البته همچنان مهم‌ترین پیام پاییز ۹۹ برای بخش تولید، تثبیت رونق در صنایع منتخب کشور است. بررسی آمارهای تولید کالاهای صنعتی منتخب نشان می‌دهد در آذرماه امسال در مقایسه با آبان ۹۹ تولید در ۲۰ کالای مختلف توام با رشد بوده است. در عین حال داده‌های معاونت طرح و برنامه وزارت صمت گویای رشد تولید ۳۴ کالای مختلف در بخش‌های صنعت، معدن و پتروشیمی در فصل پاییز امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل است. این آمارها نشان می‌دهد با اینکه برخی از صنایع کشور کماکان در نتیجه برخی سیاست‌گذاری‌ها یا فضای توام با نوسان اقتصاد کلان به ثبات در تولید نرسیده‌اند اما جهت‌گیری کلی بنگاه‌های تولیدی در بخش‌های صنعت، معدن و پتروشیمی مثبت است. در بین رکوردداران تولید ۹ ماهه، شش بخش «پتروشیمی»، «خودرو سواری»، «تلویزیون»، «فولاد خام»، «سیمان» و «ماشین لباسشویی» با رسیدن به نرخ‌های بالای تولید موفق شده‌اند شرایط بسیار خوبی را برای خود در ۹ ماهه ابتدایی امسال رقم بزنند. در عین حال برخی کالاها نظیر «کاشی و سرامیک»، «ظروف چینی»، «روغن نباتی»، «اتوبوس، ‌مینی‌بوس و ون»، «کولر آبی» و «چرم» وضعیت شکننده‌ای داشته و ضمن کسب نرخ‌های رشد منفی در ۹ ماهه ابتدایی سال، فرصت جهش را در فضای تولید سال ۹۹ از دست داده‌اند.

با کنار هم گذاشتن گزارش‌های مرتبط با حوزه تولید نظیر «شامخ آذر ۹۹» و نیز آمارهای صنایع مختلف می‌توان به این نکته پی برد که خوش‌بینی‌ صنعتگران به رونق تولید تا حد‌ چشمگیری به واقعیت نزدیک شده و کشور در ۹ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل شرایط بهتری را تجربه می‌کند. با اینکه در برخی صنایع شاهد نوسان رونق تولید در فاصله مهر تا آذر ۹۹ هستیم اما بررسی آمارهای این سه ماهه نشان از ثبات بنگاه‌های صنعتی در اغلب شاخه و رشته‌های ۵۲ گانه معدنی، صنعتی و پتروشیمی دارد.

به‌طور خاص، رشد در صنایع «لوازم خانگی»، «خودروسازی»، «پتروشیمی» و «فلزات آهنی و غیرآهنی» به‌عنوان چهار پیشران مهم بخش تولید نشان می‌دهد کشور از شرایط رکود خارج شده و به رونق رسیده است. با اینکه بخش تولید از ناحیه سیاست‌گذاری‌هایی نظیر سرکوب قیمت، ممانعت از صادرات و واردات، یا مسائل ارزی و پولی، مساله تحریم، پاندمی کرونا یا موضوع نیاز به سرمایه در گردش تحت فشار است، اما شرایط به سمتی در حرکت است که بخش تولید آرام آرام خود را به ناحیه امن نزدیک می‌کند.

با اینکه در بخش بزرگی از این بنگاه‌ها، هنوز فاصله تا فضای پیش از تحریم در پایان سال ۹۶ بسیار است اما رونق چشمگیر در تولید برخی از ارقام گویای امکان بازگشت به عصر پیش از تحریم و رشد اقتصادی است. در این راستا گزارش بانک مرکزی درباره متغیرهای کلان کشور جالب توجه است. با اینکه در فصل بهار امسال، رشد اقتصادی کشور منفی بوده اما ارزش‌افزوده بخش صنعت و معدن حدود ۵/ ۲ درصد رشد کرده است. این عدد بنا به روایت بانک مرکزی در پایان تابستان به رشد چشمگیر ۹/ ۷ درصد رسیده که جالب توجه است. در همین راستا، اظهارنظر تازه وزیر صمت در رابطه با رشد ۵/ ۵ درصدی ارزش افزوده بخش صنعت در ۹ ماهه امسال حتی اگر با میزانی از اختلاف آماری روبه‌رو باشد، موید این نکته است که رشد تولید در بخش‌های صنعت، معدن و پتروشیمی تثبیت شده است. بنابراین اولین نشانه جدی رشد اقتصادی مثبت سال ۹۹ اینجا قابل لمس است.

تولید در ۹ ماه‌ ۹۹

از بین ۵۲ کالای حاضر در لیست، ۳۴ رشته مختلف در ۹ ماه‌ امسال با رشد تولید روبه‌رو شده‌اند، یک کالا وضعیتی بدون تغییر داشته و ۱۷ کالا نیز با افت تولید روبه‌رو بوده‌اند. به جز ۵ کالای پتروشیمی و ۳ کالای شیمیایی، کالاهایی نظیر «خودرو سواری»، «وانت»، «کمباین»، «تراکتور»، «داروی انسانی»، «پودر شوینده»، «لاستیک»، «نئوپان»، «سموم»، « دوده»، «الیاف اکریلیک»، «فولاد خام»، «محصولات فولادی»، «کاتد مس»، «شمش آلومینیوم»، «آلومینا»، «سیمان»، «سیگارت»، «ماشین لباسشویی»، «یخچال و فریزر»، «نخ سیستم پنبه‌ای»، «کفش و پاپوش»، «فیبر» و «تلویزیون» جزو محصولاتی هستند که رشد را تجربه کرده‌اند.

در عین حال کالاهایی نظیر «کنسانتره زغال‌سنگ»، «شیشه جام»، «ظروف شیشه‌ای»، «ظروف چینی»، «کاشی و سرامیک»، «الکتروموتور»، «کولر آبی»، «الیاف پلی‌استر»، «چرم»، « نخ فیلامنت پلی‌استر»، «کاغذ»، «روغن نباتی» و «اتوبوس، ون و مینی‌بوس» جزو مهم‌ترین کالاهایی هستند که در ۹ ماه امسال با افت تولید روبه‌رو شده و کمتر از ۹ ماه‌ سال قبل تیراژ داشته‌اند. بدترین وضعیت را در بین این کالاها و صنایع، تولیدات مربوط به روغن نباتی با نزول ۵/ ۲۶ ‌درصدی به خود اختصاص داده است. کشور در ۹ ماه‌ امسال تنها یک‌میلیون و ۶۳ هزار و ۹۰۰ تن در این بخش تولید داشته که این به‌رغم دریافت حجم بالایی از دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات نهاده‌های تولید روغن نباتی بوده است. کالاهایی نظیر چرم با نزول ۱۴ درصدی و الکتروموتور با افت ۹/ ۱۰ درصدی از دیگر بخش‌های رو به نزول صنعت کشور در ۹ ماه‌ امسال هستند.

رکوردشکنان تولید در پایان سه فصل

اما در بین صنایعی که در زمینه رشد تولید در ۹ ماه‌ امسال عملکرد بهتری داشته‌اند، شش صنعت «پتروشیمی»، «خودرو سواری»، «تلویزیون»، «فولاد خام»، «سیمان» و «ماشین لباسشویی» وضعیت بهتری داشته و رشد بالاتری را به نسبت باقی بخش‌ها و کالاها به ثبت رسانده‌اند. در بین کالای پتروشیمی و شیمیایی هم سه محصول منتخب وضعیت بسیار بهتری را در مقایسه با دیگر تولیدات از سر گذرانده‌اند.

این بین افت تولید در محصولات فولادی و نیز برخی از اقلام وابسته به صنایع ساختمانی نظیر کاشی و سرامیک گویای شرایطی است که بر صنایع همسو حاکم است. برای نمونه مشخص است که در اثر سیاست‌های اخیر دولت در حوزه فولاد، تولیدات این بخش تحت‌الشعاع چشم‌اندازی قرار گرفته‌اند که آیین‌نامه ساماندهی فولاد ترسیم کرده است. کاهش تولید «کاشی و سرامیک» در همین راستا قابل تفسیر است.

بخش شیمیایی و پتروشیمی چه شرایطی دارد؟

بخش پتروشیمی ۱۰ شاخه مختلف دارد که در ۹ ماه امسال ۵ کالا رشد مثبت، ۴کالا رشد منفی و یک کالا بدون تغییر به کار خود ادامه داده است. بخش پتروشیمی که مجموعا با رشد ۷/ ۶ درصد تولید در ۹ ماه امسال روبه‌رو شده، در ارقام «پلی بوتادین رابر»، «اپوکسی رزین»، «اکریلونیتریل بوتادین استایرن»، «پلی استایرن» و «پلی‌اتیلن» رشدهای بالایی را تجربه کرده است. بیشترین رشد در بین این ارقام به «اپوکسی رزین» با حدود ۸۱ درصد ارتقا اختصاص دارد. کالای «پلی وینیل کلراید» نیز بدون هرگونه تغییری در ۹ ماه‌ امسال به تولید خود ادامه داده است. در عین حال ۴ کالای «پلی پروپیلن»، «پلی کربنات»، «استایرن بوتادین رابر» و «پلی‌اتیلن ترفتالات» با افت نسبتا شدید تولید روبه‌رو بوده‌اند. در بخش شیمیایی نیز که ۹ماه امسال را با رشد ۸/ ۸ درصدی پشت سر گذاشته، در سه رقم «اوره»، «آمونیاک» و «سایر»‌ کشور با شرایط مناسبی روبه‌رو است و بین ۶ تا ۹ درصد رشد برای آنها ثبت شده است.