اهداف «کمیته غذا» در گفت‌‌‌وگو با یک نماینده مجلس بررسی شد
ورود مجلس به موضوع ارتقای کیفیت مواد غذایی
راه جبران کمبود کالا در دوره کمبود برق و خاموشیها
احمد آریایی‌‌‌نژاد، نماینده مجلس و رئیس کمیته غذا در کمیسیون بهداشت مجلس می‌‌‌گوید: «ما در ایران با کمبود قوانین مواجه نیستیم؛ این کمیته آمده تا تورم قوانین موجود در بخش تولید و صنایع غذایی را کاهش دهد.» وی در برنامه ایران فود همچنین درباره مسیر حرکت این کمیته توضیح داده و یک هشدار مهم درباره اثر خاموشی‌‌‌های تابستان بر صنعت غذا داده است. مشروح گفت‌‌‌وگو با این نماینده مجلس در پی می‌‌‌آید.
هدف از تشکیل کمیته غذا چیست و چه تفاوتی بین این کمیته و سایر کمیته‌‌‌های موجود در نهادهای حاکمیتی و دولتی وجود دارد؟
کار مجلس مشخص است؛ یک تقسیم کار در کمیسیون‌‌‌ها انجام شده و کار به قدری گستردگی دارد که داخل هر کمیسیون هم باز تقسیم کار انجام گرفته است. یعنی هر یک از دوستان مسوول یک کمیته شده‌‌‌اند و من به عنوان رئیس کمیته غذا فعالیت می‌‌‌کنم. کمیته‌‌‌های مشابه در سایر نهادها نیز وجود دارد، اما در این کمیته بیشتر به دنبال کیفیت مواد غذایی هستیم که باید این موضوع را مدنظر قرار دهیم و نظارت کنیم. ضمن اینکه در صورت نیاز، برخی از قوانین را کنار بگذاریم یا قوانین جدیدی وضع کنیم. ما به دنبال این هستیم که تهیه غذا را تسهیل کنیم و در عین حال کیفیت غذا را مدنظر داشته باشیم.
یعنی قرار است این کمیته در حوزه قانون‌گذاری فعالیت کند و تفاوت آن با سایر کمیته‌‌‌ها در این مورد است؟
کار ما قانون‌گذاری و نظارت بر کیفیت غذاست. یعنی وقتی می‌‌‌بینیم کیفیت هر نوع ماده غذایی دچار مشکل است، باید ورود کنیم؛ یا اگر دچار کمبود غذایی هستیم، ممکن است به این حوزه ورود کنیم. درصورت نیاز، قانون جدید وضع می‌‌‌کنیم. فعالان صنعت غذا به‌ویژه در بخش خصوصی، باید طرح مشکل و مساله کنند و راهکارها را شناسایی کنیم تا متوجه شویم که ریشه مشکلات از کجاست. در مواردی که به ما مربوط است، ورود می‌‌‌کنیم و در مواردی که به سایر مسوولان مرتبط است، گوشزد می‌‌‌کنیم. همچنین در صورتی که نیاز به قانون‌گذاری جدید باشد، اقدام می‌‌‌کنیم و قوانین دست و پاگیری را که موجب انسداد مسیر عرضه غذای مطلوب می‌‌‌شوند، باید کنار بگذاریم.
وقتی کمیته‌‌‌ای در کمیسیون بهداشت مجلس تشکیل می‌شود، احتمالا مباحثی مانند سلامت مصرف‌کنندگان، امنیت غذایی و استانداردهای بهداشتی بیشتر مدنظر است، اما سوی دیگر اقتصاد این بخش به جهت مداخلات دولتی بیشتر تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و وقتی اقتصاد ضعیف باشد، قطعا روی کیفیت تاثیر می‌‌‌گذارد. آیا این جامع‌نگری مدنظر است که بتواند اهداف و مبانی اقتصادی را رفع کند و به اهداف خودش برسد؟
به طور قطع همین‌طور است. کار ما به غیر از قانون‌گذاری، نظارت و فعال کردن بخش خصوصی هم هست. مساله‌‌‌ها وقتی بزرگ می‌‌‌شوند، باید حتما از بخش خصوصی کمک بگیریم و دولت هم برآمده از مردم است. برای اینکه کار دولت تسهیل شود و بتواند امور را به درستی جلو ببرد، چاره‌‌‌ای به جز واگذاری به بخش خصوصی نیست.
قرار است بخش خصوصی چه نقشی را در این مسیر برعهده بگیرد؟
کل مسیر تولید تا تهیه و توزیع آن می‌تواند در دست بخش خصوصی باشد و دولت کار نظارتی خود را انجام دهد، مجلس هم کار نظارتی و در صورت نیاز، تقنین را برعهده بگیرد. وقتی که بخواهیم فقط دولت را وارد این عرصه کنیم، بخش خصوصی کنار گذاشته می‌شود و فرآیندها دستوری و از بالا به پایین می‌شود. با حاضران در میدان مشاوره نمی‌شود و ستاد، قانونی را وضع می‌کند که مدتی بعد مشکلات آن نمایان می‌شود. به طور نمونه حداقل در شهرستان‌‌‌ها شاهد این هستیم که در بخش تهیه و توزیع نان، سامانهای تحت عنوان «نانی نو» طراحی کردهاند که این سامانه مردم را بیچاره کرده است. چون صف‌‌‌های نانوایی شلوغ شده است، کیفیت نان هم جای خود دارد. میزان نیازی که توسط این سامانه برآورده می‌شود، با واقعیت تطابق ندارد.
یعنی معضلی که در برخی از شهرستان‌‌‌ها وجود دارد، این است که در فصل برداشت محصولات کشاورزی و مواد غذایی، بسیاری از افراد از شهرهای بزرگ برای کار به شهرهای کوچک و روستاها می‌‌‌روند. سوال این است که نان موردنیاز این افراد از کجا باید تهیه شود؟ سهمیه مشخصی که فرضا برای یک روستا مشخص کردهاند، پاسخگوی نیاز ساکنان موقت روستا نیست. بنابراین اکنون این به یک معضل تبدیل شده است. پس وقتی یک قانونی نوشته می‌شود، در درجه اول باید با کارشناسان و مردم کف میدان مشورت شود. سپس هرچند وقت یک‌بار باید بازنگری شود. یعنی این سامانه برای مردم دردسرساز شده است؛ در حالی که ما آمدهایم امور را تسهیل کنیم، نه اینکه چوب لای چرخ آنها بگذاریم.
به نظر شما نیاز است که این سامانه به طور کلی حذف شود یا جایگزین جدید برای آن ایجاد شود؟
باید در این زمینه بازنگری شود. گاهی نیاز است برای اینکه آرد به بازار آزاد راه پیدا نکند یا سوءاستفاده اقتصادی پیش نیاید، نظارت شود. برای این منظور سامانهای ابداع می‌‌‌کنیم و آن را به کار می‌‌‌گیریم؛ اما در خلال کار متوجه می‌‌‌شویم که سامانه در برخی جاها نارساست. بنابراین باید آن را تغییر دهیم. در موارد بسیاری سامانه‌‌‌هایی طراحی شده که هرچند برخی مسیرها را برای ما تسهیل کرده، اما در مقابل، برخی مسیرها را نیز مسدود و مشکل ایجاد کرده است. بنابراین باید 6 ماه یک‌بار یا به صورت سالانه این سامانه‌‌‌ها بازنگری شوند. هدف ما کاهش مشکلات است؛ نه افزایش آنها.
یکی از مشکلات اصلی بخش تولید، افزایش مقررات است. این کمیته نوپا که به تازگی تشکیل شده، آیا قرار است که بیشتر تسهیل کسب و کارها و رفع مقررات مزاحم را در اولویت کاری خود قرار دهد یا اینکه تعیین استانداردهای جدید در اولویت این کمیته است؟
فکر می‌‌‌کنم که افزایش مقررات بیشتر از سایر مباحث در این کمیته مدنظر باشد؛ چون ما کم قانون نداریم. حتی مشکل این است که گاهی موازی‌کاری‌‌‌هایی هم صورت می‌گیرد. به طور مثال وزارت بهداشت و درمان، یکسری استانداردها را برای غذا در نظر دارد، از سوی دیگر سازمان استاندارد هم ممکن است ضوابطی را برای این منظور داشته باشد. باید این موارد را بررسی کنیم و پی ببریم که قوانین در کدام بخش‌‌‌ها دچار تکرار و موازی‌کاری می‌شود. فرضا وقتی فرد مجوزی از وزارت بهداشت و درمان گرفت؛ دیگر سازمان استاندارد نباید دوباره وی را ملزم به اخذ مجوز مشابه کند، یا بالعکس. باید کنار هم بنشینیم و دوباره قوانین را مرور کنیم. وقتی نهادی شرایط لازم را تایید می‌کند، لزومی ندارد که برای همان موضوع مجددا به یک نهاد دیگر مراجعه کند. این موارد در پاس‌‌‌کاری بین نهادها زمان‌بر است و موجب سنگ‌اندازی در مسیر فعالان صنعت غذا می‌شود؛ در حالی که از اصل کار غفلت می‌شود.
کمیسیون کشاورزی مجلس هم در بخش غذا دخیل است. باید در جلسه‌‌‌ای با حضور اعضای کمیسیون کشاورزی و فعالان بخش خصوصی، در هر جا که نیاز است و در زمینه تهیه مایحتاج غذایی مردم دخالت دارد، مذاکره و قوانین را تسهیل کنیم و قوانین مازاد را کنار بگذاریم و مراجعات مکرر افراد به سازمان‌های دولتی را کاهش دهیم. امروز دنیا دنیای الکترونیک است و دولت‌‌‌های الکترونیک روی کار آمده‌اند.
منظورتان این است که هرچند باید وارد دنیای دیجیتال شویم؛ اما نه در قالب سامانه‌‌‌هایی که در ابتدا برای تسهیل امور کسب و کار ایجاد شده‌‌‌اند، ولی به نوعی مزاحمت جدید ایجاد کردهاند.
دقیقا همین‌طور است. باید فکر کنیم و برای بازنگری امور، به صورت هفتگی یا ماهانه وقت صرف کنیم و ببینیم کجای کار دچار ایراد است.
یکی از چالش‌‌‌های دیگر صنایع غذایی، نه‌تنها در ایران بلکه در کل دنیا، بحث افزودنی‌‌‌ها به مواد غذایی است. افزودنی‌‌‌ها را تا چه اندازه در بخش مواد غذایی اثرگذار می‌‌‌دانید؟
یکی از مواردی که به آن اشاره شد، کیفیت مواد غذایی است. مطالعات علمی نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد افزودنی‌‌‌ها مشکل ایجاد می‌کند و هرچند شاید طعم و مزه مواد غذایی را بهتر کند، اما گاهی اوقات بیماری‌‌‌هایی را ایجاد می‌کند و سرطان‌‌‌زاست.
آیا در کمیته غذا وارد رسیدگی به این مباحث شده‌‌‌اید؟
تاکنون فقط یک جلسه در کمیته غذا تشکیل شده و هنوز به این موارد نپرداخته‌ایم. اما لازم است که حتما به این مباحث ورود کنیم. گاهی اوقات برخی تولیدکنندگان حاضر می‌‌‌شوند به قیمت آسیب زدن به سلامتی هموطنان خود، کالاهای تولیدی با کیفیت پایین اما ظاهر فریبنده خود را بفروشند. بنابراین باید مراقب باشیم و عواقب استفاده از نگهدارنده‌‌‌ها و افزودنی‌‌‌هایی را که برای بهبود طعم و رنگ مواد غذایی استفاده می‌‌‌شوند، در نظر بگیریم. ما برای رشد سلامت مردم آمدهایم؛ نه اینکه سلامتی آنها را به خطر بیندازیم. بنابراین یکی از کارهایی که باید در این کمیته انجام دهیم، افزایش سطح آگاهی مردم درباره مواد و غذاهای مصرفی است. در این راستا مباحث مربوط به استاندارد، کیفیت و معیارهای سلامت را باید فرهنگ‌‌‌سازی کنیم تا دانش عموم درخصوص غذاهای مصرفی افزایش یابد. فرضا مردم باید بدانند وقتی یک فرآورده گوشتی از ضایعات گوشت تولید و سپس با یکسری افزودنی‌‌‌ها خوش‌طعم می‌شود، چقدر برای سلامتی آنها مضر است.
یکی از چالش‌‌‌هایی که طی چند ماه گذشته نه‌تنها صنایع غذایی بلکه بخش عمده‌‌‌ای از صنایع کشور را درگیر خود کرد، قطعی برق بود که بخش زیادی از تولیدکنندگان صنایع غذایی هم از این مساله خسارت‌‌‌های کلان دیدند و با چالش مواجه شدند. گفته می‌شود که این مساله در ماه‌‌‌های آتی به کمبود مواد غذایی در بازار منجر خواهد شد. این موضوع از نظر شما تاچه اندازه مورد تایید است؟
صد‌درصد این موضوع را تایید می‌‌‌کنم. به هر حال ما در بین مردم زندگی می‌‌‌کنیم و مراجعات، گلایه‌‌‌ها و شکایات مردم به ما می‌‌‌رسد. پیام‌‌‌های بی‌‌‌شماری درخصوص گله‌مندی از وضعیت نان و برق به ما رسیده است. در بخش کشاورزی برای آبیاری موتورهای برق و در بخش صنعت برای کارگاه‌‌‌ها و کارخانه‌‌‌ها، قطعی برق آسیب شدیدی به این بخش‌‌‌ها وارد می‌کند. فرضا وقتی یک کارخانه هفته‌‌‌ای یک یا دو روز به خاطر قطعی برق تعطیل می‌شود، به معنای کاهش تولید است. متاسفانه دلیل آن این است که ما به زیرساخت‌‌‌ها توجه نکرده‌ایم. یکی از راهکارهای پیشنهادی مربوط به نیروگاه‌‌‌های برق است که به طرف دانش‌‌‌بنیان‌‌‌های نوین در تامین برق حرکت کنند.
آیا درخصوص جبران کمبود مواد غذایی در ماه‌‌‌های آینده تدبیری در مجلس و کمیته غذا اندیشیده شده است؟
مقدار غذای موردنیاز برای جمعیت کشورمان مشخص است. در بخش محصولات استراتژیک مانند گندم خوشبختانه امسال به مدد بارش‌‌‌های خوبی که داشتیم، شاید چندان نیاز به واردات نداشته باشیم، اما درخصوص سایر کالاها شاید نیاز به واردات داشته باشیم. بنابراین باید از اکنون به فکر واردات کالاهای موردنیاز باشیم تا این چالش را پشت سر بگذاریم. ضمن اینکه باید به دنبال این باشیم که در سال‌های آینده با راهکارهایی از قبیل ساخت نیروگاه‌‌‌ها کمتر با چنین مشکلاتی مواجه شویم.
