فرسودگی موتور تولید وارد مرحله بحرانی شده است
گلوگاه رشد تولید
ایجاد اکوسیستم برای بازسازی و نوسازی بنگاهها
بازسازی و نوسازی بنگاهها از جمله موضوعاتی است که از طریق آن، بسیاری از صاحبان کسب‌وکار می‌‌‌توانند علاوه بر حل مشکلات بنگاه، زمینه ارتقای بهرهوری و رقابت‌‌‌پذیری را فراهم کنند. دانستن اینکه عوامل تاثیرگذار بر پدید آمدن مسائل و محدودیت‌ها در بنگاهها کدامند و چگونه می‌‌‌توان آنها را رفع کرد، علاوه بر آنکه برای حل مساله پیش‌‌‌آمده، سبب می‌شود به نوعی با دانش حاصل از تجارب دیگران و گذشته خود، مانع بروز دوباره آنها یا مسائل جدید شوند، این مهم موجب شده تا راه‌حل‌‌‌های متفاوتی مدنظر قرار گیرد که در این میان عمدتا تصمیم‌‌‌های اتخاذشده منحصر به خرید و تغییرات در تجهیزات و دستگاه‌ها بوده و تامین مالی در راستای تهیه و نصب ماشین‌‌‌آلات بوده است، حال آنکه باید دید نیاز واقعی واحد تولیدی الزاما تجهیزات جدید است؟ مضافا اینکه تامین مالی صورت‌گرفته، هدفمند استفاده شده است یا خیر؟ در کنار اینها براساس تجارب گذشته تعدادی از واحدها پس از بازسازی و نوسازی مجددا با گذشت چند سال رو به افول رفته و با حداقل ظرفیت خود ادامه داده یا به تعطیلی کشیده شده‌اند.
بررسی موسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌های بازرگانی حاکی از این است که روند کاهشی تشکیل سرمایه ثابت در کشور طی سال‌های اخیر و پیشی‌‌‌گرفتن استهلاک سرمایه، رشد منفی شاخص بهرهوری کل عوامل تولید گروه صنایع و معادن طی یک‌دهه منتهی به سال ١٣٩٩، سهم حدود ٢٦درصدی واحدهای غیرفعال از کل واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری تا ١٤٠١، فرسودگی ماشین‌‌‌آلات و خطوط تولید، کوچک‌‌‌شدن اندازه بازار به‌‌‌واسطه کاهش قدرت خرید خانوار، قاچاق و...، کمبود و محدودیت در تامین مواد اولیه، وجود مشکلات در تامین ارز و واردات نهاده‌‌‌های موردنیاز تولید، کمبود نیروی کار متخصص در صنعت و ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات تولید، نبود تقاضای موثر ناشی از عدم‌تخصیص بودجه و تسهیلات لازم برای نوسازی صنایع، عدم‌همکاری شرکت‌های خارجی تامین‌‌‌کننده و...، ضعف در دانش فنی و عدم‌امکان رقابت با محصولات مشابه خارجی در برخی صنایع از جمله دلایلی است که نوسازی و بازسازی صنایع را ضروری می‌کند و از همین رو بازسازی و نوسازی واحدهای تولیدی و بازفعال‌سازی و احیای واحدهای راکد و غیرفعال در اولویت قرار دارد.
ضرورت ایجاد یک زیست‌‌‌بوم برای بازسازی و نوسازی بنگاهها
انجام فرآیند نوسازی و بازسازی نیازمند نگرشی سیستمی و مشارکت جمعی است. زیست‌‌‌بوم کسب‌وکار مفهوم جدیدی است که سطح بالایی از همکاری، هم‌‌‌افزایی و مشارکت را در فضای اقتصادی و کسب‌وکار مدنظر قرار می‌دهد. هر یک از نقش‌‌‌آفرینان با بیشترین سطح مشارکت و فارغ از هرگونه رقابت کاذب یا رفتارهای فرسایشی، به ارائه بالاترین ارزش‌های موجود و قابل‌‌‌ارائه می‌‌‌پردازند. این امر نشان‌دهنده اهمیت فزاینده روابط بین سازمانی در شرایط کنونی است و رویکرد اکوسیستمی در پی بهره‌برداری از تعاملات بین سازمانی است. بنابراین ضرورت ایجاد یک زیست‌‌‌بوم برای تحقق چگونگی بازسازی و نوسازی بنگاهها نکته‌‌‌ای است که باید مورد مداقه قرار گیرد؛ چراکه مجموعه اقداماتی که هرکدام توسط یکی از بازیگران یک زیست‌‌‌بوم عملی است می‌‌‌تواند ما را به فرآیند هدفمند و قابل‌‌‌اعتنا سوق دهد.
اقدامات ضرروی بنگاهها
به‌منظور این مهم مجموعه اقداماتی توسط بنگاه، سایر نقش‌‌‌آفرینان و بازیگران این زیست‌‌‌بوم انجام می‌‌‌پذیرد. پذیرفتن اینکه بنگاه دچار مشکل شده (نشانه‌‌‌‌هایی نظیر جابه‌جایی کارکنان، سود کمتر، بی‌انگیزگی، تاخیر در پرداخت، کارنامنظم و...)، ایجاد وفاق و همدلی برای حل مساله (شاید نیاز به تصمیم سخت برای تحول، نیاز به تشریح مساله به صورت جامع و عواقب ناشی از آن) و جمع‌‌‌‌آوری داده‌های موردنیاز و احصای گلوگاه‌ها براساس نظرات داخلی از جمله اقداماتی است که باید در اولویت بنگاهها قرار بگیرد.
اقدامات سایر نقش‌‌‌آفرینان زیست‌‌‌بوم
انتخاب مشاور، منتور جهت فرآیند عارضه‌‌‌یابی یا تشکیل تیم و دپارتمان در بنگاه تولیدی و عارضه‌‌‌یابی سریع براساس خوداظهاری بنگاه (در رشته‌‌‌های صنعتی هدف‌گذاری‌شده و براساس اولویت‌‌‌های تعیینشده) از اولین اقدامات است.
در این مرحله گزارش عارضه‌‌‌یابی و نتایج آن براساس مدل‌های تعریف‌‌‌‌شده و در سطح بنگاه به‌‌‌صورت توصیفی خواهد بود. به این منظور پس از اسکن اولیه بنگاه براساس داده‌های ارائه‌‌‌‌شده، عارضه‌‌‌ها در سطح کلان و نسبت به جایگاه بنگاه در شاخص‌‌‌ها مختلف از جمله مالی، حقوقی، تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات، نیروی انسانی، فناوری و دانش فنی، بازاریابی و فروش، نوآوری و تحقیق و توسعه، زیرساخت و... احصا و وضعیت کلی بنگاه و حوزه‌های دارای مساله شناسایی خواهند شد. بازدید میدانی و شناخت عوامل داخلی و خارجی موثر بر بنگاه؛ عارضه‌‌‌یابی عمیق براساس خروجی عارضه‌‌‌یابی سریع؛ تهیه طرح‌ها و روش‌های تامین مالی از طریق مشاوران صلاحیت‌‌‌دار و براساس دستورالعمل‌‌‌های مرتبط؛ تامین مالی اجرای برنامه‌‌‌ها بر پایه روش‌های مختلف تامین مالی اعم از بازار سرمایه، بازار پول، جذب سرمایه‌گذار، مشارکت، واگذاری واحد، تخصیص مشوق‌ها و حمایت‌‌‌های مالی دستگاه‌های عضو زیست‌‌‌بوم و...؛ اجرای برنامه‌‌‌های اولویت‌‌‌دار از طریق BDSها، ارائهدهندگان خدمات، نظارت بر اجرا و پیشرفت پروژه‌های بازسازی و نوسازی؛ پیگیری تخصیص معافیت‌‌‌ها و مشوق‌ها به واحدهای صنعتی براساس نتایج حاصله و میزان تحقق اهداف تعیینشده، پایش نتایج و دستاوردهای نوسازی و بازسازی در بازه زمانی مشخص (برنامه اقدام پروژه‌ها، عملکرد مشاوران، تخصیص منابع و...)، مدیریت دانش، مستندسازی و ثبت نتایج از جمله این اقدامات است.
همچنین نهادسازی و واگذاری مسوولیت جهت اجرای برنامه نوسازی و بازسازی بنگاهها از طریق طراحی زیست‌‌‌بوم نوسازی و بازسازی با همکاری دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌‌‌صلاح بخش دولتی و غیردولتی (وزارت صمت، سازمان برنامه، معاونت علمی ریاست‌جمهوری، سازمان استاندارد، سازمان محیط‌زیست، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بانک مرکزی، اتاق بازرگانی، ارائهدهندگان خدمات کسب‌وکار و...)؛ تدوین برنامه سالانه و تخصیص اعتبارات و مشوق‌های دستگاه‌ها از طریق تایید برنامه‌‌‌های نوسازی و...؛ تربیت و رتبه‌‌‌بندی مشاوران و مراکز ارائه خدمات کسب‌وکار و توانمندسازان؛ مدیریت دانش، مستندسازی و انتشار تجارب حاصل از بازسازی و نوسازی صنایع؛ ایجاد پلتفرم و سرویس‌‌‌های لازم جهت ذی‌نفعان اعم از بنگاهها، دستگاه‌های دولتی، ارائهدهندگان خدمات و... و تسهیلگری در فرآیند دریافت تسهیلات و یارانه نوسازی و بازسازی موضوع طرح از جمله پیشنهادها در این زمینه است. بدیهی است با اجرای این مهم علاوه بر رویکرد اصولی و عقلایی به فرآیند نوسازی و بازسازی منابع در اختیار به‌‌‌صورت هدفمند هزینه خواهد شد و علاوه بر اقدامات فوق مرجعی به‌‌‌عنوان متولی و مجری نوسازی و بازسازی، نقش ممیز و ناظر در اعطای طرح‌های حمایتی، توسعه‌‌‌ای، مشوق‌ها، معافیت‌‌‌ها و... را برعهده خواهد داشت.
