مشکل صنعت تسهیلات یا نرخ سود؟

گروه صنعت و معدن: دریافت تسهیلات مهم‌تر است یا نرخ سود آن؟ این سوالی است که با توجه به محدودیت منابع مالی بانک‌ها مطرح می‌شود. در واقع با توجه به عدم تناسب خلق پول با نیاز مالی بنگاه‌های صنعتی، آیا فعالان این حوزه حاضرند به هر قیمتی به تامین منابع مالی از طریق سیستم بانکی روی آورند؟ بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای رونق تولید و صنعت در سال ۹۳ باید ۱۵۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای تولید کالاهایی به ارزش ۶۰۰ هزار میلیارد تومان تخصیص یابد. با احتساب این آمار، یک‌‌چهارم ارزش تولید را باید از محل تسهیلات بانکی فراهم کرد. در این میان، اینکه صرف دریافت یا دسترسی به تسهیلات اهمیت دارد یا نرخ سود آن، موضوعی است که کارشناسان حوزه صنعت دیدگاه متفاوتی نسبت به آن دارند.

رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران در این زمینه به پایین آمدن شانس صادرات بنگاه‌های صنعتی به دلیل بالا بودن قیمت تمام شده محصولات تولید داخل اشاره کرده و می‌گوید: در این شرایط هر حرکتی که قیمت تمام شده محصولات را بالا ببرد شانس رقابت تولیدکنندگان را کم خواهد کرد.

احمد پورفلاح افزود: برخی از تولیدکنندگان معتقدند دسترسی به منابع بانکی مهم‌تر از نرخ سود آن است؛ البته این موضوع در مورد نرخ ارز نیز مطرح می‌شود. اما به اعتقاد بنده باید برای این موضوع حد و مرزی را قائل شد وگرنه تولید نمی‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.

رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه با هر قیمتی نباید تسهیلات در اختیار بخش تولید قرار گیرد، گفت: هیچ صنعتی نمی‌تواند با توجه به حجم مشکلات و بدهی‌های معوق از پس نرخ سود تسهیلات بربیاید. پورفلاح ادامه داد: اگرچه ممکن است برای برخی از واردکنندگان کالاهای مصرفی، لوکس و... دریافت تسهیلات مهم‌تر از نرخ سود آن باشد اما صنایع به این شیوه نمی‌توانند فعالیت کنند. وی اظهار کرد: در حال حاضر برخی از صنایع از پس بازپرداخت اقساط با نرخ‌های پایین هم برنمی‌آیند یا نمی‌توانند بدهی‌های دولت را پرداخت کنند. بخشی از آن به این دلیل است که این صنایع امکان بالانس بین عرضه و تقاضا را ندارند. وی افزود: طی دو سال گذشته برخی از فعالان حوزه تولید با نرخ سود ۲۲ درصد تسهیلات دریافت کرده‌اند اما نتوانستند محصولی تولید کنند که گردش مالی بنگاه‌ها را مطلوب‌تر کند. با این شرایط صرف دریافت تسهیلات نه‌تنها در بخش صنعت و معدن بلکه در سایر بخش‌ها از جمله حوزه کشاورزی هم جواب نمی‌دهد. به گفته وی، در عمل هر پارامتری که هزینه تمام شده بخش تولید را بالا ببرد روی فروش و قدرت رقابت بنگاه تاثیر خواهد گذاشت.

دریافت تسهیلات از بازار

محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز در پاسخ به این سوال که صرف دریافت تسهیلات اهمیت دارد یا نرخ سود آن، می‌گوید: در این رابطه به دلیل محدودیت منابع بانکی فعالان بخش خصوصی پیشنهادی را مطرح کردند مبنی بر اینکه واحدهای تولیدی به جای اینکه از بانک‌ها تسهیلات دریافت کنند، منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق شرکایشان از بازار با همان نرخ سود تسهیلات بانکی دریافت کنند. به گفته وی، با اجرایی شدن این روش پروسه طولانی دریافت تسهیلات از بانک‌ها نیز طی نخواهد شد. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در ادامه گفت: نرخ سود تسهیلات روی قیمت تمام شده کالاها و قدرت رقابت تولیدکنندگان تاثیر می‌گذارد. اما در شرایط کنونی اولویت اول بخش تولید در دسترس بودن تسهیلات است و در درجه بعدی نرخ سود دریافت تسهیلات مطرح می‌شود. نجفی منش با بیان اینکه در شرایط کنونی کشور باید هدف این باشد که چرخ تولید به حرکت دربیاید، بر برداشتن موانعی که سد راه تولیدکنندگان شده است، تاکید کرد. به گفته وی، بخشنامه سال ۹۰ معاون اول رئیس‌جمهور وقت مبنی بر اینکه اگر واحد تولیدی اقساط عقب افتاده داشته باشد نمی‌تواند مجددا از تسهیلات بانکی استفاده کند، باید بازنگری شود. وی افزود: از سوی دیگر مساله «ذی‌نفع واحد» نیز از دیگر مشکلات تولیدکنندگان است؛ به طوری که اگر یک فعال تولیدی عضو هیات مدیره چند شرکت باشد، در صورت ایجاد مشکل بانکی در یکی از این شرکت‌ها این موضوع به سایر شرکت‌ها نیز تعمیم داده می‌شود.

دسترسی به منابع اولویت اول

مصطفی رناسی، نایب اول کمیسیون صنایع اتاق ایران نیز با بیان اینکه با سود کنونی تنها واحدهای بحران زده از تسهیلات بانکی استفاده می‌کنند، می‌گوید: در نظر گرفتن سود ۲۷ تا ۲۸ درصدی امکان استفاده از تسهیلات را برای واحدهای تولیدی محدود کرده، به طوری که در حال حاضر تنها واحدهای بحران زده از این تسهیلات استفاده می‌کنند که بعضا مشکل این واحدها نیز برطرف نمی‌شود و به مشکلات آنها افزوده نیز می‌شود. رناسی با اشاره به اینکه دولت مدعی است نرخ تورم نقطه به نقطه به کمتر از ۱۵ رسیده است اما سود تسهیلات کاهش نیافته، می‌گوید: سود تسهیلات بانکی باید کاهش یابد تا مشکل نقدینگی واحدهای تولیدی برطرف شود. به گفته این عضو کمیسیون صنایع اتاق ایران، اولویت اول برای واحدهای تولیدی دسترسی به تسهیلات بانکی است و نرخ سود اولویت دوم محسوب می‌شود، اما در حال حاضر سود تسهیلات بالا است و دسترسی به منابع بانکی نیز به راحتی امکان‌پذیر نیست که این امر مشکلات بسیاری را برای واحدهای تولیدی به وجود آورده است.

تخصیص تسهیلات به بنگاه‌هایی که بانک‌ها سهامدار آنها هستند یکی از عمده مواردی است که رناسی به آن اشاره کرده و معتقد است این روش دسترسی سایر بنگاه‌ها به منابع بانکی را محدود کرده است.

به گفته این عضو کمیسیون صنایع اتاق ایران، در حال حاضر تسهیلات به واحدهای تولیدی نمی‌رسد و اگر هم برسد موانعی که بانک‌ها برای دریافت تسهیلات در نظر می‌گیرند، دسترسی را سخت می‌کند.

تسهیلات کم بهره با اوراق مشارکت

حسین سلیمی، عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع نیز با اشاره به اینکه نرخ سود تسهیلات ملاک نیست، بلکه امکانات و محدودیت منابع عمده مشکل است، می‌گوید: بانک‌ها این امکان را ندارند که تسهیلات فراوان با سود ۲۸ درصدی در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهند.

به گفته سلیمی، تخصیص تسهیلات با سود ۲۸ درصدی نیز محدودیت‌هایی دارد و باید با میزان مصرف همخوانی داشته باشد. از سوی دیگر این اطمینان حاصل شود که تسهیلات دریافتی به طور حتم در بخش تولید صرف شود. الزام بانک مرکزی برای اطمینان از استفاده تسهیلات در بخش تولید یکی دیگر از مواردی است که این عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع به آن اشاره می‌کند.

سلیمی می‌گوید: تسهیلات با سود کم در بازار خریدار بسیاری دارد، به همین دلیل باید راه‌های جایگزین را برای تامین منابع بخش تولید در نظر گرفت تا از حجم تقاضا برای تسهیلات کم بهره کاسته شود.

استفاده از اوراق مشارکت یکی از راهکارهایی است که این عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع به آن اشاره کرده و در این خصوص می‌گوید: برای رفع این مشکل ما راهکارهای بسیاری ارائه کردیم تا به این طریق فشار به بانک‌ها کاهش پیدا کند. مرابحه (اوراق مشارکت) یکی از راه‌های پیشنهادی است که با توجه به سود کمتر اوراق مشارکت از سود بانکی با اجرای این روش شرایط برای دسترسی واحدهای تولیدی به منابع کم بهره نیز فراهم می‌شود.