روند رو به رشد صدور جواز تاسیس در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان متولی این بخش سعی دارد تا تکمیل طرح‌‌های نیمه‌تمام موجود را جایگزین صدور جواز تاسیس جدید کند. در این زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای صدور جوازهای جدید سه پیش‌‌شرط «واگذاری واحدهای نیمه‌تمام»، «کمک برای افزایش ظرفیت واحدهای موجود» و «صدور جواز تاسیس برای طرح‌‌هایی که تولید داخل ندارند (به‌طور مثال طرح‌های دانش‌بنیان)» را در نظر گرفته تا به این طریق از صدور جوازهای تاسیس بدون اولویت جلوگیری شود. در نظر گرفتن پیش‌‌شرط برای صدور جواز در حالی است که متولیان این وزارتخانه همواره براین نکته تاکید کرده‌اند که طبق قانون تسهیل رقابت و منع انحصار، هیچ وزارتخانه‌‌ای حق ندارد به دلیل اشباع بازار، از صدور مجوز خودداری کند؛ قانونی که مشکلات بسیاری را در این باره ایجاد کرده است که در این خصوص می‌توان به انباشت مجوز صادره و طرح‌های نیمه‌تمام اشاره کرد؛ مشکلاتی که برای عبور از آن وزارت صمت سعی دارد تا با ارائه اصلاحیه‌ای به مجلس شرایط را برای عبور از این مشکل فراهم کند؛ تلاش این وزارتخانه برای ارائه اصلاحیه به مجلس در حالی است که با گذشت حدود سه ماه از در نظر گرفتن پیش‌شرط‌های جدید هنوز خبری از این اصلاحیه نیست.  سهم بالای نیمه‌تمام‌‌ها در صنایع کوچک و متوسط در حالی است که با توجه به شرایط کنونی این دسته از صنایع می‌توانند یکی از راهکارهای گریز از تحریم‌‌های جدید باشند؛ طرح‌‌هایی که همچنان مورد توجه سرمایه ‌گذاران خارجی قرار دارند و می‌توانند برای آنها جذاب محسوب شوند؛ با این شرایط وزارت صنعت، معدن و تجارت باید راهکاری برای رونق این طرح درنظر گیرد تا با توجه به افزایش درخواست برای اخذ مجوز شاهد هدررفت سرمایه در این طرح‌ها به دلیل رها کردن آنها نباشیم. آمار اعلام شده بیانگر آن است که از مجموع ۵۶ هزار و ۲۳۲ فقره طرح نیمه‌تمام صنعتی با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۹۹ درصد، ۲۹ هزار و ۳۷۴ فقره جواز به طرح‌های با اشتغال ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن اختصاص داشته و سهم جوازهای صادره برای طرح‌هایی که اشتغال‌زایی کمتر از ۱۰ نفر کارکن دارند نیز ۲۲ هزار و ۶۳ فقره است. سهم این دو گروه از طرح‌های نیمه‌تمام برابر با ۵۱ هزار و ۴۳۷ فقره جواز است که با توجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت صنایع کوچک صدرنشین طرح‌های در دست اجرا محسوب می‌شوند.

  وضعیت موجود طرح‌ها

ارزیابی آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان‌‌ دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی بیشترین طرح‌های در دست اجرا به طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰‌ درصد اختصاص داشته است. طرح‌‌‌هایی که در میان گروه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران قرار دارند، اما در نظر نگرفتن توجیه‌پذیری این طرح‌ها موجب شده تا جوازهای صادره در همان مرحله اولیه به حال خود رها شوند و با وجود آنکه راهکارهای بسیاری برای تکمیل این طرح‌ها در نظر گرفته شده است، امابه دلیل اینکه بخش اعظمی از این طرح‌‌‌‌ها فاقد توجیه اقتصادی هستند، شاهد پیشرفتی در روند تکمیل این طرح‌‌ها نباشیم. براساس آمار اعلام شده، مجموع طرح‌‌های در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۳۸ هزار و ۳۶۰ فقره بوده که در میان طرح‌‌های نیمه‌تمام بیشترین طرح‌‌های در دست اجرا برای این بخش به گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن با صدور ۱۹ هزار و ۵۶۰ فقره طرح اختصاص دارد.  اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰نفر کارکن و کمتر نیز ۱۶ هزار و ۲۲۵ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد وجود دارد، طرح‌هایی که برای راه‌اندازی به سرمایه کمتری نیاز دارند، اما عدم‌تامین به موقع سرمایه، این طرح‌ها را نیز با مشکلات بسیاری مواجه کرده است، به‌طوری‌که در برخی مواقع عدم تامین سرمایه مورد نیاز عدم توجیه‌‌پذیری این طرح‌ها را به همراه داشته است. طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای گروه ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با هزار و ۴۶۲ فقره است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر با این پیشرفت فیزیکی نیز در حال ‌حاضر هزار و ۱۱۳ فقره طرح در دست اجراست. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده برای طرح‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد اشتغال‌‌‌زایی بیش از یک میلیون نفری پیش‌‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۶ میلیون میلیارد‌ریال است.  اما برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۳هزار و ۴۲۴ فقره طرح نیمه‌تمام ثبت شده است. براساس آمار اعلام شده می‌توان گفت در این گروه نیز طرح‌های ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح‌های نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌اند، مجموع طرح‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با دو هزار فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۹۴۸ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد در کشور وجود دارد. آمار اعلام شده بیانگر آن است که طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۴۱ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۳۵ فقره طرح در دست اجراست. همچنین آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد، اشتغال‌‌‌زایی ۱۷۲ هزار و ۱۸۰ نفری پیش‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۸۷۵ هزار میلیارد ریال است.  سومین گروه مورد بررسی نیز به طرح‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اختصاص دارد. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته مجموع طرح‌‌‌های نیمه‌تمام این گروه برابر با ۳ هزار و ۵۹۳ فقره است. برای این گروه نیز بخش ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح‌های نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌ است؛ سهم این بخش برابر با هزار و ۹۷۹ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز هزار و ۱۶۸ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۱۸ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۲۸ فقره طرح در دست اجراست. با توجه به آمار اعلام شده برای طرح‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اشتغال‌‌زایی ۱۴۶ هزار و ۷۱۴ نفری پیش‌بینی شده است، سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۵۸۰ هزار میلیارد ریال است.  همچنین آمار اعلام شده بیانگر آن است که برای طرح‌های با ۶۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی در مجموع ۷ هزار و ۳۲۵ فقره طرح به ثبت رسیده که طرح‌های نیمه‌تمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح‌‌های نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌اند. مجموع طرح‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با ۳ هزار و ۸۴۳ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز دو هزار و ۶۳۹ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۴۹۳ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۳۵۰ فقره طرح در دست اجراست. از سوی دیگر، برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد اشتغال‌‌زایی ۲۴۲ هزار و ۶۹۲ نفری پیش‌بینی شده است. سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۸۱۲ هزار میلیارد ریال است. ارزیابی‌های صورت گرفته همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد نیز در مجموع ۳ هزار و ۵۳۰ فقره طرح به ثبت رسیده که بیشترین طرح‌‌‌‌های نیمه‌تمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن قرار دارد، مجموع طرح‌‌‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با هزار و ۹۹۲ فقره طرح است. اما برای گروه ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز هزار و ۸۳ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۴۸ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۰۷ فقره طرح در دست اجرا وجود دارد. با توجه به آمار اعلام شده در صورت تکمیل طرح‌‌های مذکور شاهد اشتغال‌‌‌زایی ۱۴۴ هزار و ۹۰۹ نفری در کشور خواهیم بود؛ سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بالغ بر ۶۱۸ هزار میلیارد ریال است.