قبض ۹ منظوره «توانیر» برای هدایت مشترکان رونمایی شد
پل مجازی به برق رایگان
میزان مصرف برق در هر کشور و در هر خانه بسته به میزان مصرف و شرایط مختلف متفاوت است، اما به‌طور میانگین باید گفت بر اساس میانگین جهانی مصرف برق در خانه‌ها برابر با ۳۳۷۰ کیلووات ساعت است. این در حالی است که بر اساس آمارهای جهانی، در ایران شدت مصرف انرژی از این میزان بالاتر است که از مشکل نهادینه در «مصرف انرژی» حکایت دارد. البته میزان مصرف انرژی برق در کشور به‌صورت مقطعی است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در فصل تابستان فشار روی شبکه‌های برق بسیار زیاد و در فصول دیگر سال از شدت این فشار کاسته می‌شود. مصرف بالای برق در ایران و نگرانی‌ها درخصوص تامین برق پایدار به‌خصوص در فصول گرم سال، سیاست‌گذاران وزارت نیرو را بر آن داشت تا شهریورماه امسال طرح برق مجانی را با هدف مدیریت مصرف برق خانگی به جریان بیندازند. براساس جزئیات این طرح که به توصیه هیات دولت رسید، شرط رایگان بودن هزینه برق منوط به مصرف پایین‌تر از میانگین مصرف خانوار است و خانوارهای خوش‌مصرف و بدمصرف نیز با کاهش مصرف خود می‌توانند از این امکان برخوردار شوند.
اما مشترکان و خانوارها چگونه می‌توانند با فرمول دریافت برق رایگان آشنا شوند؟ شرکت توانیر در ادامه اجرایی شدن طرح قبوض سبز، شرایط جدیدی را برای تمام مشترکان برق ایران فراهم کرده که براساس آن مشترکان برق می‌توانند ارزیابی کنند که در کدام گروه مصرفی برق (کم‌مصرف، خوش‌مصرف و بدمصرف) قرار دارند و چگونه می‌توانند خود را به گروه کم‌مصرف‌ها که از برق رایگان بهره‌مند می‌شوند نزدیک کنند.
توانیر در گام نخست با اهدافی چون رساندن قبض سالم، درست و به موقع به دست مشترکان شبکه برق کشور و در راستای تحقق طرح دولت الکترونیک و حذف کاغذ از فرآیند صدور صورت‌حساب برق، طرح «قبض سبز» را از ابتدای مهرماه ۱۳۹۸ در سراسر کشور کلید زد. طبق آمارها سالانه ۱۲ هزار اصله درخت تنومند سرنگون می‌شد تا کاغذ موردنیاز برای چاپ قبوض برق به ارزش ۳ هزار میلیارد ریال تامین شود. توزیع قبوض به دست ۵ هزار نفر مامور در دوره‌های زمانی مشخص انجام می‌شد و گاه به دلایل مختلف، آنچه به دست مشترک برق می‌رسید، قبضی ناسالم، مخدوش یا مربوط به مشترک دیگری بود.
طرح قبض سبز با ثبت بیش از ۳۶ میلیون شماره تلفن همراه از تمامی مشترکان برق کشور آغاز شد و فضایی برای ارتباط دوسویه بین مشترکان و صنعت برق به وجود آورد. طبق ارزیابی‌ها در حال حاضر تمام مشترکان برق با شناسه ویژه خود در سامانه‌های الکترونیکی شرکت‌های برق تامین‌کننده برق قابل شناسایی هستند و انواع خدمات برق از فروش انشعاب تا خدمات پس از فروش و جمع‌آوری انشعاب را به‌صورت کاملا غیرحضوری و در بستر فضای مجازی دریافت می‌کنند.
اما شهریورماه امسال با رونمایی از طرح «برق امید»، اهداف و ماموریت‌های قبض سبز وارد فاز جدیدی شد. حالا پس از یک سال از استقرار قبض سبز، شرکت توانیر با هدف اینکه قبض سبز به‌عنوان ابزاری کارآمد برای اجرای بهتر طرح برق مجانی مورد استفاده قرار گیرد، در چند بخش سازوکار قبض سبز را مورد بازنگری قرار داده است. به گفته متولیان شرکت توانیر قبض سبز می‌تواند ماموریت آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی به مشترکان را بر عهده بگیرد و علاوه بر اطلاعات مرسوم صورت‌حساب برق، نگاه مشترکان را به سمت اهمیت مدیریت مصرف انرژی و روند مصرف خود معطوف کند.
ویژگی‌های قبض جدید
قبض برق جدید از ۱۰ بخش مجزا تشکیل شده است. بخش اول قبض سبز، قبض برق قدیمی است که تمام جزئیات صورت‌حساب را در خود دارد. آشنایی نوستالژیک مردم با قبض‌های قدیمی و اثر آن در اعتماد آحاد جامعه به طرح جدید قبوض، از دلایل اصلی نگهداشت این بخش در قبوض جدید بوده است. اما ۹ بخش جدید نیز با هدف آگاه‌سازی، اطلاع‌رسانی و هدایت مشترکان در جهت مدیریت مصرف انرژی به قبوض برق افزوده شده‌اند. براساس جزئیات درج شده در قبوض برق جدید، مخاطب قبض برق، مصرف انرژی خود را در مقایسه با مصرف دوره مشابه سال قبل و نیز مصرف سایر مشترکان مشاهده می‌کند. اما بخش دیگر قبض جدید که به مثابه قلب آن در مرکز قبض واقع شده، چکیده صورت‌حساب است که مبلغ قابل پرداخت، مهلت پرداخت و میزان تخفیف/ هزینه اعمال شده در قبض با توجه به الگوی مصرف (کم‌مصرف، خوش‌مصرف و پرمصرف) را نشان می‌دهد. بر این اساس برای کم‌مصرف‌ها تخفیف ۱۰۰ درصدی بهای برق در قبوض درج می‌شود و برای مشترکان خوش‌مصرف تخفیف کاهش مصرف نسبت به دوره مشابه سال قبل در نظر گرفته خواهد شد. بدمصرف‌ها هم باید بابت پرمصرفی خود و عدم‌رعایت الگوی مصرف هزینه بیشتری که در قبوض محاسبه شده است را پرداخت کنند. یکی دیگر از تغییرات جدیدی که در قبض سبز صورت گرفته اضافه شدن ابزار جدیدی به نام مصرف‌سنج است. مصرف‌سنج ابزاری است برای نمایش سنجش مصرف با توجه به محدوده الگوهای مصرف مبتنی بر مکان و زمان که در مناطق عادی و گرمسیر یک تا ۴ برای ایام مختلف سال تعریف شده است.
طیف الگوهای مصرف و جایگاه مشترک از لحاظ رعایت الگوها، در بازار مصرف‌سنج به شکل گرافیکی نمایش داده می‌شود. دربخش دیگری از قبض جدید به نمودار وضعیت مصرف مشترک نسبت به سایر مشترکان اعم از مشترکان همجوار و مشترکان همشهری اختصاص یافته که شمای مناسبی از جایگاه مشترک در بین سایر مصرف‌کنندگان را به تصویر می‌کشد. از سوی دیگر مطالعات مختلف نشان می‌دهد استفاده از پیام‌ها و تصاویر انگیزشی می‌تواند تاثیرگذاری اطلاعات ارائه شده را افزایش دهد و مخاطب را در جهت مورد نظر هدایت کند. این مهم در تغییرات جدید قبوض سبز به ثبت رسیده و پیام‌ها با توجه به گروه‌بندیA ، B و C از منظر الگوهای مصرف تعیین شده است.
مقایسه مصرف دوره فعلی با دوره مشابه سال قبل یکی دیگر از ویژگی‌های جدید قبوض آنلاین برق به شمار می‌رود. تغییرات مصرف مشترک نسبت به دوره مشابه سال قبل (در صورت عدم‌تغییر بهره‌بردار انشعاب) می‌تواند اطلاعات خوبی در مورد روند مصرف برق مشترک در اختیار او قرار دهد تا مدیریت بهتری بر سبک مصرفی خود داشته باشد.
در صورت تغییر روند مصرف برق از سوی مشترکان، در مرحله بعد پیام روند تغییرات مصرف به مخاطبان مخابره می‌شود. یک مشترک پرمصرف ممکن است در مسیر کاهش مصرف خود گام برداشته و مصرف کمتری نسبت به سال قبل خود داشته باشد. همین‌طور در مورد مشترکان کم‌مصرف که در صورت عدم‌کنترل مصرف خود ممکن است مصرف بیشتری نسبت به سال قبل نشان دهند. با توجه به تغییر مصرف مشترک، یکی از پیام‌های «هشدار، افزایش مصرف نسبت به دوره مشابه سال قبل»، «مصرف شما نسبت به دوره مشابه سال قبل تغییری نداشته» و «سپاسگزاریم، کاهش مصرف نسبت به دوره مشابه سال قبل» در قبض جدید درج می‌شود. پس از بررسی وضعیت مصرف مشترک، پیامی در باب اقدامات لازم برای مدیریت مصرف و ورود به پله مصرف پایین‌تر ارائه می‌شود تا مخاطب را به اتخاذ روش‌های مدیریت مصرف انرژی ترغیب کند. اطلاع‌رسانی به مشترک در مورد آخرین خدمات قابل ارائه و نیز معرفی مامور قرائت و تاریخ مراجعه بعدی، آخرین بخشی است که با هدف ارائه خدمات جامع و امن به مشترکان در قبض جدید برق لحاظ شده است. شرکت توانیر اعلام کرده برای دریافت کلیه خدمات برق به‌صورت غیرحضوری، برنامه کاربردی سامانه برق ایران (برق من) از لینک Saapa.ir/ mobile-app قابل دسترس است.
