معرفی صنایع انرژی‌بر

گروه صنعت و معدن: بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اگرچه روند مصرف انرژی در کارگاه‌های بالای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر از سال ۱۳۸۴تا ۱۳۸۷ روند تقریبا ثابتی داشته، اما در سال ۱۳۸۸ این بخش رشدی ۴۵ درصدی در میزان مصرف انرژی را تجربه کرد؛ رشدی که تا سال ۱۳۹۰ روندی تقریبا ثابت داشت. رشد ۴۵ درصدی و ثبات آن تا سال ۱۳۹۰ در حالی است که از سال ۱۳۸۹ قانون هدفمندی یارانه‌ها در راستای کاهش مصرف انرژی به مرحله اجرا گذاشته شد اما رشد مصرف انرژی در این بخش درست یک‌سال قبل از اجرای این قانون آغاز و تا دو سال بعد از آن نیز ادامه داشته است. گزارش پیش رو بر اساس اطلاعات پایه منتشر شده توسط مرکز آمار ایران (در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰) تهیه شده که شامل اطلاعات واحدهای صنعتی بالای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر است و وضعیت شدت انرژی و سهم انرژی در ستانده رشته فعالیت‌های صنعتی بر اساس این اطلاعات محاسبه شده است. در این گزارش شاخص تورم از سوی مراجع ذی‌ربط محاسبه نشده بنابراین برای محاسبه شدت انرژی از نرخ‌های جاری ارزش افزوده استفاده شده و برای نتیجه‌گیری بهتر باید از نرخ‌های ثابت برای محاسبه شدت انرژی استفاده شود.

وضعیت مصرف انرژی صنایع

براساس این گزارش، بیشترین مصرف انرژی مربوط به رشته فعالیت‌های تولید «سیمان، آهک و گچ»، «تولید مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» است؛ به طوری که در این مدت ۱۸ درصد از انرژی مصرف شده به بخش «سیمان، آهک و گچ» اختصاص داشته و سهم تولید «مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» نیز ۸/۱۵ درصد بوده و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» نیز سهمی ۵/۱۵ درصدی در تولید انرژی به خود اختصاص داده اند. ارزش افزوده جاری این کارگاه‌ها از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ روندی افزایشی داشته است.

از سوی دیگر، بیشترین ارزش افزوده سال ۱۳۹۰ مربوط به رشته فعالیت‌های «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد»، «تولید فرآورده‌های نفتی تصفیه شده» و «تولید وسایل نقلیه موتوری» بوده، به طوری که سهم «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» در این بخش برابر با ۱۲ درصد، «فرآورده‌های نفتی تصفیه شده» ۱۰ درصد و سهم «تولید وسایل نقلیه موتوری» ۹ درصد بوده است.

با توجه به اینکه میزان مصرف انرژی بنگاه‌ها تقریبا مقداری ثابت بوده و ارزش افزوده جاری بنگاه‌ها نیز روندی افزایشی داشته است، بنابراین شدت انرژی بر اساس نرخ‌های جاری در بخش صنعت، روندی کاهشی را نشان می‌دهد. بالاترین نرخ شدت انرژی مربوط به رشته فعالیت «تولید آجر» به میزان ۵/۲ بشکه معادل نفت خام به ازای یک میلیون ریال ارزش افزوده جاری سال ۱۳۹۰ (این شاخص در سال ۱۳۸۴ برای این رشته فعالیت ۷/۲ بشکه معادل نفت خام به ازای یک میلیون ریال ارزش افزوده جاری سال ۱۳۸۴ بوده است) و کمترین نرخ مربوط به رشته فعالیت «تولید ابزارهای اپتیکی و تجهیزات عکاسی» به میزان ۰۱/۰ بشکه معادل نفت خام به ازای یک میلیون ریال ارزش افزوده جاری سال ۱۳۹۰ است.

وضعیت سهم انرژی در ستانده

براساس آمار اعلام شده بالاترین هزینه انرژی پرداخت شده در سال ۱۳۹۰ مربوط به رشته فعالیت‌های «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» با سهم ۱۸ درصد، «تولید سیمان، آهک و گچ» ۱۷ درصد و «تولید فرآورده‌های نفتی تصفیه شده» ۹ درصد است.

بالاترین سهم انرژی ستانده در سال ۱۳۹۰ نیز مربوط به رشته فعالیت «تولید آجر»، «تولید سیمان، آهک و گچ» و «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» است. «تولید آجر» در این مدت ۲۹ درصد از سهم انرژی ستانده (ارزش ستانده (Output Value) مجموع ارزش کالاها و خدمات تولید شده در یک کارگاه به منظور عرضه به خارج از کارگاه و ارزش کالاها و خدمات تولید شده به منظور مصرف در همان کارگاه است) را به خود اختصاص داده است.

از سوی دیگر، «تولید سیمان، آهک و گچ» در این بخش سهمی ۲۰ درصدی را به خود اختصاص دادند و سهم «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» نیز برابر با ۱۶ درصد است. در سال ۱۳۸۹ و قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، این سهم‌ها در سه رشته فعالیت ذکر شده به ترتیب برابر با ۵/۱۵، ۴/۱۰ و ۲/۱۰ درصد بود.

از کل رشته فعالیت‌های طبقه بندی شده بر اساس کدهای آیسیک (isic)، ۳۳ رشته فعالیت که بیش از ۲ درصد سهم انرژی در ستانده آنها است، به عنوان رشته فعالیت‌های انرژی بر انتخاب شده‌اند که این رشته فعالیت‌ها حدود ۸۰ درصد انرژی بخش صنعت در سال ۱۳۹۰ را مصرف کرده و حدود ۴۷ درصد ارزش افزوده سال ۱۳۹۰ را ایجاد کرده اند.

در صورت برنامه‌ریزی برای کاهش شدت انرژی این ۳۳ رشته فعالیت در طول یک زمان‌بندی مشخص و نیز تامین منابع مورد نیاز برای بازسازی و نوسازی این واحدها، می‌توان به اثرات چشمگیری در کاهش شدت انرژی بخش صنعت دست پیدا کرد.

معرفی صنایع انرژی‌بر