وضعیت بارش‌ها با میانگین ۱۰ تا ۵۰ سال مقایسه شد
اطلس ۱۵۰ روزه ذخایر آبی
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد ثبت این میزان بارندگی، یازدهمین ماه سال را به یکی از پربارشترین ماه‌های سال ۹۷ تبدیل کرده است. افزایش ریزش‌های جوی در سال آبی جاری در حالی مطرح است که سال آبی گذشته یکی از کم‌بارش‌ترین سال‌های آبی ایران طی نیم قرن اخیر بود. اما آیا افزایش بارش‌ها خبر از پایان خشکسالی‌ها می‌دهد؟ تحلیلگران بر این باورند اقلیم پیچیده‌تر از آن است که با چند بارش بتوان به چنین نتیجه‌ای رسید و در مقابل برخی از کارشناسان معتقدند افزایش بارندگی‌ها در سال آبی جاری نشانه‌ای از پایان خشکسالی‌های طولانی‌مدت در کشور است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد ۳۳۴ شهر در حال حاضر با جمعیت ۵/ ۳۴ میلیون نفر در کشور تحت تاثیر تنش آبی هستند که این مساله چالش‌های زیادی درمورد منابع آبی به وجود آورده است. از دیدگاه کارشناسان صنعت آب، مدیریت تنش آبی در سال ۱۴۰۰ بسیار پراهمیت است؛ چرا که بر اساس برنامه‌های وزارت نیرو نباید تا این سال هیچ شهری دارای تنش آبی باشد و به همین دلیل نیز بخش قابل‌توجهی از این مساله در پنج برنامه تدارک دیده شده است تا مشکل تنش آبی در شهرهای مختلف کاهش یابد. طبق اعلام رسمی وزارت نیرو، برای مدیریت تنش آبی شهرها و روستاهای کشور در تابستان ۹۸، راهکارهایی در قالب افزایش تامین و تولید آب، ارتقای کیفی آب، افزایش توان ذخیره‌سازی آب، ارتقای مدیریت و بهره‌وری منابع تامین، تاسیسات و شبکه‌ها و نیز مدیریت مصرف در نظر گرفته شده است. در این میان اما امید به افزایش میزان بارندگی‌ها در کشور همچنان به‌عنوان یکی از گزینه‌ها برای خروج از تنش‌های آبی مطرح است. این فرض در حالی مطرح است که براساس داده‌های آماری «دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران»، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا ۳۰ بهمن سال آبی ۹۸-۹۷ (۱۵۰ روز ابتدایی سال آبی جاری) بالغ بر ۴/ ۱۸۴ میلی‌متر بوده است. مقایسه این میزان بارندگی با مدت زمان مشابه سال قبل حاکی از رشد قابل‌توجه ۱۸۸ درصدی است. این در حالی است که براساس آمارهای منتشر شده، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا ۳۰ بهمن سال آبی گذشته، تنها ۶۴ میلی‌متر بوده است.
تصویر بارندگی‌ها
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در ۱۵۰ روز ابتدایی سال آبی جاری (از ابتدای مهرماه تا ۳۰ بهمن‌ماه) در مجموع در کشور بیش از ۱۸۴ میلی‌متر بارش به ثبت رسیده است. در این مدت برخی نقاط کشور بسیار کم‌بارش و برخی نقاط دیگر هم بسیار پربارش بوده‌اند. بررسی‌ها حاکی از آن است که در مدت زمان مورد بررسی، پربارشترین نقطه ایران در میان ۶ حوضه آبریز اصلی کشور «خلیج‌فارس و دریای عمان» و کم‌بارش‌ترین «فلات مرکزی» بوده است. این دو حوضه اصلی به‌ترتیب در ۱۵۰ روز نخست سال آبی جاری ۶/ ۳۳۱ میلی‌متر و ۱/ ۱۰۱ میلی‌متر بارندگی را به ثبت رسانده‌اند. همچنین طبق ارزیابی‌ها پربارشترین و کم‌بارش‌ترین نقاط در حوضه‌های آبریز درجه دو کشور به‌ترتیب «تالش، مرداب انزلی» و «هامون، مشکیل» بوده‌اند. آمارها نشان می‌دهد از ابتدای مهرماه تا ۳۰ بهمن سال آبی جاری در پربارشترین حوضه درجه دو ۲/ ۶۷۸ میلی‌متر بارندگی و در کم‌بارش‌ترین حوضه درجه دو هم ۹/ ۱۲ میلی‌متر بارش به ثبت رسیده است.
اما در سایر حوضه‌های اصلی شش‌گانه کشور آهنگ بارندگی‌ها چگونه بوده است؟ ارزیابی داده‌های آماری نشان می‌دهد در ۱۵۰ روز نخست امسال ۶ حوضه اصلی نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته، رشد بارش‌ها را تجربه کرده‌اند. براساس آمارها از اول مهر تا ۳۰ بهمن سال آبی جاری حوضه‌های اصلی «خلیج فارس و دریای عمان»، «دریای خزر»، «دریاچه ارومیه»، «قره‌قوم»، «فلات مرکزی» و «مرزی شرق» به‌ترتیب بیشترین مقدار بارندگی‌ها در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل را ثبت کرده‌اند. همچنین ارزیابی‌ها حاکی از آن است که در مدت زمان مورد بررسی ۵ حوضه آبریز نسبت به متوسط ۵۰ ساله، رشد بارش‌ها را تجربه کرده‌اند و تنها حوضه «مرزی شرق» به نسبت میانگین ۵۰ ساله، افت ۲۷درصدی و نسبت به میانگین ۱۰ ساله اخیر افت ۹ درصدی را در کارنامه خود به ثبت کرده است. اما وضعیت بارندگی تجمعی حوضه‌های آبریز درجه (۲) کشور از اول مهر تا ۳۰ بهمن‌ماه امسال چگونه بوده است؟ در حوضه «دریای خزر» که هفت حوضه دیگر را در زیر مجموعه خود دارد، در مدت زمان مورد بررسی تمام حوضه‌ها از جمله «ارس»، «تالش، مرداب انزلی»، «سفیدرود بزرگ»، «رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز»، «هراز و قره‌سو»، «قره‌سو و گرگان» و «اترک» نسبت به «میانگین سال آبی گذشته»، «میانگین ۱۰ ساله اخیر» و «میانگین ۵۰ ساله» رشد بارش‌ها را به ثبت رسانده‌اند. در حوضه «خلیج‌فارس و دریای عمان» هم تمام حوضه‌های زیرمجموعه یعنی «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ»، «جراحی و زهره»، «حله‌رود و رودخانه‌های کوچک»، «مند، کاریان و خنج»، «کل، مهران و مسیل‌های جنوبی»، «بندرعباس، سدیج» و «رودخانه‌های بلوچستان» نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل رشد بارش‌ها را داشته‌اند. در این میان دو حوضه «بندرعباس، سدیج» و «رودخانه‌های بلوچستان» در مقایسه با میانگین ۱۰ سال اخیر به‌ترتیب افت بارندگی ۲۰ و ۴۳ درصدی را تجربه کرده‌اند. البته سه حوضه آبریز «مند، کاریان و خنج»، «بندرعباس، سدیج» و «رودخانه‌های بلوچستان» نیز نسبت به میانگین ۵۰ ساله افت بارش‌ها را از سر گذرانده‌اند. در حوضه «دریاچه ارومیه» نیز بارندگی‌ها از اول مهر تا ۳۰ بهمن سال آبی جاری نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل رشد ۴۱ درصد، نسبت به میانگین ۱۰ ساله اخیر رشد ۵۷ درصد و نسبت به میانگین ۵۰ ساله رشد ۶۴ درصدی داشته‌اند. در حوضه «فلات مرکزی» هم رشد بارش‌ها در ۹ حوضه «دریاچه نمک»، «گاوخونی»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر ابرقو، سیرجان»، «هامون، جازموریان»، «کویر لوت»، «کویر مرکزی»، «کویر سیاهکوه، ریگ‌زرین» و «کویر در انجیر» رخ داده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد بارندگی‌ها در این حوضه‌ها نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل به‌ترتیب رشد ۱۸۳، ۲۷۸، ۴۸۰، ۴۱۲، ۸۴۹، ۳۹۶، ۳۴۸، ۳۸۷ و ۴۸۷ درصدی را تجربه کرده‌اند. اما مقایسه میزان بارندگی‌ها از اول مهر تا ۳۰ بهمن‌ماه جاری با میانگین ۱۰ سال اخیر از افت ریزش‌ها در دو حوضه «هامون، جازموریان» و «کویر لوت» حکایت دارد. این در حالی است که سه حوضه «کویر ابرقو، سیرجان»، «هامون، جازموریان» و «کویر لوت» در مقایسه با بارندگی‌های ۵۰ سال نیز افت ۱۰، ۲۵ و ۱۸ درصدی را ثبت کرده‌اند.
در زیرمجموعه‌های سه‌گانه حوضه «مرزی شرق» نیز در مدت زمان مورد بررسی تمام حوضه‌ها رشد بارندگی را نسبت به میانگین سال گذشته داشته‌اند. اما حوضه «هامون، هیرمند» و «هامون، مشکیل» در مقایسه با میانگین بارندگی‌ها در ۱۰ سال اخیر و در مقایسه با ۵۰ ساله افت ریزش‌های جوی را از سر گذرانده‌اند. حوضه «قره‌قوم» نیز در مدت زمان مورد بررسی رشد بارندگی‌ها را نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، نسبت به میانگین ۱۰ سال اخیر و نسبت به میانگین ۵۰ ساله در کارنامه خود ثبت کرده است.
ارسال نظر