مخازن خالی از آب
سخنگوی صنعت آب هم از مردم درخواست کرد مانند تابستان، صرفهجویی در مصرف آب را در اولویت قرار دهند. البته، فیروز قاسمزاده اعلام کرد که هنوز دلیل افزایش مصرف آب در پاییز، مورد بررسی قرار نگرفته است. بنا بر گفتههای سخنگوی صنعت آب، از ابتدای سال آبی جاری تا امروز، ۵/ ۲۹ میلیارد مترمکعب ورودی آب به مخازن سدها را داشتهایم که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ۵ درصد رشد داشته است.بنا بر آخرین گزارشهای وزارت نیرو، ارتباط میان حجم ذخایر سدها، بارشها و مصرف آب، متوازن نیست و به جز این، برنامه آمایش جامعی برای مدیریت منابع آبی تدوین نشده است. به گفته سخنگوی صنعت آب، سیلابهای مردادماه در مجموع ۷میلیارد مترمکعب آب تولید کرد که از این رقم، ۳۵۰میلیون مترمکعب در سدها ذخیره شد و ۲۲۰میلیون مترمکعب توسط تغذیه مصنوعی، در راستای احیای منابع آبی زیرزمینی هدایت شد. او همچنین اظهار کرد: بخشی از روانآب ایجاد شده در پشت سدها آرام گرفت؛ بخشی در نوار جنوبی به دریا ریخت؛ بخشی وارد منابع آب زیرزمینی شد و بخشی نیز به دشتها و تالابها سرازیر شد. او در پاسخ به سوالی درباره علت عدم ذخیرهسازی بقیه سیلابها چنین پاسخ داد: برای ساخت سد باید بر اساس مطالعات، منابع آبی را که مطمئن است و سالانه تجدید میشود در اختیار داشته باشیم؛ نقاطی هم وجود دارد که سدهایی را برای کنترل سیلاب احداث میکنیم، اما قرار نیست در تمامی نقاطی که خشک هستند و سیلابهایی با دورههای بازگشت ۵۰ یا ۱۰۰ ساله داریم، سد بسازیم.
کارشناسان حتی پیش از وخیم شدن اوضاع آبی کشور، هشدار داده بودند که برنامه توسعه شهری نباید مبتنی بر هر دو بخش صنعت و کشاورزی که آببر است باشد؛ اما تقریبا همه استانهای صنعتی فلات مرکزی، علاوه بر صنعت، مبنای توسعه خود را متکی به بخش کشاورزی نیز کردهاند. سیاستگذار نیز با انتقال آب، به این تقاضا پاسخ داده است؛ مشاهدههای میدانی «دنیای اقتصاد» نشان میدهد که در سالهای گذشته، استانهای شمالی نیز صنایع جدید آببر احداث کردهاند. خبرنگار «دنیای اقتصاد» هم در همین باره از سخنگوی صنعت آب، در خصوص تعداد شهرهایی که توسعه خود را همزمان وابسته به هر دو بخش صنعت و کشاورزی کردند سوال کرد. وی در پاسخ به این سوال، جواب شفافی نداد و اظهار کرد: این بخش مربوط به وزارت نیرو نیست و آماری از تعداد این شهرها نیز در دست ما نیست. وی همچنین به انتقاداتی که نسبت به طرحهای انتقال آب به فلات مرکزی مطرح شده بود، چنین پاسخ داد: هر طرح مخالفان و موافقانی دارد. کشور ما از نعمت دریاها برخوردار است، به همین دلیل انتقال آب، طرح غیرقابل دفاعی نیست.
با وجود این، پایهایترین نظریه علم اقتصاد، توضیح میدهد که همواره منابع محدود است و تقاضاها نامحدود؛ به همین دلیل، سیاستگذار ناگزیر به اعمال محدودیت در بخش تقاضاست، در غیر این صورت، منابع محدود پاسخگوی نیازهای نامحدود انسان نخواهند بود. سخنگوی صنعت آب در جمع خبرنگاران بیان کرد: با دستور وزیر نیرو برای حداکثر بهرهمندی از روانآبهای تولیدشده، در طرحهای تغذیه مصنوعی که در استانهای مختلف توسط همکاران ما اجرایی شده، حدود ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب در تغذیههای مصنوعی وارد منابع زیرزمینی شد. وی افزود: تالابهایی مثل دریاچه نمک، حوض سلطان، جازموریان، گاوخونی، طشک، بختگان و شادگان حجمی از آب را دریافت کردند که بر اساس برآوردهای اولیه حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب هم وارد تالابها شده است. سخنگوی صنعت آب همچنین تصریح کرد: بعد از کسر حجمی از آب که وارد دریاها، تالابها، مخازن سدها و تغذیه مصنوعی شده، انتظار این است که مابقی این رقم تا ۷ میلیارد مترمکعب، نفوذ در زمین رخ دهد که در نهایت وارد منابع زیرزمینی آب شود. البته باید توجه کرد که فاصله نفوذ آب از سطح زمین تا پیوستن آن به منابع زیرزمینی یک بازه چندماهه است. قاسمزاده ادامه داد: سامانه بارشهای تابستان، از جنوب شرق شروع شد و قاعدتا انتظار این بود که در همان نوار جنوبی فعال بماند، اما فارغ از اتفاقات تلخی که ناشی از سیلابها در سطح کشور شاهد بودیم، نفوذ خوبی در سطح کشور داشت؛ بارندگیهای خوبی اتفاق افتاد و حتی مسیلهایی داشتیم که شاید ۵۰ سال آب به آنها وارد نشده بود که در بارشهای اخیر شاهد جریان یافتن آب در این مسیلها بودیم. وی بیان کرد: این بارندگیها بدین صورت بود که در یک مکان بسیار کوچک و در زمان بسیار کم، بارشهای بسیار شدیدی اتفاق میافتاد؛ از این رو سهم روانآب تولیدی این بارشها بسیار زیاد بود؛ اما متاسفانه این سامانه از رشتهکوه البرز نتوانست به دامنههای شمالی نفوذ کند و همچنین از رشتهکوه زاگرس نیز توانست به دامنههای غربی نفوذ کند. او افزود: در استان خوزستان نزدیک به ۲۴ میلیارد مترمکعب حجم سد داریم و در کل کشور این رقم کمی بیش از ۵۰ میلیارد مترمکعب است؛ یعنی نزدیک به نیمی از ظرفیت مخازن سدهای کشور در استان خوزستان است و وقتی این سامانه نتوانست به دامنههای غربی رشتهکوه زاگرس نفوذ کند، قاعدتا آبی هم در آنجا به مخازن سدهای ما وارد نشد. قاسمزاده گفت: ما در شرق کشور و فلات مرکزی تعداد زیادی سد نداریم که بگوییم سدهایی بودند و آب وارد آنها نشد، اصلیترین سدهای کشور در غرب رشتهکوه زاگرس و شمال رشتهکوه البرز است که این سامانه بارشی به آن نقاط ورود نکرده بود، فقط در روزهای اخیر بود که توانست در شرق و جنوب خوزستان بارشهایی ایجاد کند که از این محل، ۴۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای خوزستان شد. سخنگوی صنعت آب تصریح کرد: در ۱۰ روز ابتدایی مردادماه، ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهایی شده که بیشتر در نقاط جمعیتی با تنش آبی بالا هستند که ذخیرهسازی این میزان آب به داد مردم در فلات مرکزی رسیده است؛ در حالی که انتظار نداشتیم در مردادماه، سدهای ما ورودی قابل توجهی داشته باشند. سخنگوی صنعت آب یادآوری کرد: اگرچه افزایش ذخایر آبی سدها در سیلاب اخیر میتواند در مدیریت تنشهای آبی و تامین پایدار آب موثر باشد، اما این مساله به هیچوجه نشاندهنده رفع ضرورت توجه به صرفهجویی و مدیریت مصرف آب توسط مردم نیست. وی ادامه داد: با وجود ذخیره ۷/ ۲۲میلیارد مترمکعبی آب در سدهای کشور، درحال حاضر حدود ۴۶درصد ظرفیت مخازن سدها پر و ۵۴ درصد این ظرفیت خالی است که مقایسه میزان ذخیره فعلی، نسبت به زمان مشابه سال قبل، نشاندهنده ۲ درصد کاهش است.