فعالان صادرکننده پسته از ورود خودروسازان و واردکنندگان به صادرات پسته خبر می‌دهند
پسته؛ درگیر چالش‌های ارزی و سیاستی
آمریکا در صادرات پسته جلوتر از ایران؟
در این رابطه رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار با بیان اینکه زمانی ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده پسته در جهان بود، اما در حال حاضر آمریکا سه برابر ایران تولید دارد و بازار جهانی ایران را تهدید می‌کند، گفت: ضمن اینکه اسپانیا هم به صادرات این محصول ورود کرده است. محمد‌رضا فرشچیان با بیان اینکه تعریف سیاست‌‌‌ها در داخل منجر به محدود شدن فعالیت تولیدکنندگان و صادرکنندگان شده و این محدودیت هر سال بیشتر می‌شود، عنوان کرد: چه دلیلی دارد صادرکننده ارز حاصل از صادرات خود را با قیمت پایین‌‌‌تر به واردکننده تحویل دهد. ما انتظار رسیدگی داریم و نباید نوشدارو بعد از مرگ سهراب شود. امروز صادرات کالاهای کشاورزی نیاز به رسیدگی فوری دارد و نباید فرصت را از دست داد.
به گزارش خبرگزاری مهر، وی در ادامه به آمار صادرات کشور اشاره کرد و گفت: با توجه به گزارش‌‌‌های گمرک جمهوری اسلامی صادرات ایران طی سه سال گذشته منفی ۲۰درصد شده و با توجه به تعریف پایه ارزی، این امر منجر به این شده که بسته صادراتی با مبلغ ۷ دلار فروخته و با تعریف تعهد ارزی فعلی ۹.۸ دلار باشد. رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران با اشاره به ضرورت بازنگری در قوانین پیمان‌سپاری ارزی ادامه داد: با راه‌‌‌اندازی سامانه نیما صادرکننده موظف شد ارز حاصل از صادرات را در این سامانه اعلام کند. اما باید تعریف درستی از نرخ ارز وجود داشته باشد.
اینکه دولت به دنبال مدیریت و کنترل جریان ارزی است پذیرفته شده بوده، اما باید درست قیمت‌گذاری شود. فرشچیان یادآور شد: به خودروساز اجازه صادرات خشکبار داده می‌شود تا از محل صادرات، خودروی چینی وارد کند. با ورود آنها به این بازار کیفیت محصولات و اعتبار ایران کاهش یافته است. این نوع سیاستگذاری ارزی سبب شده تا بازار صادراتی ایران محدود شده و کم اعتبار شود و اگر زمانی قیمت جهانی و روز زیره در بازار ایران تعیین می‌‌‌شد امروز نه‌تنها صادرکننده نیستیم که بازار از زیره‌‌‌های وارداتی پر شده است.
فعالان حوزه پسته کشور می‌گویند برگرداندن ارز معضل بزرگی است و تحریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که شاهدش هستیم موجب شده نتوانیم در خیلی از بازارها فعالیت کنیم. مشکل دیگر چند‌‌‌نرخی بودن ارز برای صادرکننده‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست. به طور نمونه صادرکننده‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که پسته را به صورت قاچاق و کارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اجاره‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای صادر می‌کنند، ارز برگشتی حاصل از فروش پسته‌‌‌شان در خارج از کشور را به قیمت آزاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌فروشند، اما واردکنندگان خودرو ارزشان را برای واردات خودرو و قطعات خودرو استفاده می‌کنند و از این راه سود بسیاری کسب می‌کنند؛ یعنی این شرکت‌ها متعهد به برگرداندن ارز نیستند، چون خودرو وارد می‌کنند و سودشان عملا در واردات خودرو است و از پسته به عنوان یک ابزار برای ثبت‌‌‌سفارش و تهیه ارز استفاده می‌کنند.
آمارهای رسمی از رشد تولید
هفته گذشته کمیته بازرگانی انجمن پسته ایران اعلام کرد: طبق آمار گمرک ایران، حدود ۷هزار تن انواع پسته و مغز پسته در آخرین ماه از سال محصولی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ (شهریور) صادر شده که بازار شبه‌قاره هند با ۲هزار تن بیشترین سهم از صادرات پسته ایران را به خود اختصاص داده است. بر اساس این آمار، حجم صادرات در شهریورماه امسال بیش از دو برابر ماه مشابه سال محصولی قبل بوده است. بر این اساس باتوجه به عقب بودن سال و در دسترس نبودن محصول جدید برای عرضه در شهریورماه، تجارت پسته در این ماه رونق چندانی نداشت. مضاف بر این، در شهریورماه، عمده مشتریان خارجی در بازارهای اصلی منتظر اعلام قیمت اول فصل محصول جدید پسته آمریکا بودند. البته آن عده از مشتریانی که نیاز فوری برای پوشش تقاضای خود داشتند (از جمله مشتریان هندی برای مصرف جشن دیوالی) از محصول ۱۴۰۲ پسته ایران تامین موجودی کردند. بر اساس این آمار ۴۲درصد از وزن صادرات ۱۲ماهه امسال متعلق به مغز و مغز سبز پسته بوده است؛ این در حالی است که میانگین سهم وزن مغز و مغز سبز صادراتی طی چهار سال اخیر در مدت مشابه ۳۵درصد از کل وزن صادرات بوده است.
چین رقیب جدید آمریکا برای پسته ایران
در این میان اما رئیس هیات‌مدیره انجمن پسته ایران، بازار چین را به عنوان یک بازار بسیار مناسب معرفی کرد و گفت: از جمله دلایل این امر می‌توان به مدت زمان کوتاه ارسال بار از ایران، قیمت پایین‌‌‌تر پسته ایران در مقایسه با آمریکا و تعرفه گمرکی کمتر (حدود ۵ درصد) نسبت به آمریکا (۱۳ درصد) اشاره کرد. محمد صالحی در نشست تخصصی صادرات پسته در رفسنجان افزود: پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری تفاوت قیمت پسته خندان با پسته آمریکایی زیاد باشد؛ سال قبل قیمت هر تن پسته خندان آمریکا حدود ۷۰۰۰ دلار بود و امسال احتمال می‌رود حدود ۸۲۰۰ دلار باشد.
وی با بیان اینکه سال قبل حجم صادرات پسته خندان به بازارهای اروپایی خیلی کم بود، افزود: فکر می‌‌‌کنم امسال تقاضا برای پسته خندان بیشتر باشد و قرار نباشد پسته‌‌‌ها را به مغز تبدیل کرده و به‌‌‌صورت مغز صادر کنیم و از این حالت که مغز پسته ایران، بازار ما را حفظ کند خارج خواهیم شد. صالحی با اشاره به صادرات پسته توسط شرکت خودروسازی و عدم‌توان رقابت صادرکننده پسته با قیمت آنها، اظهار کرد: ما در این رابطه جلسات متعددی گذاشتیم و مذاکره کردیم و گفتیم اگر شما می‌‌‌خواهید به کسی و شرکتی مجوز ورود کالا در ازای صادرات کالا بدهید باید کالایی باشد که خودش ساخته، نه اینکه بیاید پسته‌‌‌ای را که کشاورز بابت آن خون دل خورده صادر کند و چون سود چند برابری‌‌‌اش در کالای وارداتی است، به بازار پسته لطمه بزند.
با اروپا توافق کردیم
این اظهارات در حالی است که به گفته معاون باغبانی وزارت جهاد کشاورزی چند نشست از سال گذشته با اروپایی‌‌‌ها بر سر صادرات پسته و همراه با سازمان غذا و دارو درخصوص شیوه‌‌‌نامه جدید صادرات پسته برگزار شده و توافقاتی نیز با اروپایی‌‌‌ها ایجاد شده است. به گفته برومند، در شرایطی که دنیا قوانین و مقررات سخت‌‌‌گیرانه‌‌‌ای برای سلامت غذا صادر می‌کند ایران به ۲۰۰ کشور دنیا محصول کشاورزی صادر می‌کند، چون ایران جزو کشورهای کم‌‌‌مصرف کود در دنیاست و متوسط مصرف سموم ما کمتر از یک کیلوگرم در هکتار است و در چند سال اخیر وزارتخانه جهاد کشاورزی تلاش کرده بسیاری از سموم پرخطر را از سبد سم کشور خارج کند؛ اگرچه ایرادات و دغدغه‌‌‌های موجود در این نشست را با دقت مورد تحلیل و بررسی قرار داده اما این مسائل و مشکلات را حل می‌‌‌کنیم.
فعالان صنعت پسته کشور در کنار چالش ارزی به موضوعات دیگری نیز در حوزه کاشت پسته اشاره کرده و نگران کم‌آبی هستند و معتقدند برخی مسائل از جمله انتقال آب با همکاری وزارت نیرو در سطح شهرستان و استان قابل حل است و باید تلاش کرد مکانیزاسیون را در مراحل فرآوری پسته داشته باشیم. واقعیت آن است که یک میلیارد دلار از درآمد سالانه ارزی سه میلیارد دلاری محصولات کشاورزی، مربوط به محصول پسته است و در عین حال سه میلیون هکتار باغ در کشور وجود دارد که ۶۰۰هزار هکتار آن باغات پسته است، بنابراین محصول پسته حائز اهمیت است و از گذشته، خاستگاه پسته دنیا در ایران بوده است.
