی صحنه به مارلنه دیتریش، ستاره افسانه‌ای آلمانی برای گذر از مرزهای جنسیتی ادای احترام کرد که به ۱۹۳۰ و زمانی بازمی‌گردد که در اولین فیلم هالیوودی خود «مراکش» به کارگردانی یوزف فون اشترنبرگ کت فراک به تن کرد. عضو ارشد کمیسیون فرهنگ و رسانه آلمان در ادامه بدون اینکه از هاروی واینستین تهیه‌کننده بدنام هالیوود نام ببرد، اضافه کرد: شرم‌آور است که به‌جای تجلیل از زنانی که کت و شلوار زنانه به تن می‌کنند باید با مردانی که حوله پالتویی پوشیده‌اند، روبه‌رو شویم. میشائیل مولر شهردار برلین در مراسم افتتاحیه نیز با اشاره به دیوار این شهر در دوران جنگ سرد که برلین را به دو منطقه غربی و شرقی تقسیم کرده بود، گفت برلینی‌ها به اندازه دورانی که با دیوار گذراندند، سال‌های بدون دیوار را سپری کرده‌اند و این چیزی است که برای ما بسیار ارزشمند است.

  ایرانیان برلیناله

سینمای ایران در چهار دهه گذشته همواره حضور پررنگی در جشنواره فیلم برلین داشته و کارگردانان مطرحی فیلم‌های خود را به این جشنواره فرستاده‌اند. در میان آنان جعفر پناهی با هشت فیلم که البته نمایش شماری از فیلم‌های او در چارچوب برنامه بزرگداشت وی در برلیناله ۲۰۱۱ صورت گرفت، بیشترین حضورها را در برلین داشته است. سهراب شهیدثالث با ۶ فیلم، داریوش مهرجویی و محمدعلی طالبی هر یک با ۴ فیلم از فیلمسازان پرحضور در برلیناله محسوب می‌شوند.

در جشنواره شصت و هشتم چهار فیلم ایرانی در بخش‌های رقابتی جشنواره حضور دارند و فیلم سینمایی تنگه ابوقریب ساخته بهرام توکلی نیز دربازار فیلم این رویداد سینمایی عرضه می‌شود. امسال فیلم «خوک» ساخته «مانی حقیقی» از ایران در بخش رقابتی اصلی این جشنواره حضور دارد و از شانس‌های کسب جایزه است. این فیلم در کنار ۱۸ فیلم دیگر برای کسب خرس طلایی یا نقره‌ای تلاش می‌کند. مانی حقیقی در سال ١٣٩٤ نیز با فیلم «اژدها وارد می‌شود!» در بخش مسابقه برلین حضور داشت و در سال ١٣٨٤ با فیلم «کارگران مشغول کارند» و در سال ١٣٩٠ نیز با فیلم «پذیرایی ساده» در این رویداد حاضر بوده است. این فیلم به صلاحدید تیم سازنده در جشنواره امسال فیلم فجر شرکت نکرد.

  پانوراما

از دیگر فیلم‌های ایرانی حاضر در بخش رقابتی جشنواره برلین ۲۰۱۸ می‌توان به «هجوم» ساخته «شهرام مکری» اشاره کرد که اثر موفق ماهی و گربه را در کارنامه خود دارد. این فیلم در بخش «پانوراما»، با ۴۶ فیلم از ۳۹ کشور دنیا به رقابت می‌پردازد.

  نسل نو

بخش «نسل نو» جشنواره فیلم برلین فیلم‌هایی را ارائه می‌دهد که زندگی روزمره جوانانی را که اغلب با مشکل و چالش روبه‌رو هستند تصویر می‌کند. «درساژ» اولین فیلم «پویا بادکوبه» کارگردان جوان ایرانی است که ماجرای چند نوجوان را به تصویر می‌کشد و در بخش نسل نو به نمایش درمی‌آید. نکته جالب توجه، حضور نداشتن این فیلم‌ در جشنواره فیلم فجر امسال بود. درساژ با وجود همه شایستگی‌هایش، مورد تایید هیات انتخاب جشنواره فجر قرار نگرفت. بازماندن درساژ از جشنواره فجر، تاحدودی یادآور اتفاق مشابهی است که سال گذشته برای فیلم «آپاندیس» ساخته «حسین نمازی» روی داد. آن فیلم هم با وجود کسب جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره بین‌المللی مونترآل کانادا، از راهیابی به جشنواره فجر سی و پنجم بازمانده بود. «هندی و هرمز» اثر «عباس امینی» هم دیگر فیلم ایرانی حاضر در بخش نسل نو است که نمایش داده می‌شود.

  دیگر نام‌های ایرانی

همچنین آرش نصیری با فیلم کوتاه «شهر‌قصه‌ها» محصول فرانسه در بخش مسابقه فیلم کوتاه این دوره جشنواره برلین حضور خواهد داشت. سمیرا قهرمانی فیلم‌ساز ایرانی با فیلم کوتاه «ولتاژ» به‌عنوان محصول اتریش حضور خواهد داشت و بهار نوری‌زاده، سینماگر ایرانی‌تبار کانادایی با فیلم کوتاه تجربی «حرف آخر - کوهستان خورشید» به‌عنوان محصول کانادا و لبنان در بخش فروم حضور دارد. در پانزدهمین بازار تولید مشترک برلین نیز ٣۶ پروژه اعلام شده‌اند که میترا تبریزیان با پروژه «کوهستان دوردست» محصول انگلستان و سپیده فارسی با پروژه «آژیر خطر» محصول فرانسه و بلژیک تنها نام‌های ایرانی‌اند. سام اسلامی نیز تنها ایرانی حاضر در کمپ استعدادیابی این دور از جشنواره خواهد بود.

  بازار فیلم

این بازار محلی برای تجمع مهم‌ترین تهیه‌کنندگان، خریداران، سرمایه‌گذاران، نمایندگی‌های خرید و پخش‌کنندگان فیلم است. براساس آمارهای سال ۲۰۱۱ میلادی در این بازار ۴۰۰ کمپانی و هزار و ۵۳۲ خریدار حضور داشتند. در همین سال بیش از هزار سانس از فیلم‌های جدید از سراسر دنیا به نمایش درآمد. در بخش تولیدات مشترک از بازار فیلم اروپا، تهیه‌کنندگان می‌توانند با معرفی پروژه‌های مورد نظر خود، برای ساخت این پروژه‌ها سرمایه‌گذار یا شریک پیدا کنند. در جشنواره امسال همچنین آثار مطرح دیگر سینماگران ایرانی از جمله «به وقت شام» و«تنگه ابوقریب» برندگان سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از سی و ششمین جشنواره فیلم فجر هم عرضه می‌شود. این دو فیلم به ترتیب به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و بهرام توکلی هر دو از سوی موسسه اوج تولید شده‌اند. در کنار اینها دو فیلم خوک و هندی و هرمز نیز در بازار عرضه می‌شوند.