کلید دستیابی به امنیت غذایی پایدار
به عبارت دیگر، بهرهوری کشاورزی میزان تولید محصولات را در ازای مصرف هر واحد از منابع مختلف اندازه‌‌‌گیری میکند. این مفهوم شامل استفاده موثر از تکنیک‌‌‌ها و فناوری‌‌‌های نوین در کشاورزی، بهبود روش‌های کاشت، داشت و برداشت، مدیریت منابع طبیعی و کاهش ضایعات است. با افزایش بهرهوری کشاورزی، کشورهای مختلف قادر خواهند بود غذای کافی و مغذی برای جمعیت خود تامین کنند و وابستگی به واردات را کاهش دهند. این بهبود در کارآیی تولید نه‌تنها به افزایش دسترسی به مواد غذایی کمک میکند، بلکه نقش مهمی در تقویت امنیت غذایی ایفا میکند. زیرا امنیت غذایی به معنای دسترسی همه افراد به غذای کافی و مغذی برای یک زندگی سالم است که این امر صرفا به میزان تولید بستگی ندارد، بلکه کارآیی در تمامی مراحل زنجیره تامین، از تولید تا مصرف، از اهمیت ویژهای برخوردار است. در واقع، بهرهوری بالاتر می‌تواند علاوه بر افزایش تولید و کاهش ضایعات، به بهبود کیفیت محصولات نیز منجر شود.
در عصر جهانی شدن، تهدیدهایی همچون نوسانات قیمت‌ها، تغییرات اقلیمی و بحران‌های سیاسی می‌توانند به امنیت غذایی آسیب وارد کنند. از این رو، ارتقای بهرهوری کشاورزی به عنوان یک استراتژی موثر در مقابله با این تهدیدها از اهمیت ویژهای برخوردار است. زیرا بهبود بهرهوری می‌تواند به کشورهای مختلف کمک کند تا با کمترین هزینه و منابع، غذای موردنیاز جمعیت خود را تامین کرده و در برابر بحران‌های جهانی مقاوم‌‌‌تر شوند. همچنین در راستای افزایش بهرهوری کشاورزی، بهره‌‌‌گیری از تکنولوژی‌‌‌های نوین، بهبود مدیریت منابع طبیعی و توانمندسازی کشاورزان از اهمیت ویژهای برخوردار است. استفاده از روش‌های کشاورزی دقیق، توسعه ابزارهای دیجیتال و کاربرد تکنیک‌‌‌های پیشرفته نه‌تنها می‌تواند میزان تولید محصولات کشاورزی را افزایش دهد، بلکه می‌تواند فشار بر محیط‌زیست را نیز کاهش دهد. به عنوان مثال، سامانه‌‌‌های آبیاری هوشمند و کشت مقاوم به خشکسالی نمونه‌‌‌هایی از نوآوری‌‌‌هایی هستند که بهرهوری زمین‌‌‌های کشاورزی را به طور چشمگیری افزایش می‌دهند. با این حال، دستیابی به این اهداف نیازمند سرمایه‌گذاری‌‌‌های کلان و سیاستگذاری‌‌‌های مناسب است تا این تکنولوژی‌‌‌ها و روش‌های جدید در دسترس تمامی کشاورزان قرار گیرد. بنابراین، ارتقای بهرهوری کشاورزی تنها به نوآوری‌‌‌های فنی محدود نمی‌‌‌شود، بلکه نیازمند اتخاذ رویکردی جامع برای تقویت زیرساخت‌‌‌ها و اصلاح سیاستهای کشاورزی است.
راهکارهای سیاستگذاری برای بهبود بهرهوری
برای دستیابی به بهرهوری کشاورزی، دولت‌‌‌ها باید سیاستهای جامع و هماهنگی را تدوین کنند. این سیاست‌‌‌ها باید به گونه‌‌‌ای طراحی شوند که علاوه بر افزایش تولید کشاورزی، به بهبود دسترسی و توزیع مواد غذایی برای همه اقشار جامعه کمک کنند. برخی از این راهکارها عبارتند از:
توسعه فناوری‌‌‌های نوین کشاورزی: سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و استفاده از فناوری‌‌‌های نوین مانند کشاورزی دقیق، سامانه‌‌‌های آبیاری هوشمند و بذرهای مقاوم به شرایط سخت می‌تواند بهرهوری کشاورزی را به طرز چشمگیری افزایش دهد. این امر نه‌تنها باعث افزایش تولید می‌شود، بلکه با کاهش مصرف منابع طبیعی و کاهش ضایعات، به حفظ محیط‌زیست و امنیت غذایی نیز کمک میکند. این فرآیند در نهایت به پایداری امنیت غذایی و ثبات قیمت‌ها در بازار نیز منجر خواهد شد.
حمایت از کشاورزان کوچک‌مقیاس: کشاورزان کوچک‌مقیاس معمولا در کشورهای در حال توسعه نقشی کلیدی در تامین مواد غذایی ایفا می‌کنند. سیاستهای حمایتی شامل تامین اعتبار، ارائه برنامه‌های آموزشی و توانمندسازی و بهبود دسترسی به بازارها می‌تواند به افزایش بهرهوری این گروه از کشاورزان کمک کند و امنیت غذایی را از طریق تولید پایدار و محلی تقویت کند.
تقویت زیرساخت‌‌‌های توزیع و ذخیره‌‌‌سازی: بهبود شبکه‌‌‌های توزیع مواد غذایی، توسعه انبارها و سیستم‌های ذخیره‌‌‌سازی مدرن می‌تواند ضایعات مواد غذایی را کاهش دهد و در نتیجه، مواد غذایی با کیفیت و در زمان مناسب به دست مصرف‌کنندگان برسد. این امر به تقویت امنیت غذایی به‌ویژه در مناطق دورافتاده کمک خواهد کرد.
تشویق به سرمایه‌گذاری‌‌‌های خصوصی و همکاری‌‌‌های بین‌المللی: ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه‌‌‌های خصوصی و همکاری‌‌‌های بین‌المللی می‌تواند به انتقال فناوری‌‌‌های جدید، توسعه زیرساخت‌‌‌ها و ارتقای آموزش کشاورزان کمک کند. این مشارکت‌‌‌ها به افزایش بهرهوری کشاورزی و کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی، که یکی از تهدیدهای امنیت غذایی است، منجر می‌شود.
ترویج کشاورزی پایدار: توجه به حفظ منابع طبیعی و ارتقای کشاورزی پایدار از طریق آموزش و حمایت از روش‌های کشاورزی سازگار با محیط‌زیست، نه‌تنها به حفظ زمین‌‌‌ها و منابع آبی کمک میکند، بلکه امنیت غذایی بلندمدت را در برابر بحران‌های اقلیمی و سایر چالش‌‌‌ها تضمین میکند.
*پژوهشگر اقتصاد کشاورزی
