کارنامه بارندگی تجمعی ۳۱استان و ۶حوضه آبریز نشان داد
پایان خوش برای سال آبی
سال آبی ۹۸-۹۷ یکی از پربارش‌ترین سال‌های آبی در ۵۰ سال اخیر به‌شمار می‌رود؛ سالی که در کنار سال آبی ۷۲-۷۱ به‌عنوان پربارش‌ترین سال‌های آبی نیم قرن اخیر شهرت یافته است. سال گذشته در چنین روزهایی بود که لقب خشک‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر به سال آبی ۹۷-۹۶ رسید. این موضوع منجر به کاهش محسوس ذخایر سدها، افزایش شهرهای دارای تنش آبی و کاهش توان تولید نیروگاه‌های برق‌آبی شد. اما این خشکسالی‌ها به یکباره از روزهای پایانی سال ۱۳۹۷ تغییر مسیر داد. آسمان ایران با آغاز سال ۱۳۹۸ روزهای پربارشی را به چشم دید؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از شهرها در تعطیلات نوروزی با بارندگی‌های بی‌سابقه غافلگیر شدند. وقوع سیل‌های ویرانگر در دو هفته آغازین سال جدید، وضعیت آبی کشور را کاملا دگرگون و حجم ذخایر را به بی‌سابقه‌ترین میزان در دهه‌های اخیر رساند. حجم بارش‌ها در نوروز سال ۹۸ به‌گونه‌ای بود که ۲۰استان کشور درگیر سیل شدند. این بارش‌های بی‌سابقه نه‌تنها باعث شد بسیاری از مخازن سدها پُر و سرریز شود، بلکه تعداد شهرهای گرفتار تنش آبی را به حداقل ممکن رساند. حال به روزهای پایانی سال آبی جاری رسیده‌ایم و کارنامه آبی این سال پربارش زیر ذره‌بین قرار گرفته است. در این گزارش، پیشتازان بارندگی در حوضه‌های «آبریز درجه یک»، «درجه دو» و «استان‌ها» بررسی شده؛ همچنین تغییرات ارتفاع بارندگی‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، میانگین ۱۱ ساله و میانگین ۵۰ ساله ارزیابی شده است.
تصویر سالانه حوضه‌های آبریز
با ثبت ۳/ ۳۴۱ میلی‌متر بارش در سال آبی جاری، میزان بارش‌های کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل (۲/ ۱۷۰میلی‌متر) که سالی کم‌بارش و خشک به‌شمار می‌رفت، رشدی ۱۰۱ درصدی را تجربه کرده است. مطابق با آمارهای «شرکت مدیریت منابع آب ایران»، از اول مهر تا ۲۸ شهریورماه امسال، تمام حوضه‌های آبریز اصلی کشور، رشد بارش‌ها را نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی ۹۶-۹۷ تجربه کرده‌اند. بارش‌های تجمعی حکایت از آن دارد که حوضه‌های درجه یک «مرزی شرق»، «خلیج فارس و دریای عمان»، «قره‌قوم» به‌ترتیب بیشترین میزان بارندگی‌ها را در سال آبی جاری به ثبت رسانده‌اند. حوضه آبریز «مرزی شرق» با ثبت ۳/ ۱۲۰میلی‌متر بارندگی در سال آبی جاری، نسبت به سال آبی گذشته (۴/ ۴۰ میلی‌متر)، رشد ۱۹۸ درصدی را ثبت کرده است. همچنین مطابق با آمارها، حوضه «خلیج‌فارس و دریای عمان» با میزان بارندگی ۷/ ۵۳۵ میلی‌متر در سال آبی ۹۷-۹۸، نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته (۷/ ۲۱۱ میلی‌متر) رشد ۱۵۳ درصدی را در کارنامه خود ثبت و جایگاه دوم از لحاظ بیشترین رشد میزان بارندگی‌ها را به دست آورده است. سومین حوضه پربارش «قره‌قوم» است؛ این حوضه آبریز درجه یک، در مدت زمان مورد بررسی ۲/ ۳۱۰ میلی‌متر بارندگی را به ثبت رسانده و نسبت به سال آبی گذشته، رشد ۱۱۸ درصدی را تجربه کرده است. سایر حوضه‌های آبریز اصلی شامل «فلات مرکزی»، «دریای خزر» و «دریاچه ارومیه» هم به‌ترتیب رشد ۱۰۶ درصد، ۴۲ درصد و ۲۱ درصدی را نسبت به سال آبی گذشته را داشته‌اند. اما کدام حوضه‌های درجه یک بیشترین بارندگی‌ها را در میانگین ۱۱ساله ریزش‌ها تجربه کرده‌اند؟ براساس ارزیابی‌ها، سه حوضه آبریز «خلیج‌فارس و دریای عمان»، «قره‌قوم» و «فلات مرکزی» در مدت زمان مورد بررسی (یکم مهرماه ۹۷ تا ۲۸ شهریورماه امسال)، به‌ترتیب رشد بارش ۸۵ درصد، ۶۹ درصد و ۵۴ درصدی را نسبت به میانگین ۱۱ ساله تجربه کرده‌اند. در سایر حوضه‌های آبریز اصلی هم، رشد بارندگی‌ها نسبت به میانگین ۱۱ساله ملموس است. مطابق با داده‌های آماری «دریاچه ارومیه» با رشد ۵۰ درصد، «مرزی شرق» با رشد ۴۱ درصد و «دریای خزر» با رشد ۳۳ درصد، سال آبی جاری را نسبت به میانگین ۱۱ساله پشت سر گذاشته‌اند. اما میزان بارندگی‌ها در حوضه‌های اصلی، از اول مهر تا ۲۸ شهریورماه سال آبی ۹۸-۹۷ هم، نسبت به میانگین ۵۰ساله از رشد ریزش‌ها در تمامی حوضه‌ها حکایت دارد. در این میان سه‌حوضه آبریز «خلیج‌فارس و دریای عمان»، «دریاچه ارومیه» و «قره‌قوم» در مدت زمان مورد بررسی، رشد ۴۸ درصد، ۴۵ درصد و ۴۱ درصد را نسبت به میانگین ۵۰ ساله به ثبت رسانده‌اند و به‌عنوان پیشتازان بارندگی‌ها در ۵۰ سال اخیر فهرست شده‌اند. در کنار آمار قابل‌توجه رشد بارندگی‌ها در حوضه‌های آبریز درجه یک، حوضه‌های آبریز درجه ۲ هم پایان خوشی را در سال آبی جاری از لحاظ رشد بارندگی‌ها تجربه کرده‌اند. در میان جداول وضعیت بارندگی تجمعی حوضه‌های آبریز درجه دو کشور، تنها نام دو نقطه از حوضه‌ها به رنگ قرمز دیده می‌شود؛ «ارس» و «رودخانه‌های بلوچستان». حوضه آبریز «ارس» که زیرمجموعه حوضه اصلی «دریای خزر» به شمار می‌رود، با ثبت ۷/ ۳۱۸میلی‌متر بارندگی در سال آبی جاری، نسبت به سال آبی گذشته (۳/ ۳۵۲میلی‌متر)، افت ۱۰ درصدی را به ثبت رسانده است. حوضه آبریز درجه دوم «رودخانه‌های بلوچستان» هم که جزو حوضه اصلی «خلیج فارس و دریای عمان» محسوب می‌شود، با ثبت ۹/ ۱۰۷میلی‌متر بارندگی، نسبت به میانگین ۵۰ ساله، ۳ درصد کاهش را در کارنامه خود ثبت کرده است. به این ترتیب در سایر حوضه‌های درجه دوم کشور، میزان بارندگی‌ها چه نسبت به سال آبی گذشته، چه میانگین ۱۱ساله و چه میانگین ۵۰ ساله رشد را تجربه کرده‌اند.
«اردبیل» تنها استانی است که طبق آمارها، افت بارندگی‌ها نسبت به میانگین درازمدت را تجربه کرده است. این استان با ثبت ۴/ ۳۲۱ میلی‌متر بارندگی در سال آبی جاری، نسبت به متوسط درازمدت (۳۲۷ میلی‌متر)، افت ۷/ ۱درصدی را به ثبت رسانده است. اگر چه میزان بارندگی‌ها در اردبیل، به نسبت سال آبی گذشته رشد ۱/ ۵درصدی داشته است.در این میان استان‌های «هرمزگان»، «سیستان و بلوچستان»، «کرمان»، «کهگیلویه و بویراحمد»، «فارس» به‌عنوان پنج استانی که بیشترین میزان بارندگی نسبت به سال آبی گذشته را تجربه کرده‌اند، شناخته شده‌اند. در مقایسه میزان بارندگی‌ها با میانگین درازمدت هم، به‌ترتیب استان‌های «ایلام»، «لرستان»، «همدان»، «مرکزی» و «قم» بیشترین رشد را تجربه کرده‌اند. تهرانی‌ها هم پایان خوشی را در سال آبی جاری از سر گذرانده‌اند. آمارها نشان می‌دهد این استان در سال آبی جاری، نسبت به سال آبی گذشته رشد ۲/ ۶۰ درصد و نسبت به میانگین درازمدت ۲/ ۴۲ درصد را در بارندگی‌ها به ثبت رسانده است. البته در تازه‌ترین آمار اعلام شده از سوی مدیر بهره‌برداری از تاسیسات آبی آب منطقه‌ای تهران، بارش‌های مناسب سال آبی جاری موجب شده است تا ذخیره سدهای پنجگانه تهران با افزایش ۳۰۰ میلیون مترمکعبی نسبت به مدت مشابه سال گذشته از مرز ۹۴۰ میلیون مترمکعب عبور کند. به این ترتیب با نگاهی کلی به آمار بارندگی تجمعی ۳۱استان و ۶حوضه آبریز و زیرمجموعه‌های آن می‌توان به این نتیجه رسید که دفتر سال آبی ۹۷-۹۸ با پایان خوش بسته شد.
ارسال نظر