براساس داده‌های «صمت» بررسی شد
چیدمان صنعتی در سه فصل
براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۱۹هزار و ۸۵۲ فقره جواز تاسیس با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری بیش از ۲ میلیون و ۲۱۸هزار میلیارد ریالی در کشور صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ تعداد، رشد حدود ۱۸ درصدی و به لحاظ ارزش سرمایه‌گذاری نیز افت حدود ۷ درصدی داشته است. اما درخصوص پروانههای بهره‌برداری صادره (ایجادی و توسعه‌ای) نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۴ هزار و ۵۸۷ فقره پروانه بهره‌برداری در کشور صادر شده است که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل رشد حدود ۵ درصدی داشته است، سرمایه محقق‌شده برای پروانههای بهره‌برداری (ایجادی و توسعه‌ای) نیز بیش از ۴۰۶ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افت حدود ۱۲ درصدی داشته است. با توجه به داده‌های اعلام شده از این تعداد سهم پروانههای بهره‌برداری ایجادی (شامل پروانههای بهره‌برداری صادره برای راه‌اندازی واحدهای جدید صنعتی می‌شود) برابر با ۲ هزار و ۴۰۰ فقره و سهم پروانههای بهره‌برداری توسعه‌ای (شامل پروانههای بهره‌برداری صادره برای توسعه واحدهای فعال می‌شود) نیز برابر با ۲ هزار و ۱۸۷ فقره بوده است.
اما داده‌های اعلام شده نشان‌دهنده آن است که جوازهای تاسیس صادره در مناطق آزاد ویژه اقتصادی نیز در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۲۲۰ فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل روند صدور جواز تاسیس برای این مناطق افتی بیش از ۱۷ درصدی داشته است. با توجه به آمار اعلام شده طرح‌های به بهره‌برداری رسیده در مناطق آزاد ویژه اقتصادی نیز برابر با ۲۷۶ طرح بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۵/ ۲۰ درصدی داشته است.
آخرین وضعیت واحدهای جدید
ارزیابی آخرین وضعیت طرح‌های جدید نشان‌دهنده آن است که از ۱۹ هزار و ۸۵۲ فقره جواز تاسیس صادره در مدت زمان مورد بررسی ۲ هزار و ۴۸۶ فقره جواز صادره به گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌‌ها» اختصاص داشته و به این طریق این گروه توانست در مدت زمان مورد بررسی عنوان پرطرفدارترین رشته صنعتی برای سرمایه‌گذاران را به خود اختصاص دهد. سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه بیش از ۱۹۹ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از ۱۵ درصدی داشته است. اما اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز برابر با ۵۸ هزار و ۴۶۴ نفر است که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از ۵/ ۴ درصدی را ثبت کرده است. برای گروه «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۲ هزار و ۲۹۰ فقره جواز تاسیس با پیش‌بینی سرمایه بیش از ۲۷۸ هزار میلیارد ریالی صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ تعداد رشد ۵/ ۳۸ درصد داشته، اما به لحاظ ارزش افت ۴۵ درصدی را ثبت کرده است. اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز برابر با ۴۷ هزار و ۴۹۹ نفر است که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۱۰ درصدی را ثبت کرده است.
اما برای گروه «سایرمحصولات کانی غیرفلزی» نیز در دوره زمانی مورد بررسی در مجموع ۲ هزار و ۲۳۹ فقره جواز تاسیس صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از ۱۰ درصدی داشته است، سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه نیز بیش از ۱۵۱ هزار میلیارد ریال بوده که رشدی بیش از ۳۹ درصدی را به همراه داشته است. با توجه به داده‌های اعلام شده اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز ۴۲ هزار و ۹۱۶ نفر است که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود ۲۴ درصدی را ثبت کرده است. چهارمین گروه نیز به «محصولات از لاستیک و پلاستیک» اختصاص دارد که در این مدت برای این گروه هزار و ۹۹۴ فقره جواز تاسیس صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از ۲۲ درصدی برای این گروه به همراه داشته است. سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه نیز حدود ۱۶۳ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود ۱۰۴ درصدی داشته است. اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز برابر با ۳۲ هزار و ۷۹ نفر با رشد حدود ۲۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است.
از سوی دیگر تعداد جوازهای صادره برای گروه «محصولات فلزی و فابریکی» برابر با هزار و ۶۴۲ فقره بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد بیش از ۲۵ درصدی را ثبت کرده است، سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه نیز حدود ۷۷ هزار میلیارد ریال است که نسبت به سال گذشته رشد حدود ۶۵ درصدی داشته است. اما اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز ۲۸ هزار و ۲۸۹ نفری پیش‌بینی شده که رشد ۵/ ۲۲ درصدی داشته است. داده‌های اعلام‌شده همچنین بیانگر آن است که بالاترین سهم پیش‌بینی سرمایه‌گذاری در گروه‌های صنعتی متعلق به گروه «کک و فرآورده‌های حاصل از نفت» است که با ۸/ ۱۸ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های صنعتی را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر داده‌های اعلام شده نشان‌دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی استان‌های «یزد»، «خراسان رضوی»، «سمنان»، «آذربایجان شرقی» و «فارس» توانستند عنوان استان‌های پیشتاز در اخذ جوازهای صنعتی را به‌خود اختصاص دهند. با توجه به ارزیابی صورت گرفته تعداد جوازهای صادره برای استان «یزد» برابر با دو هزار و ۶۳ فقره بوده است. استان «خراسان رضوی» نیز به‌عنوان دومین استان پیشتاز در اخذ جواز در مدت زمان مورد بررسی موفق به اخذ هزار و ۷۲۲ فقره جواز تاسیس شده است. استان «سمنان» نیز در این مدت هزار و ۶۸۸ فقره جواز تاسیس را به خود اختصاص داده است. استان «آذربایجان شرقی» نیز در بازه زمانی مورد بررسی هزار و ۳۲۸ فقره جواز تاسیس اخذ کرده است. اما برای استان «فارس» نیز در این مدت در مجموع هزار و ۱۴۰ فقره جواز تاسیس صادر شده است. مجموع جوازهای صادره برای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز برابر با ۲۲۰ فقره بوده و برای این بخش نیز سرمایه بیش از ۱۹۸ هزار میلیارد ریالی ثبت شده است و مجموع اشتغال پیش‌بینی شده برای این مناطق نیز برابر با ۱۱ هزار و ۲۷۰ نفر است. با توجه به داده‌های اعلام شده سهم مناطق آزاد از جوازهای تاسیس صادره برابر با ۱۳۱ فقره است که این سهم نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها برای منطقه آزاد ارس بوده و سایر مناطق آزاد رشد منفی را در صدور جواز تاسیس تجربه کرده‌اند. سرمایه پیش‌بینی شده برای مناطق آزاد نیز در دو منطقه آزاد ارس و انزلی مثبت بوده و سایر مناطق رشد منفی در صدور جواز تاسیس را ثبت کرده‌اند. وضعیت صدور جواز تاسیس برای منطقه ویژه اقتصادی نیز بیانگر صدور ۸۹ فقره جواز تاسیس است که نسبت به مدت مشابه سال قبل منفی بوده است، سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای مناطق ویژه اقتصادی نیز منفی ثبت شده است.
وضعیت پروانههای بهره‌برداری
از سوی دیگر داده‌های اعلام شده نشان‌دهنده آن است که در سه فصل سال جاری ۴ هزار و ۵۸۷ فقره پروانه بهره‌برداری با سرمایه‌گذاری بیش از ۴۰۶ هزار میلیارد ریالی در کشور محقق شده که زمینه اشتغال ۷۲ هزار و ۷۵۱ نفر را ایجاد کرده است؛ سرمایه‌گذاری محقق شده نشان‌دهنده آن است که متوسط سرمایه‌گذاری برای ایجاد یک واحد در این دوره برابر با ۶/ ۸۸ میلیارد ریال بوده است.
با توجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به لحاظ تعداد شاهد افزایش حدود ۵ درصدی در جوازهای صادره بوده‌ایم، اما به لحاظ ارزش سرمایه‌گذاری نیز سرمایه‌گذاری محقق شده در این بخش افت حدود ۱۲ درصدی را ثبت کرده است. اشتغال ایجاد شده برای این گروه هم نسبت به مدت مشابه سال قبل افت بیش از ۶ درصدی داشته است. رشد منفی سرمایه‌گذاری در ۹ ماه سال جاری به دلیل صدور پروانه بهره‌برداری واحد نفت ستاره خلیج فارس با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۹۰ هزار میلیارد ریال در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ است. بدون احتساب واحد مذکور تغییرات میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال در ۹ ماه سال جاری به ترتیب شامل افزایش ۳/ ۵۱ درصدی و کاهش ۴/ ۳ درصدی خواهد بود. داده‌های اعلام شده همچنین نشان‌دهنده آن است که بیشترین تعداد پروانه بهره‌برداری صادره در بین استان‌های کشور مربوط به استان اصفهان و آذربایجان شرقی با ۴۱۸ و ۳۸۷ فقره و کمترین با ۲۰ فقره به جنوب کرمان تعلق دارد. از سوی دیگر با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت بالاترین میزان سرمایه‌گذاری مندرج در پروانههای بهره‌برداری صادره به استان بوشهر با ۷۴۴۷۶ ( میلیارد ریال) و با سهم ۳/ ۱۸درصدی از کل کشور تعلق داشته است.
با توجه به داده‌های اعلام شده در دوره زمانی مورد بررسی بیشترین سهم از پروانههای بهره‌برداری به استان‌های «اصفهان، آذربایجان شرقی، تهران، خراسان رضوی و قزوین» اختصاص داشته است. در مدت زمان مورد بررسی برای استان اصفهان در مجموع ۴۱۸ مورد پروانه بهره‌برداری صادر شده و سرمایه محقق شده برای این گروه نیز حدود ۲۵ هزار میلیارد ریال بوده است. با توجه به داده‌های اعلام شده اشتغال ایجاد شده برای این استان برابر با ۵ هزار و ۴۱۶ نفر بوده است. اما تعداد پروانههای به بهره‌برداری رسیده برای استان آذربایجان شرقی نیز در این دوره زمانی برابر با ۳۸۷ مورد بوده که برای این تعداد پروانه بیش از ۱۹ هزار میلیارد ریال بوده و اشتغال ۶ هزار و ۱۹ نفری برای این استان ایجاد شده است. از سوی دیگر داده‌های اعلام شده نشان‌دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۳۰۷ فقره پروانه بهره‌برداری برای استان تهران صادر شده است و سرمایه صرف شده برای طرح‌های به بهره‌برداری رسیده در این استان بیش از ۶۹ هزار میلیارد ریال بوده است. برای این استان در مجموع برای ۵ هزار و ۴۷۴ نفر شغل ایجاد شده است. اما برای استان خراسان رضوی به‌عنوان چهارمین استان نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۲۸۳ پروانه بهره‌برداری با سرمایه حدود ۲۷ هزار میلیارد ریالی صادر شده و اشتغال ۴ هزار و ۲۱۲ نفری فراهم شده است.
از سوی دیگر داده‌های اعلام شده حکایت از آن دارد که برای استان قزوین نیز به‌عنوان پنجمین استانی که در این مدت بیشترین پروانه بهره‌برداری صادره را به خود اختصاص داده است در مجموع ۲۶۹ فقره پروانه بهره‌برداری صادر شده است، سرمایه صرف شده برای طرح‌های به بهره‌برداری رسیده این استان نیز بیش از ۱۵ هزار میلیارد ریال بوده است و با توجه به پروانههای بهره‌برداری صادره در مجموع زمینه اشتغال برای ۵ هزار و ۹۴ نفر در این استان به وجود آمده است. با توجه به داده‌های اعلام شده بالاترین اشتغال ایجاد شده در دوره زمانی مورد بررسی به مناطق آزاد و ویژه و استان آذربایجان شرقی اختصاص داشته است، سهم هر کدام از این گروه‌ها به ترتیب برابر با ۸۰۲۸ نفر و ۶۰۱۹ نفر شغل ایجاد شده است.
با توجه به داده‌های اعلام شده در مدت زمان مورد بررسی ۱۸۵ فقره پروانه بهره برداری برای مناطق آزاد نیز صادر شده است که این روند نسبت به مدت مشابه سال قبل برای منطقه آزاد ارس، اروند و انزلی مثبت بوده و سایر مناطق آزاد رشد منفی را در دریافت جواز ثبت کرده‌اند. برای منطقه ویژه اقتصادی نیز در مدت زمان مورد بررسی ۹۱ فقره پروانه بهره‌برداری صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۲۳ درصدی داشته است؛ سرمایه‌گذاری محقق شده برای مناطق ویژه اقتصادی نیز در مدت زمان مورد بررسی رشدی بیش از ۳۹ درصدی داشته و اشتغال ایجاد شده برای مناطق ویژه نیز رشدی حدود ۶ درصدی داشته است.
ارزیابی آخرین وضعیت طرح‌های به بهره‌برداری رسیده نشان‌دهنده آن است که از ۴ هزار و ۵۸۵ فقره پروانه بهره برداری صادره در مدت زمان مورد بررسی ۶۴۲ فقره پروانه به گروه «محصولات غذایی و انواع آشامیدنی» اختصاص داشته است، با توجه به داده‌های اعلام شده متوسط سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک واحد در این گروه نیز ۱/ ۱۳۷ میلیارد ریال است،با این شرایط بالاترین سرمایه‌گذاری محقق شده نیز با ۸۸۰۱۷ میلیارد ریال به این گروه اختصاص داشته است که ۲/ ۲۱ درصد از سرمایه‌گذاری کل کشور را به خود اختصاص داده است. با رصد داده‌های اعلام شده است این نکته نیز نمایان می‌شود که بیشترین اشتغال ایجاد شده با ۱۱ هزار و ۲۷۸ نفر به این گروه اختصاص داشته است. اما با توجه به داده‌های اعلام شده مجموع پروانههای بهره‌برداری صادره برای گروه ساخت مواد و محصولات شیمیایی برابر با ۵۸۹ فقره بوده که برای این تعداد طرح حدود ۷۱ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری صورت گرفته و زمینه اشتغال برای ۱۰ هزار و ۵۵۵ نفر فراهم شده است. برای گروه محصولات لاستیک و پلاستیک نیز در مجموع ۵۵۲ فقره پروانه بهره‌برداری با سرمایه بیش از ۱۹ هزار میلیارد ریال صادر شده و اشتغال محقق شده برای این گروه نیز برابر با ۵ هزار و ۳۱۸ نفر بوده است. پروانههای صادر شده برای سایر محصولات کانی غیرفلزی نیز به‌عنوان چهارمین گروه در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۳۶۱ فقره بوده که برای این تعداد طرح بیش از ۱۹ هزار میلیارد ریال سرمایه صرف شده و اشتغال ایجاد شده برای این تعداد ۵ هزار و ۳۱۸ نفر بوده است. اما با توجه به داده‌های اعلام شده برای ساخت ماشین آلات و تجهیزات نیز ۳۵۲ فقره پروانه بهره برداری به ارزش بیش از ۱۲ هزار میلیارد ریال در کشور به صادر شده که زمینه ایجاد ۶ هزار و ۵۱ نفر شغل به واسطه طرح‌های به بهره‌برداری رسیده است.
