در گفت‏‏‌وگوی ایران فود با دبیر انجمن تولیدکنندگان نان صنعتی بررسی شد

سهم دولت‏‏‌ها از عقب‏‏‌ماندگی نان صنعتی

دنیای اقتصاد-سعیده نبی‌‌‌زاده : با ظهور کرونا در کشور و نگرانی از انتشار ویروس از طریق تماس مستقیم دست‌‌‌های آلوده با نان‌‌‌های سنتی توجه مردم به خرید نان‌‌‌های صنعتی و حجیم و نیمه‌حجیم و بسته‌‌‌بندی‌شده به‌خصوص آن دسته از نان‌‌‌هایی که کاملا اتوماتیک و بدون دخالت دست تولید می‌‌‌شوند افزایش یافت. آن زمان این تصور ایجاد شد که دولت می‌تواند با آزادسازی قیمت آرد و ایجاد شرایط مناسب رقابتی بین نان‌‌‌های صنعتی و سنتی شرایطی را فراهم کند که هم سرمایه‌گذاری در تولید نان‌‌‌های صنعتی از توجیه‌‌‌پذیری کافی برخوردار شود و هم قیمت نان در نتیجه افزایش تولید روند کاهشی را در پیش بگیرد. اما از همان زمان به بعد و به تدریج در نتیجه تشدید مجدد تحریم‌‌‌ها و به‌خصوص از اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ که دولت قیمت کالاهای اساسی را آزاد کرد، رفاه عمومی‌‌‌ جامعه به حدی کاهش یافت که عملا همه رویاها برای تعادل‌بخشی به این حوزه نقش بر آب شد.

همزمان دولت با آزادسازی قیمت آرد و افزایش تقریبا ۵ تا ۶ برابری آن برای فعالان حوزه صنعت، سیاست‌‌‌های خود در حوزه نان سنتی را اصلاح نکرد و با پرداخت یارانه‌‌‌های هنگفت به نانوایی‌‌‌های سنتی آرد موردنیاز صنایع را به‌خصوص در حوزه نان‌‌‌های حجیم و نیمه‌حجیم به صورت آزاد در اختیار آنان قرار داد. این مساله باعث شد تا بار دیگر کفه رقابتی به نفع نان سنتی جابه‌‌‌جا شود. در این رابطه علیرضا مروت‌پور، دبیر انجمن تولیدکنندگان نان صنعتی در برنامه ایران فود اکو ایران با اشاره به یارانه سنگین سالانه دولت برای نان و افزایش رقم یارانه گفت: این رقم یارانه و رشد آن در خلال سال‌های گذشته نشان می‌دهد مشکلات حوزه نان برطرف نشده و این در حالی است که علاوه بر یارانه مستقیم، هزینه‌‌‌های متعدد دیگری نیز در کنار آن توسط دولت پرداخت می‌شود که در یارانه لحاظ نمی‌شود و این موضوع باعث شده تا هر روز وضعیت نان کشور در قیمت‌گذاری و رقابت نابرابر در صنف و صنعت نان نابسامان‌‌‌تر شود.

وضعیت صنعت نان همیشه بدتر شده است

مروت‌‌‌پور به عنوان یک فعال حوزه نان صنعتی با اشاره به اینکه در خلال سال‌های فعالیت خود هیچ‌گاه شاهد حل پایدار موضوع نان نبوده افزود: در دو سه سال گذشته نیز به دلیل بحث تحریم‌‌‌ها وضعیت روز‌به‌روز بدتر شده و اگر قرار باشد مشکلات این حوزه برطرف شوند، این امر نیازمند شناسایی این چالش‌‌‌ها توسط فعالان صنف و صنعت نان است و اتفاقا راهکارهای بسیاری نیز برای حل این مشکلات وجود دارد، اما تصمیم‌گیرنده اصلاح وضعیت نان کشور ما نیستیم.

وی در پاسخ به سوالی در ارتباط با معرفی سامانه برای توزیع آرد گفت: زمانی که آرد از طریق سامانه توزیع شد در بخش صنعتی نان و واحدهای کارگاهی بزرگ اتهام از کسانی که آرد بیشتر دریافت کرده و به صورت آزاد می‌‌‌فروشند، برداشته شد، اما مشکل مصرف آرد در کشور حل نشد و مصرف بهبود نیافت، چرا؟ چون زمانی که دولت آرد را با تفاوت قیمت 15 برابری در اختیار واحدهای تولیدی نان صنف و صنعت قرار می‌دهد، شرایط و حاشیه امن برای متخلفان ایجاد می‌‌‌شود، بنابراین به‌‌‌رغم سامانه‌‌‌های موجود، نه‌تنها این مشکلات برطرف نشدند که بیشتر هم شدند.

دبیر انجمن تولیدکنندگان نان صنعتی با اشاره به اینکه دولت‌‌‌ها مدعی‌‌‌اند قشر آسیب‌‌‌پذیر نباید نان گران‌قیمت تهیه کند، گفت: این ادعای نادرستی است و قیمت نان  طی دهه‌های اخیر چندصد برابر شده و این در حالی است که هر نوع حمایتی از نانواهای سنتی و یارانه‌‌‌ها و... نتوانسته مانع از رشد قیمت‌ها در خلال دهه‌‌‌های مختلف شود.

مروت‌‌‌پور در ادامه به موضوع کرونا اشاره کرده و با بیان اینکه خیلی از مردم کشور نگران ابتلا به بیماری بودند، گفت: مصرف نان حجیم و نیمه‌حجیم در حدود 10 تا 15‌درصد با افزایش روبه‌‌‌رو شد که این رقم همچنان بعد از کرونا ادامه یافت. از طرفی تغییر ذائقه نیز به دلیل آگاهی بیشتر مصرف‌کنندگان به ارزش غذایی بالاتر و استفاده از غلات مختلف در این نان‌‌‌ها که برای بیماری‌‌‌های مختلف مفید است، باعث بهبود ذائقه مصرف‌کنندگان شده، اما به دلیل مشکلات اقتصادی در خلال سال‌های اخیر، مصرف نتوانست با جهش قابل ملاحظه‌‌‌ای روبه‌‌‌رو شود و بنابراین چالش رفاه خانوار مانع از رشد تولید توسط تولیدکنندگان شده است.

دولت‌‌‌ها صنعت نان را ضعیف کردند

این فعال بخش خصوصی با انتقاد از دولت گفت: همه دولت‌‌‌ها متاسفانه گمان کرده‌‌‌اند با توزیع آرد دولتی می‌توانند در همه شقوق تولید مداخله کنند، در حالی که اقلام به کار رفته در تولید نان بسیار بیش از یک قلم آرد است؛ هرساله حقوق و دستمزد، انرژی، حمل‌ونقل و ده‌‌‌ها قلم دیگر افزایش می‌‌‌یابد و این در حالی است که دولت تنها آرد را در نظر می‌گیرد. بسیاری از واحدهای تولیدی دیگر دارای توجیه اقتصادی نیستند و اکنون مواد واسطه‌‌‌ای که در واحدهای حجیم و نیمه حجیم به کار می‌رود؛ اعم از بهبوددهنده‌‌‌ها، روغن و شکر و سایر مواد، همگی با افزایش قیمت روبه‌‌‌رو شده‌‌‌اند.

مروت‌‌‌پور افزود: در هر صنعتی که دولت در آن حضور دارد (مانند خودرو) قیمت‌ها با جهش‌‌‌های شدید روبه‌‌‌رو شده، اما در مورد فعالیت‌‌‌های دیگر بخش خصوصی شاهد رشد قطره‌چکانی قیمت هستیم. حتی باید گفت دولت در کنار تحریم‌‌‌ها، با بخشنامه‌‌‌ها و مصوبات به مشکلات صنعت نان دامن زده است و همین که در یک دهه گذشته قیمت آرد از 450 ریال به 160‌هزار ریال رسیده، شاهدی بر این مدعاست. وی ادامه داد: تعداد زیادی واحدهای تولید نان صنعتی بزرگ در کشور داریم که با شوق و امید احداث شده‌‌‌اند، اما دولت‌‌‌ها خُلف وعده کرده و حتی با واحدهای قدیمی ‌‌‌فعال در موضوعات بیمه، تامین آرد و مالیات و... نیز همکاری نکرده‌‌‌اند و امروز واحدهای نان حجیم و نیمه حجیم با مشکلات زیادی روبه‌‌‌رو هستند و باید گفت سهم بازار این نوع نان‌‌‌ها در کشور زیر 10‌درصد است.

وی در پاسخ به سوالی درباره توان صادراتی نان حجیم و نیمه حجیم گفت: شاید چند سال قبل می‌توانستیم نان را صادر کنیم، اما اکنون کشورهایی که امکان صادرات نان به آنها را داشتیم، در تولید این نوع نان دارای مزیت رقابتی شده‌‌‌اند و هزینه‌‌‌های تولید در این کشورها از ایران پایین‌‌‌تر است، بنابراین امروز بازار را از دست داده‌‌‌ایم و حتی در عراق نیز سرعت رشد تولید این نوع نان به شدت بالاست و بنابراین صادرات در واقع به گزینه‌‌‌ای غیرممکن تبدیل شده است.