کارنامه صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیتهای معدنی در سالی که گذشت
گره تامین ماشینآلات معدنی باز شد
این بهبود رویه، با تغییر در شیوه تامین اعتبار حاصل شده و مهم‌ترین تقاضا برای دریافت تسهیلات در بخش فرآوری معدنی وجود داشته است. استارت‌آپ‌‌‌های معدنی چندان استقبالی از این تسهیلات نداشته‌‌‌اند؛ اما در بخش تامین اعتبار به‌منظور خرید ماشینآلات ساخت داخل برای خرید عمده تولید یک‌سال کارخانه هپکو برنامه‌‌‌ریزی شده است؛ برنامه‌‌‌ای که به باور دست اندرکاران این صندوق هم استقبال خوبی خواهد داشت و هم به نهضت ساخت داخل کمک شایانی می‌کند. با این حال مسوولان صندوق تسهیل واردات ماشینآلات خارجی را مکمل این روند می‌‌‌دانند. فرید دهقانی، مدیرعامل صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیتهای معدنی، در این باره با «دنیای‌اقتصاد» به گفت‌وگو نشسته است.
سال ۱۴۰۱ برای صندوق بیمه سرمایه‌گذاری سال ویژه‌ای بود؛ چه در بخش افزایش اعتبارات و چه در سایر زمینه‌ها. از لحاظ آماری عملکرد صندوق در سال گذشته چگونه بوده است؟
در صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیتهای معدنی، طی سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد بسیار چشمگیری در ارائه خدمات به بخش معدن داشتیم. فلسفه وجودی صندوق، حمایت از زنجیره بخش معدن در اکتشاف، استخراج و فرآوری است. ما در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد ۱۰۰درصدی و اگر بخواهم دقیق بگویم رشد ۱۱۰درصدی نسبت به ۱۴۰۰ داشتیم؛ یعنی عملکرد ما رشد دوبرابری داشته است.
این رشد در چه بخشی اتفاق افتاده است؟
در کل این رشد مربوط به بیمه‌‌‌نامه‌‌‌های صادره در بخش اکتشاف، استخراج و فرآوری به صورت عمومی بوده است. این نکته بسیار حائز اهمیت است؛ در بخشی که جهش تولید را داشتیم در سالی با شعار جهش تولید، توانستیم ارائه خدماتمان را ۱۱۰درصد افزایش دهیم. اگر بخواهم به صورت مشخص در سال ۱۴۰۱ به عملکرد بخش‌‌‌هایی که اضافه شده بپردازم، باید به این اشاره کنم که در بخش اکتشاف در سال ۱۴۰۰ تقریبا اقدامی انجام نشد. در سال ۱۴۰۱ به‌واسطه تامین منابع مالی که از طرف معاونت معدنی صورت گرفت و بخشی از آن تامین منابع مالی را صرفا برای حمایت از بخش اکتشاف و حمایت از معادن زغال و آماده‌‌‌سازی معدن زغال اختصاص دادیم، توانستیم ۵۰۰میلیارد تومان اعتبار برای بخش اکتشاف و آماده‌‌‌سازی معادن زغال که جزو بخش‌‌‌های کلیدی و استراتژیک بخش معدن ماست، در نظر بگیریم. این، اقدامی موثر از حیث رشد بخش معدن در بخش اکتشاف و از حیث اشتغال در بخش معدن به شمار می‌رود. نوع اشتغالی که معادن زغال ایجاد می‌کنند، یک نوع اشتغال بسیار خاص و منحصربه‌فرد است.
چرا صندوق در بخش حمایت از اکتشاف در سال ۱۴۰۰ عقب ماند؟
چون تامین منابع مالی نشده بود. ما در سال ۱۴۰۰ به وجوه اداره‌‌‌‌‌‌شده و کمک‌‌‌های فنی-اعتباری وزارتخانه کاملا وابسته بودیم. به واسطه عدم‌تخصیص منابع در آن سال نتوانستیم طبیعتا در بخش اکتشاف حمایت‌‌‌های لازم را داشته باشیم. به همین دلیل به سمت بهره‌گیری از منابع داخلی خودمان رفتیم. به وزارتخانه گفتیم که از محل حقوق دولتی در قالب افزایش سرمایه برای ما منابعی در نظر بگیرید و ما بخشی از این منابع را به بخش اکتشاف اختصاص می‌دهیم تا بتوانیم عملکرد این بخش را به جلو پیش ببریم. می‌‌‌دانیم که ۵۰۰میلیارد تومان برای بخش اکتشاف عدد مناسب و درخوری نیست؛ ولی سعی می‌‌‌کنیم بعد از اتمام این مبلغ مجددا تدابیری اتخاذ کنیم.
علت تاخیر در جذب این اعتبار در سال گذشته چه بود؟
کارهای اداری کمی دیر انجام شد و به واسطه تاخیر در امور اداری نتوانستیم از بخش اعظمی از آن استفاده کنیم؛ ولی شروع بسیار خوبی داشتیم. به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۲ بتوانیم تمام ۵۰۰میلیارد تومان را در بخش اکتشاف جذب و به معدنکاران تقدیم کنیم. همین جا باید به نکته دیگری در مورد جهش عملکرد صندوق اشاره کنم. در حوزه فرآوری و تحقق نهضت فرآوری در بخش معدن در ایجاد ارزش‌افزوده حداکثری، بخش اعظمی از منابع به این بخش تخصیص داده شد. نه اینکه عمدا بخواهیم تخصیص دهیم، بلکه مراجعه به صندوق توسط فرآوری‌‌‌کنندگان و کسانی که واحدهای فرآوری دارند اتفاق افتاده و سال ۱۴۰۱ در بخش فرآوری توانستیم بیش از ۳۵۰۰میلیارد تومان اعتبار تخصیص دهیم که رقم بسیار قابل‌‌‌توجه و حائز اهمیتی است. البته در سال گذشته در زمینه استارت‌آپ‌‌‌ها و شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان تبلیغاتی انجام داده و تسهیلات یارانه‌‌‌ای و ترجیحی برای این بخش در نظر گرفته بودیم که با عدم‌استقبال شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان و استارت‌آپ‌‌‌های معدنی مواجه شد. از همین رو با ایمینو (مرکز نوآوری معادن و صنایع معدنی ایران) تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ای امضا کردیم و طی این تفاهم‌‌‌نامه قرار شد شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان و شرکت‌های استارت‌آپی که مورد تایید آنها هستند، برای اخذ تسهیلات و صدور بیمه‌‌‌نامه به ما مراجعه کنند که برای سال ۱۴۰۲ امیدواریم این مورد را به صورت بسیار جدی با همکاری ایمینو بتوانیم پیش ببریم.
از نگاه معدنکاران و سیاستگذاران، صندوق در بخش تامین ماشینآلات و تجهیزات معدنی، طی مدت اخیر دستاورد ویژه‌ای داشته است. می‌توانید به جزئیات این اقدام اشاره کنید؟
بله. نکته‌‌‌ای که خیلی از حیث حاکمیت بخش معدن و ساخت داخل مورد اهمیت است، مساله مربوط به هپکو است که آن را به‌خوبی پیش بردیم. ما در سال ۱۴۰۱ به واسطه صورتجلسه‌‌‌ای که بین ایمیدرو، معاونت معدنی و معاونت ماشینآلات و تجهیزات وزارتخانه منعقد شده بود، اقدام به عقد تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ای با هپکو کردیم. وزارتخانه قصد داشت به‌واسطه افزایش تقاضای موثری که نسبت به ماشینآلات وجود دارد، به حمایت از هپکو اقدام کند. بنابراین برای ماشینآلاتی که هپکو ادعای ساخت آنها را دارد و در حال حاضر می‌‌‌سازد، شروع به ثبت‌‌‌نام از معدنکاران برای خرید دستگاه از هپکو کردیم. در سال ۱۴۰۱ تمام امور اجرایی مربوط به انعقاد تفاهم‌‌‌نامه با هپکو، انعقاد تفاهم‌‌‌نامه با بانک صنعت و معدن برای پرداخت تسهیلات و ثبت‌‌‌نام از معدنکاران برای تقاضای موثر موجود و بررسی پرونده‌‌‌ها در صندوق برای حائزان و واجدان شرایط را انجام دادیم. به‌‌‌عبارتی در سال ۱۴۰۱ همه امور مربوط به اجرایی شدن این بخش را انجام دادیم و منتظر تامین منابع مالی برای این بخش بودیم. خوشبختانه در انتهای سال و در ابتدای سال ۱۴۰۲ تامین منابع انجام شد. سپرده‌‌‌گذاری در بانک صنعت و معدن صورت گرفت و در فروردین‌‌‌ماه استارت پرداخت و معرفی معدنکاران به بانک عامل را زدیم. امیدواریم در سال ۱۴۰۲ بتوانیم حداقل مبلغ ۱۲۰۰میلیارد تومان تقاضای موثر برای هپکو ایجاد کنیم تا برای خرید ماشینآلات معدنی که هپکو برای ساخت آن ماشینآلات توانایی دارد هزینه شود.
چقدر از تامین مالی ۱۲۰۰میلیارد تومانی صورت گرفته است؟
کل این تامین مالی صورت گرفته است. ما همه پرونده‌‌‌هایمان را بررسی کردیم و به‌تدریج داریم برای بانک عامل می‌‌‌فرستیم. بانک عامل صورت‌های مالی معدنکاران را بعد از بررسی و انجام امور اداری و بانکی، برای هپکو می‌‌‌فرستد تا نسبت به انعقاد قرارداد با هپکو اقدام کند. با توجه به افزایش قیمت‌ها، بین ۶۰ تا۷۰درصد تامین مالی توسط بانک انجام خواهد شد و بقیه باید توسط خود متقاضی صورت گیرد. در ابتدا قرار بود ۸۰درصد توسط بانک تامین مالی صورت گیرد؛ ولی فکر می‌‌‌کنم این ۸۰درصد در پی افزایش قیمت‌ها احتمالا به ۷۰ یا ۷۵درصد می‌رسد؛ زیرا به‌واسطه افزایش قیمت ارز قیمت‌های اعلامی در سال ۱۴۰۲ بسیار بالاتر از سال ۱۴۰۱ است. امیدواریم در نیمه اول سال ۱۴۰۲ جهش چشمگیری در تقاضای ماشینآلات هپکو داشته باشیم تا ان‌شاء‌‌‌الله بخش معدن به نهضت ساخت داخل و استفاده حداکثری از توان ساخت داخل کمک کند و هپکو هم به شرایط آرمانی سال‌های گذشته خود برگردد.
با توجه به اینکه اکنون شما حلقه واسط بین هپکو و معدنکاران هستید، پیش‌بینی‌تان از تقاضا و استقبال چیست؟ فکر می‌‌‌کنید در این بخش صف به‌‌‌وجود می‌‌‌آید؟
از آنچه ثبت‌‌‌نام کردیم، ادعای ساخت هپکو برای یک‌سال مالی در پنج‌نوع ماشینآلاتی که می‌‌‌خواهد تولید کند، مجموعا ۶۰۰دستگاه است. از این ۶۰۰دستگاه، با توجه به چیزی که ثبت‌‌‌نام کردیم، نزدیک به ۵۰۰دستگاه تقاضا به‌‌‌وجود آمده و پیش‌بینی‌‌‌مان این است که برای ۱۰۰دستگاهی که به‌‌‌وجود نیامده یعنی درواقع تقاضا Valid نشده، هم حتما ایجاد می‌شود. به واسطه اینکه دیگر اعتماد ایجاد می‌شود که بله، می‌‌‌توانیم و می‌‌‌خواهیم این تسهیلات را پرداخت کنیم و هپکو هم، چنین قراردادی را امضا و برای تحویل ماشین اقدام می‌کند. پیش‌بینی ما این است که حتما این ۶۰۰تقاضا پر خواهد شد. حتی پیش‌بینی‌‌‌مان این است که صف به وجود می‌‌‌آید؛ چون خدمات پس از فروش هپکو نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی آن که وارد می‌شود، خدمات در دسترس‌‌‌تری است. بنابراین برای معدنکاران به‌صرفه است که از ماشینآلات سبک تولیدات داخلی استفاده کنند. برای ماشینآلاتی هم که هیچ‌گونه ادعای ساخت داخلی وجود ندارد، طبیعتا واردات آزاد است اما باید تسهیل شود.
اینکه اکنون در شرایط حاضر چه وضعیتی دارد و چطور برخورد می‌شود، نمی‌‌‌دانم و نمی‌توانم اظهارنظر کنم و مسوولان باید اظهارنظر کنند؛ ولی امیدواریم از سال ۱۴۰۲ شاهد تسهیل‌‌‌گری ویژه، هم در زمینه ساخت داخل و هم در زمینه واردات ماشینآلات نو و دست‌‌‌دوم برای معدنکاران باشیم؛ چرا که جهش در بخش استخراج و بخش فرآوری دقیقا منوط به تامین ماشینآلات به‌‌‌موقع، تامین ماشینآلات باکیفیت و کم‌‌‌قیمت با قیمت رقابتی است. اگر این اتفاق نیفتد، نمی‌‌‌توانیم رشد استخراج و فرآوری داشته باشیم و این می‌‌‌تواند ضایعه‌‌‌ای برای بخش معدن تلقی شود.
شما منابع صندوق در سال گذشته را صرف زمینه‌‌‌سازی و فراهم کردن زیرساخت‌ها کردید تا تامین منابع کنید و قدرت چانه‌‌‌زنی صندوق در تخصیص و جذب اعتبارات را بالا ببرید. می‌‌‌توان این‌طور نتیجه گرفت که امسال، سال بهره‌‌‌برداری شما از این اقدامات، به‌ویژه در دو حوزه اکتشاف و تامین ماشینآلات محسوب می‌شود؟
بله. این نکته را هم باید اضافه کنم که ما طبق روال سال‌های گذشته، نسبت به روتین کارهای خودمان اقدام می‌‌‌کنیم. اینکه دیگر از دستورکار ما خارج نشده است. می‌‌‌توانم بگویم که ما در سال ۱۴۰۱ اگر منابع کافی می‌‌‌داشتیم، به جای ۴۰۰۰میلیارد تومان (۴۱۶۷میلیارد تومان) می‌‌‌توانستیم ۸۰۰۰میلیارد تومان بیمه‌‌‌نامه صادر کنیم و الان مصوبات هیات‌‌‌مدیره در زمینه این پرونده‌‌‌ها را داریم، مصوبات بانک را هم داریم ولی نمی‌‌‌توانیم اینها را با توجه به محدودیت منابع صادر کنیم. بنابراین روتین‌‌‌مان را داریم؛ ولی در بخش اکتشاف و در بخش ماشینآلات که حوزه جدیدی بود که تعریف کردیم، تامین منابع مالی کرده و زیرساخت‌‌‌هایش را درست کردیم، کارهای اداری و کارهای بانکی‌‌‌اش را انجام دادیم و امسال کارهای اجرایی شروع می‌شود و به نظرم یک‌سال طلایی برای صندوق خواهد بود؛ چون همه کارهایش انجام شده و همه امور به نحو احسن و در جای خودش قرار گرفته است. به نظر می‌رسد که فقط و فقط کارهای روتین اجرایی صندوق و بانک مانده تا ان‌شاء‌‌‌الله به دست معدنکاران برسد.
