صنعت 30ساله آلومینیوم و تغییر پی‌درپی مدیران

گروه صنعت و معدن- صنعت آلومینیوم در حالی که طی ۳دهه اخیر به کندی حرکت می‌کرد، برنامه رسیدن به ظرفیت ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تنی را پیش‌روی قرار داده است. در ۳دهه‌ای که از شروع تولید شمش آلومینیوم در کشور می‌گذرد، این صنعت به دلایل عمده‌ای از اندازه‌های کوچک خارج نشده، به طوری که پس از گذشت این مدت، خود را در مرز تولید ۲۲۰هزار تن یافته است.

سرپرست مجتمع آلومینیوم ایران (ایرالکو) در این باره می‌گوید: یکی از مهم‌ترین دلایل کندن توسعه‌ در این صنعت، تغییر پی‌درپی مدیران ارشد صنعت آلومینیوم بوده است.

۳۰سال فعالیت

مهندس مرتضی مرجانی تصریح می‌کند: تقریبا در هر ۲سال یکبار شاهد جابه‌جایی مدیران ارشد ایرالکو بوده‌ایم. طوری که تاکنون ۱۴مدیر با سلایق و دیدگاه‌های متفاوت پا به نقطه‌ مرکزی صنعت آلومینیوم کشور گذاشته‌اند.

جملگی مدیران تغییر یافته، به دلیل وابستگی به تفکرات سیاسی، یا خود را از پیگیری‌ سیاست‌های اقتصادی و تولیدی بی‌نیاز می‌دانستند یا اینکه فرصتی برای به روز‌سازی بخش‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری این صنعت نیافته‌اند.

وی که خود از سابقه ۲۸ ساله در این صنعت برخوردار است، تصریح می‌کند: وضعیت فعلی صنعت آلومینیوم نشان از این امر ‌دارد که اکثر مدیران ایرالکو تناسبی با ویژگی‌های این صنعت نداشته و با آن بیگانه بوده‌اند.

از سوی دیگر، وقوع جنگ تحمیلی و بمباران قطب نخست صنعتی ایران (استان مرکزی) سبب وارد شدن آسیب‌های جدی و در نتیجه کندی توسعه این صنعت شد.

مرجانی در این باره می‌گوید: تخریب واحد‌های مختلف باعث شد تا دغدغه صنعت آلومینیوم ایران نه افزایش ظرفیت که حفظ وضعیت موجود آن سال‌ها باشد.

ایرالکو در ابتدای دهه ۵۰ شمسی با ظرفیت تولید ۲واحد ۴۵هزار تنی شمش آغاز به کار کرد. واحد‌هایی که به اعتقاد کارشناسان از وضعیت مناسبی برای توسعه برخوردار نبودند.

مرجانی در این باره می‌گوید: آن فناوری که آمریکایی‌ها در ابتدای دهه ۵۰ برای این کارخانه در نظر گرفتند، حتی از تکنولوژی آن زمان نیز عقب‌تر بود، چرا که در دهه‌های پیش از آن مورد استفاده قرار گرفته شده بود.

نبود تحقیق و توسعه

سرپرست ایرالکو در ادامه گفت که جدی نبودن بحث تحقیق و توسعه (R&D) نیز یکی دیگر از مسائلی بود که در ۳۰سال اخیر چندان مورد توجه قرار نگرفت.

وی چنین امری را نیز با سیاسی بودن مدیران و درگیری آنها با مسائل محیط زیست مرتبط می‌داند. به گفته مرجانی، آنان عمدتا سعی می‌کردند وضعیت تولید را حفظ کنند و به فکر تحقیق و توسعه و افزایش ظرفیت نمی‌افتادند.

مهندس مرجانی درگیری با محیط زیست را موضوعی ثابت برای واحد قدیمی ایرالکو قلمداد می‌کند. به گفته او بیشترین مشکلات زیست‌محیطی از مواد فلورید آلومینیوم حاصل می‌شود. هر چند این مشکل در طرح جدید ۱۱۰هزار تنی برطرف شده است. وی در پاسخ به اینکه چرا زمان طراحی و نصب کارخانه چنین مسائلی مورد توجه واقع نشده می‌گوید: متاسفانه آن زمان چنین صنعتی در ایران وجود نداشته که کسی در ایران به فکر حل آلودگی‌های آن باشد. از طرف دیگر آمریکایی‌ها نیز از این مساله به راحتی گذشته بودند.

مرجانی تصریح می‌کند: با تمام مسائلی که عنوان شد باید بگویم، تکنولوژی تولید آلومینیوم موضوع چندان پیچیده‌ای نیست. هر چند اگر به خودباوری رسیده بودیم، امروز در جایگاه بالاتری قرار داشتیم. با این حال اکنون توان فنی و مهندسی کشور در حدی است که به راحتی می‌توان به برنامه‌های افزایش تولید دست یافت.

وی راه‌اندازی المهدی را به عنوان نخستین تجربه ایران در صنعت آلومینیوم می‌داند.

این مسوول صنعت آلومینیوم کشور می‌افزاید: با طرح‌های ۱۴۷هزار تنی هرمزآل، ۱۱۰هزار تنی نوسازی اراک و ۳۳۰هزار تنی آلومینیوم تکنیکان، ظرفیت طرح‌های توسعه به مرز ۵۹۰هزار تن خواهد رسید. این در حالی است که هم‌اکنون کارخانه المهدی با ظرفیت ۱۱۰هزار تن (در منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس) نیز مشغول به تولید است که با احتساب این رقم کل ظرفیت تولید شمش آلومینیوم از ۷۰۰هزار تن نیز فراتر خواهد رفت.