رفع ممنوعیت‌های جدید صادراتی

دنیای اقتصاد : صدور دستورالعمل‌های تجاری مبنی بر ممنوعیت و رفع ممنوعیت‌های صادراتی همچنان ادامه دارد و این‌بار چند کالای دیگر از لیست سیاه صادراتی خارج شدند. وزارت صنعت، معدن و تجارت در بخشنامه جدید خود رفع ممنوعیت صادرات «انواع کاغذ بسته‌بندی» و «کاغذ تیشو» را در چند ردیف تعرفه‌ای ابلاغ کرده است. در ابلاغیه این وزارتخانه که خطاب به سازمان صنعت، معدن و تجارت ۳۱ استان و همچنین جنوب استان کرمان نوشته شده، تصریح شده است که بر اساس این دستورالعمل، «انواع کاغذ بسته‌بندی» و «کاغذ تیشو» از فهرست ممنوعیت‌های صادراتی خارج شده‌‌اند.

رفع ممنوعیت این کالاها در حالی اعلام شده است که در ابتدای شهریور ماه دستور ممنوعیت صادرات انواع کاغذ و تیشو از سوی متولیان تجارت کشور ابلاغ شده بود و اکنون پس از گذشت تنها حدود ۴۰ روز وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت از دستور قبلی خود عقب‌نشینی کرده است. در ماه‌های اخیر که بخشنامه‌های متعددی مبنی بر محدودیت و ممنوعیت از سوی سیاست‌گذاران اعلام شده است، فعالان اقتصادی همواره بر جریان آزاد صادرات و واردات تاکید کرده‌اند و اتخاذ چنین سیاست‌هایی را خلاف قوانین کلان تجاری عنوان کردند. به باور تحلیلگران سیاست‌گذار تنها می‌تواند با استفاده از برخی ابزارها از جمله ابزارهای تعرفه یا برخی آیین‌نامه‌ها دست به اعمال محدودیت‌ها در شرایطی خاص بزند. اما به گفته آنها نهادینه کردن سیاست‌های محدودیت‌زا برای تجار و تبدیل کردن آن به یک رویه معمول، خلاف قواعد و اصول تجارت آزاد است و حتی می‌تواند مسیر پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی(WTO) را که در یک دهه گذشته تلاش‌های زیادی برای عضویت در این نهاد بین‌المللی انجام شده است با مخاطره همراه کند. از سوی دیگر، با وجود آنکه فعالان اقتصادی از رفع ممنوعیت‌های صادراتی استقبال می‌کنند و بخشنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت هم می‌تواند به‌عنوان گامی در جهت برداشتن موانع تجاری باشد اما کارشناسان معتقدند چنین رویکردی نشان از نوعی روزمرگی سیاست‌گذار در صدور بخشنامه‌های تجاری است؛ به این معنا که سیاست‌گذار مجبور می‌شود در فواصل زمانی‌ کوتاه نسبت به دستورات قبلی خود بازنگری کند و به‌طور مستمر بخشنامه‌های اصلاحی صادر کند.

بخشنامه‌هایی که معمولا جامع نیستند و تنها یک یا چند کالای محدود را به‌عنوان ممنوعیت یا رفع ممنوعیت صادراتی یا وارداتی شامل می‌شود،‌ اتفاقی که سردرگمی و بلاتکلیفی فعالان اقتصادی را به دنبال داشته است. البته به‌طور همزمان در کنار رفع این ممنوعیت‌ها، صادرات برخی دیگر از اقلام زیرمجموعه چوب و کاغذ از جمله «انواع مقطوعات چوبی خام» و «انواع کاغذ باطله و روزنامه» در بخشنامه جدید متولی تجارت کشور ممنوع اعلام شده است.  در سوی مقابل برخی مسوولان تجاری عنوان می‌کنند که ابلاغ این بخشنامه‌ها در راستای تنظیم بازار و کنترل عرضه و تقاضا انجام شده است. محمدرضا مودودی،‌ معاون توسعه صادرات کالا و خدمات سازمان توسعه تجارت در این باره گفته است که برای حمایت از بخش خصوصی، صادرات برخی کالاها و نیز واردات برخی دیگر از کالاها ممنوع یا محدود شده است. مودودی همچنین عنوان می‌کند که بخشی از تقاضا برای ممنوعیت‌های صادراتی از طرف بخش خصوصی مطرح شده است که هدف از آن تامین نیازهای اساسی مردم و تنظیم بازار داخل در شرایط فعلی بوده است.

اما در بخشنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت به غیر از ابلاغ رفع ممنوعیت انواع کاغذ بسته‌بندی و انواع تیشو، برخی ممنوعیت‌های صادراتی نیز اعلام شده است. در بخش دیگری از این دستورالعمل آمده است که صادرات انواع مقطوعات چوبی خام، انواع نئوپان و MDF خام، انواع کاغذ باطله، کاغذ روزنامه به شکل رول و ورق، انواع کاغذهای اندود نشده شامل: انواع کاغذ و مقواهای چاپ و تحریر به شکل رول و ورق،‌ کاغذ سبک اندود شده (LWC) دفاتر ثبت و حسابداری و دفترچه مشق ممنوع شده است.