مسعود فزون بال

هدفمندسازی یارانه چه از زاویه اجبار و چه از دریچه اختیار، وضعیتی را پیش‌روی سیاست‌گذاران قرار می‌دهد که براساس آن باید در سیاست‌گذاری‌های کلان منابع انرژی در کشور تجدید‌نظر کنند. تجزیه و تحلیل زوایای مختلف بحث یارانه‌های انرژی و بررسی مزایا و معایب احتمالی نحوه اجرایی کردن هدفمندسازی یارانه‌ها و سایر اولویت‌ها، هر یک در جای خود از نکات مهمی است که باید جدی گرفته شود و در نهایت همه اینها می‌تواند تمایل به سرمایه‌گذاری و سهم عرضه انرژی کم هزینه از جمله انرژی‌های نو را در سبد انرژی کشور افزایش دهد. به‌طور کلی از دهه‌های پیش تاکنون، قیمت یارانه‌ای گاز در کشور باعث شده بود که استفاده از نیروگاه‌های حرارتی یا سیکل ترکیبی در اولویت بخش تولید برق کشور قرار گیرد، ولی به‌تدریج با افزایش فزاینده مصارف گاز و برق در بخش خانگی و صنعتی، میزان تخصیص یارانه‌ها به حدی رسیده است که امروزه استمرار آن امکان‌پذیر نیست. از این رو از سال جاری به بعد، استفاده از سایر منابع جایگزین برای تولید برق نه تنها مفید، بلکه ضروری است. در حال حاضر ۱۸ درصد از کل انرژی تولیدی در جهان از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود و این میزان در حال افزایش چشمگیر است. علاوه بر این، آسیب‌های زیست محیطی ناشی از سوخت‌های فسیلی، موجب شده است استقبال از انرژی باد و خورشید به عنوان پاکترین منابع انرژی، بیش از پیش مد نظر قرار گیرد.کشورهای پیشرفته صنعتی هم، از جمله آلمان، اسپانیا، دانمارک، هندوستان، آمریکا و کانادا در این حوزه پیشتاز هستند. در حال حاضر در آمریکا، توان ثابت تولید انرژی «برق بادی» بیش از ۱۱۶۰۰ مگاوات است. یعنی چیزی حدود یک چهارم تولید برق در ایران. یا کانادا نیز پیش‌بینی کرده است تا سال ۲۰۱۵ تنها در ایالت «کبک»؛ میزان انرژی تولیدی توربین‌های بادی را به ۴۰۰۰ مگاوات برساند. گستردگی و تنوع مکانی انرژی باد، مکان‌یابی برای استقرار مزرعه باد ونصب نیروگاه بادی همچنین سمت و جهت نصب توربین‌ها، دسترسی به باد مناسب، دسترسی به خطوط انتقال، قیمت زمین، استفاده، ملاحظات زیست محیطی و ساخت و بهره‌برداری از مهمترین نکات برای توسعه این‌گونه نیروگاه‌های بادی در کشوراست. در همین حال، در ایران استان‌های سیستان، کرمان، یزد و برخی از شهرهای شمالی و جنوبی از جمله شهرهای مناسب برای احداث نیروگاه‌های بادی هستند که از این میان، شهر زابل در سیستان از شرایط مطلوب‌تری برای احداث نیروگاه بادی برخوردار است. علاوه بر شهرت عام بادهای ۱۲۰ روزه سیستان که بیانگر پتانسیل بالای این منطقه در استفاده از انرژی باد است، بررسی‌ها و مطالعات بادخیزی سیستان نشان می‌دهد این بادها در طول سال وجود دارد و زابل هسته مرکزی بادخیزی این استان است. این منطقه دارای باد مداوم و با سرعت متوسط ۱۲ گره (۶ متر بر ثانیه) است که بیشترین سرعت در بین همه نقاط کشور است. صبح‌ها حدود ساعت ۶ صبح تا ۱۲ ظهر نیز بادخیزترین ساعات این منطقه در طول شبانه روز است. نکته قابل توجه در رژیم باد سیستان این است که بادخیزترین ایام سال همزمان با گرمترین ماه‌های سال یعنی تابستان، در این منطقه است و در این زمان به دلیل تبخیر فراوان آب همچنین مصرف بالای آب کشاورزی نیاز به بیشترین میزان استفاده از انرژی الکتریکی، در این منطقه است . بنابراین استفاده از باد برای تولید انرژی الکتریکی نه تنها عامل تداوم فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری است، بلکه در رونق واحدهای صنعتی انرژی‌بر نیز بسیار موثر است. بی‌تردید این نمونه، حاکی از ارزشمند بودن بررسی پتانسیل‌های دیگر مناطق کشور برای شروع و گسترش استفاده از انرژی باد است.