معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی تهران منتشر کرد
مقاصد سرمایه‌گذاری در تهران
عكس:صبا طاهریان
طبق آمار منتشرشده، طبقه‌بندی سطوح فناوری در استان تهران براساس استانداردهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و آیسیک۳، تنها ۵درصد از صنایع تهران با فناوری بالا به کار خود می‌‌‌پردازند. این آمار در حدی ناامید‌کننده است که به نوعی می‌‌‌توانیم سطح پایین استفاده از فناوری‌‌‌های پیشرفته در تهران را به کل کشور تعمیم دهیم. یکی از مسائلی که همیشه باعث شده است صنایع ما رقابت‌پذیر نباشند و برای همین تقریبا در بازارهای جهانی هم حرفی برای گفتن ندارند، دقیقا همین مساله بوده که فناوری‌‌‌های بالا نادیده گرفته شده و به جای آن، خام‌فروشی در دستور کار قرار گرفته است. همان‌طور که به جای تاکید بر افزایش کیفیت در صنعت و معدن و به همین ترتیب تولیدات صادرات‌محور به افزایش کمیت تاکید شده است. بررسی آمارهای اقتصادی استان تهران نیز نشان داد که در زمینه نداشتن فناوری، دست کمی از دیگر نقاط کشور ندارد و به این ترتیب، صنعت و معدن ایران به نوعی با عقب‌ماندگی فناوری به جنگی بزرگ رفته است. با این حال، براساس جداول و آمارها، به‌جز صنایع ساده‌‌‌تر، در سطح شهر تهران بیشترین اولویت‌بندی‌‌‌ها برای سرمایه‌گذاری به صنایع دارای فناوری بالا از جمله تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی‌نشده و رادیو و تلویزیون و دستگاه‌‌‌های ارتباطی سوق پیدا کرده‌‌‌اند.
درصد پراکندگی صنعت، معدن و تجارت استان تهران
معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق تهران در گزارشی که منتشر کرده، به بررسی گزیده‌‌‌ای از آمارهای مربوط به نتایج گزارش شناسایی طرح‌‌‌های اولیه اولویت‌دار صنعتی، معدنی و تجاری استان تهران که از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌های بازرگانی و مبتنی بر ملاحظات آمایش سرزمین تهیه شده، پرداخته است. براساس این گزارش، شهر تهران به‌تنهایی دارای حدود ۲/ ۳هزار واحد صنعتی و به عبارتی ۶/ ۳۱درصد از سهم کل استان در این بخش و ۱۶۷هزار واحد صنفی یا ۸/ ۵۱درصد از سهم کل استان است. ضمنا شهر تهران سه‌شهرک صنعتی یا به عبارت دیگر حدود ۸درصد شهرک‌‌‌های صنعتی استان را در خود جای داده است. پس از شهر تهران، شهرستان‌‌‌های پاکدشت و ری به ترتیب با سهم ۴/ ۱۹ و ۹/ ۱۸درصدی، بیشترین تعداد واحدهای صنعتی و معدنی استان را در خود جای دادهاند. همچنین شهرستان ری با پنج‌واحد، دارای بیشترین تعداد شهرک‌‌‌های صنعتی در استان تهران است. نکات جالب آماری منتشرشده این است که استان تهران در مجموع، ۳۸شهرک صنعتی، ۳۲۱هزار و ۴۰۰واحد صنفی و ۱۰هزار و ۲۹۳واحد صنعتی و معدنی را در جمعیت ۴/ ۱۳میلیونی خود قرار داده است.
براساس این آمار، شمیرانات با وجود وسعت بیشتر نسبت به چند شهرستان دیگر استان تهران، عملکرد ضعیف‌تری را در بعد صنعتی خود داشته و تنها ۱۰واحد صنعتی و معدنی را در خود جای داده است و هیچ شهرک صنعتی هم در شمیرانات نیست. همچنین بعد از شهر تهران، شهرستان‌‌‌های ری و شهریار به ترتیب با ۲۴هزار و ۱۹هزار واحد صنفی، بیشترین فعالیت را در این حوزه به خود اختصاص دادهاند. در این میان قرچک به‌عنوان کوچک‌ترین شهرستان استان تهران، بیشترین نسبت واحدهای صنعتی و معدنی به لحاظ وسعت را نیز به ثبت رسانده و تقریبا در هر کیلومترمربع از این شهرستان، حدود پنج‌واحد صنعتی و معدنی قرار گرفته است. کمترین نسبت واحدهای صنعتی به وسعت هم به شمیرانات تعلق گرفته است که در ۱۱۱۱ کیلومترمربع، تنها ۱۰واحد صنعتی و معدنی دارد که این یعنی در هر ۱۰۰کیلومترمربع، یک واحد صنعتی و معدنی در شمیرانات قرار دارد.
اگر بخواهیم این بررسی را از بعد جمعیتی انجام دهیم، بیشترین نسبت واحدهای صنعتی و معدنی به جمعیت در اختیار پاکدشت و ری با اختلاف اندک است که به ترتیب پاکدشت نسبت ۱۹۷۸واحدی به ۳۵۶هزار نفری و ری نیز نسبت ۱۹۲۹واحدی به ۳۵۴هزار نفری دارند.
وضعیت طرح‌‌‌های صنعتی و معدنی تهران
در تمامی طرح‌‌‌های در دست احداث استان تهران، انتظار می‌رود ۷/ ۱۰۷نفر مشغول به کار شوند و در مجموع برای این طرح‌‌‌ها، ۷/ ۳۵هزار میلیارد تومان حجم سرمایه‌گذاری صورت خواهد گرفت. در این زمینه، ۲۴۳۶طرح از کل طرح‌‌‌ها با پیشرفت حداکثر ۲۰درصدی مواجه بودند که در عین حال، بیشترین سهم اشتغال با ۷/ ۹۹هزار نفر را داشته‌اند. این طرح‌‌‌ها همچنین بیشترین حجم سرمایه‌گذاری را هم با ۲/ ۲۷هزار میلیارد تومان به خود اختصاص دادهاند. ۴۵طرح از طرح‌‌‌های صنعتی و معدنی استان تهران نیز در بازه پیشرفت ۲۰ تا ۴۰درصدی قرار دارند که با حجم ۱۲۰۰میلیارد تومانی، ۱۸۰۰نفر را به کار مشغول کرده‌‌‌اند. همچنین در ۳۶طرحی که پیشرفت ۴۰ تا ۶۰درصدی داشته‌اند، با ۱۱۰۰میلیارد تومان سرمایه‌گذاری به اشتغال‌زایی حدود ۲۱۰۰نفری رسیده‌ایم. ضمنا ۹۷طرح صنعتی و معدنی با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰درصد و حجم سرمایه‌گذاری ۶۳۰۰میلیاردی و اشتغال‌زایی ۴هزار نفری در استان تهران در حال اجراست. ضمنا شهرستان ری با دارا بودن ۲۱طرح، بیشترین تعداد طرح‌‌‌های در دست اجرای صنعتی و معدنی با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰درصد را در استان تهران داراست و بعد از آن شهرستان پاکدشت با ۱۳طرح مشابه قرار دارد. تهران نیز جمعا ۲۶طرح صنعتی و معدنی را در خود جای داده است که تنها ۹طرح صنعتی و معدنی این شهرستان در پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰درصد قرار دارند. قدس و بهارستان با یک‌طرح صنعتی و معدنی و شمیرانات بدون هیچ طرح صنعتی و معدنی، کمترین فعالیت را در زمینه احداث و پیشرفت طرح‌‌‌های این‌چنینی دارند. در مجموع استان تهران ۲۶۱۴طرح صنعتی و معدنی دارد که ۲۳۶۱طرح در محل‌‌‌های مجاز استان در حال احداث و بهره‌برداری هستند.
طبقه‌بندی سطوح فناوری در تهران
طبق آمار منتشرشده، طبقه‌بندی سطوح فناوری در استان تهران براساس استانداردهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و آیسیک۳، سهم صنایع با فناوری بالا در استان تهران بسیار کم و تنها ۴/ ۵درصد است. یعنی تنها ۱۳۰واحد از صنایع موجود در تهران با این فناوری به کار خود می‌‌‌پردازند. ضمنا ۵۷۱واحد صنعتی که سهم ۸/ ۲۳درصدی را به خود اختصاص دادهاند با فناوری متوسط بالا و ۲۴۴واحد با سهم تقریبا ۱۰درصدی، فناوری متوسط پایین را در دستور کار قرار دادهاند. جالب اینکه بیش از ۶۰درصد یا به عبارتی ۱۴۵۹واحد از صنایع تهران با سطح فناوری پایین مشغول به کار هستند.
اولویت‌‌‌بندی صنعتی و معدنی شهرستان‌‌‌ها
براساس جداول منتشرشده، آمار نشان می‌دهد به‌جز تهران و شهرستان پردیس، همه شهرستان‌‌‌های استان تهران اولویت فعالیت‌‌‌های خود را روی صنایع مواد غذایی و آشامیدنی‌‌‌ها متمرکز کرده‌‌‌اند. تولید پوشاک و منسوجات مختلف، اولویت دوم فعالیت‌‌‌های صنعتی و معدنی استان تهران است. پردیس اولویت خود را به تولید چوب و محصولات چوبی اختصاص داده، تهران نیز، تولید منسوجات و انتشارات و چاپ را اولویت‌‌‌های اصلی خود قرار داده است. تهران با توجه به تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی‌نشده در جای دیگر، رادیو، تلویزیون و دستگاه‌‌‌ها و وسایل ارتباطی، وسایل نقلیه موتوری و تریلر و نیم‌تریلر و سایر تجهیزات حمل‌ونقل، بیشترین فناوری تولیدی را برای خود به ارمغان آورده است. جالب اینکه صنعت دباغی و عمل آوردن چرم نیز صنعت قابل‌توجهی در استان تهران به حساب می‌‌‌آید. در زمینه تولیدات معدنی نیز تولید فلزات اساسی، تولید محصولات کانی غیرفلزی، تولید مواد و محصولات شیمیایی و صنایع تولید زغال‌کک برای پالایشگاه‌های نفت و سوخت‌‌‌های هسته‌ای، شاخص‌ترین تولیدات استان تهران به حساب می‌‌‌آیند.
