مدیرعامل ریحان سبز اکباتان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»:
توزیع سنتی به‌صرفه نیست
برچسبهاي قيمت توليد، واقعي نيستند
به‌طور کلی و به‌استناد بسیاری از بررسی‌های آماری، خط فقر به صورتی خزنده دهک‌های مختلف درآمدی را تحت پوشش خود قرار داده و از طرف دیگر با وجود دسترسی مناسب به کالاهای مصرفی در فروشگاه‌ها در سطح کشور، اما بالا بودن قیمت‌ها مانع خرید کالا از سمت جامعه شده است. بارها بر این نکته اشاره کرده‌ایم که نقش شرکت‌های توزیع و پخش در تعادل بخشی به زنجیره تولید تا مصرف از اهمیت زیادی برخوردار است، با این حال هنوز در مقایسه با ۵ سال پیش که در این حوزه به بررسی چالش‌های فعالان حوزه پخش پرداخته‌ایم، تغییر چندانی ایجاد نشده و در عین حال با رشد شدید قیمت مواد غذایی در سال قبل، امیدواری‌هایی که بر اساس آن خود سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه می‌توانستند بخش‌هایی از مشکلات خود را حل کنند،کمرنگ شد. به‌طوری‌که در آخرین موضوع که همان درج قیمت‌های تولیدکننده روی کالا بود، شنیده می‌شود ۸۵ درصد این قیمت‌ها واقعی نیستند.
در این راستا بابک فیاض، مدیرعامل ریحان سبز اکباتان، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه صنعت پخش به مفهوم سنتی آن در حال از بین رفتن است و در حال تبدیل شدن به شکل دیگری است، گفت: در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ استخدام جوانان در بخش بازاریابی، کار بسیار ساده‌ای بود، اما اکنون نسل جدید حاضر به کار در این بخش نیست و بنابراین چالش نیروی انسانی در بحث فروش، اصلی‌ترین معضل این صنعت است. این وظیفه نیز به تدریج به سمت اپلیکیشن‌ها و محیط اینترنت می‌رود و جای نیروی انسانی را اپلیکیشن‌ها می‌گیرند و به تدریج روند جدیدی حاکم شده که البته ممکن است در آینده این مدل نیز تغییر کند.
توزیع به‌صرفه نیست
به گفته فیاض یکی از چالش‌های شرکت‌های پخش، افزایش هزینه‌های توزیع است که با توجه به افزایش هزینه‌های خودرو، پرسنل، انبارداری و... توزیع، هزینه بالایی را می‌طلبد. وقتی فاصله قیمت مصرف‌کننده و توزیع‌کننده کاهش پیدا کرد، قیمت تمام شده کالا افزایش یافت، ولی قیمت مصرف‌کننده افزایش نیافت و نتیجه این امر در کنار رشد هزینه‌های توزیع باعث بروز چالش‌های جدی در این حوزه شد. وی افزود: کاهش تقاضا در نتیجه کاهش قدرت خرید و افت فروش کالا توسط مغازه‌دار، موضوع دیگری است که درآمد شرکت‌های توزیع را نیز کاهش می‌دهد. افزایش سالانه هزینه‌های کارگری و حقوق و دستمزد نیز باعث می‌شود سود شرکت‌های پخش و در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های توسعه این شرکت‌ها با مشکل روبه‌رو شود.
مدیرعامل ریحان سبز اکباتان با بیان اینکه دولت‌ها نیز به صورت لحظه‌ای در مورد قیمت‌ها تصمیم می‌گیرند، افزود: این موضوع روی شرایط فعالیت شرکت‌های توزیع اثرات گسترده منفی بر جا می‌گذارد، به‌طوری‌که در پایان هر سال با زیان‌های بالایی روبه‌رو می‌شوند. این تغییرات در نسبت‌های سود از کارخانه گرفته تا حلقه آخر مصرف‌کننده باعث شده بسیاری از کالاها که مارجین کمتری دارد روی دست شرکت‌های پخش بماند و تنها برندهایی که برای فروشنده دارای سود بیشتری هستند، تقاضا شوند و این برای شرکت‌های توزیع زیان ایجاد می‌کند.
به گفته وی قیمت‌ها هر سال افزایش می‌یابد و این موضوع باعث می‌شود قدرت خرید شرکت پخش کمتر و تقاضای نقدینگی برای آن افزایش یابد. از طرفی در مقابل میزان سودی که شرکت پخش می‌تواند برداشت کند در مقایسه با سال گذشته کمتر شده است؛ به عبارتی نقدینگی بالاتر با سود کمتر به کار گرفته می‌شود. فیاض افزود: دریافت منابع از بانک‌ها نیز با این میزان حاشیه سود و هزینه به صرفه نیست و این در حالی است که بانک‌ها به‌طور متوسط ماهی 2درصد سود از شرکت‌ها دریافت می‌کنند.
هزینه‌های توزیع در پخش منطقه‌ای
وی با اشاره به سنتی بودن و قدیمی بودن خودروهای پخش به موضوع تولید به صورت منطقه‌ای در کشور انتقاد کرد و گفت: پایگاه صنعت غذا در اصفهان، شیراز یا مشهد از قدرت بالاتری برخوردار است و این موضوع عامل منطقه‌ای شدن تولید در صنعت غذا است و باعث شده حمل‌ونقل کالا از آن مناطق به دورترین نقاط کشور سخت باشد، درحالی‌که باید کالا متناسب با جمعیت هر منطقه در نقاط مختلف تولید و توزیع شود و این مستلزم حمایت دولت و نوسازی ناوگان و مدرن‌سازی سیستم تولید و توزیع است. فیاض در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع رشد قیمت بنزین و گازوئیل اشاره کرد و گفت هر نوع تصمیم در این حوزه نیازمند حمایت و تسهیلات دولت برای توزیع است تا کالا با قیمت متناسبی به دست مصرف‌کننده برسد.
وی افزود: یکی از مشکلات در کشور آن است که بازار هدف شرکت توزیع‌کننده مغازه‌ها است و از آنجا که فروش کالا در فروشگاه‌ها سنتی است سیستم توزیع نیز سنتی باقی می‌ماند. با راه‌اندازی هایپرمارکت‌ها این روند تا حدی تغییر کرده، اما به آن نتیجه درست و مدنظر نرسیده است و حتی باعث افزایش قیمت‌ها نیز شده‌است؛ موضوعی که باعث شد دولت ناچار شود قیمت تولیدکننده را روی کالا درج کند. به گفته فیاض هزینه توزیع زمانی که سیستم سنتی است بالاتر از فروشگاه زنجیره‌ای است، ولی توسعه فروشگاه‌های بزرگ و استاندارد باعث صرفه‌جویی در تعداد خودروهای اعزامی، ترافیک ناشی از توزیع کالا، هزینه مصرف بنزین و... می‌شود، اما در واقع تعدد فروشگاه‌ها در نقاط مختلف شهر به صورت جزیره‌ای باعث شده تا این تمرکززایی مقدور نباشد.
متاسفانه نه تنها صنعت پخش بلکه حوزه تولید نیز متولی ندارد. دولت به صورت دستوری قیمت‌ها را تعیین و قیمت تولیدکننده را نیز روی کالا درج می‌کند، درحالی‌که 85 درصد قیمت‌های تولیدکننده که روی کالا درج می‌شود واقعی نیست. شرکت‌های زنجیره‌ای نیز با این نقطه ضعف ساده برای خود منبعی می‌سازند و سهمی از آن را به تولیدکننده می‌پردازند. بنابراین اکنون بیشترین ضرر را مصرف‌کننده می‌بیند، چراکه قیمت‌ها به صورت کاذب افزایش یافته است.
مدیرعامل شرکت پخش ریحان سبز اکباتان در ادامه با بیان اینکه آینده صنعت پخش چندان روشن نیست، گفت: هزینه زیاد با درآمدهای پایین مانعی اصلی در برابر توسعه این صنعت است. فعالان این صنعت بیشتر به سمت هیبرید کالا می‌روند و کالا را خریداری و در انبار نگهداری می‌کنند تا زمانی که به فروش برسد؛ منتها کالا توسط تولیدکننده فاکتور و مالیات توسط او پرداخت می‌شود و تنها هزینه‌های انبارداری و توزیع با شرکت پخش است و این برای شرکت‌های توزیع راه‌حل بهتری است.
شرکت‌های مستقل و وابسته
وی در ادامه در مورد شرکت‌های تولیدکننده‌ای که خود دارای شرکت پخش هستند، گفت: یکی از موضوعاتی که برای شرکت‌های تولیدکننده دارای سیستم پخش اختصاصی وجود دارد، ایجاد یک حاشیه امن مناسب است. سود و قیمت و... برای این شرکت‌ها کاملا مشخص است و فضای توزیع باعث امنیت می‌شود و درگیری‌های مالیات و... را به جای اینکه در کارخانه حل کند از مسیر شرکت پخش حل می‌کند و اگر روزی هم ناچار به انحلال شرکت پخش شود، کلیت شرکت تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. سایر هزینه‌ها نیز از محل شرکت پخش پرداخت می‌شود و در نهایت شرکت اصلی از هر تهدید مصون می‌ماند.
یک شرکت پخش که در حال همکاری با یک شرکت تولیدکننده است تفاوتی نمی‌کند چه برندی را توزیع کند، اما وقتی یک شرکت تولیدی دارای شرکت توزیعی است، روی توزیع برندهای خود تعصب دارد و بنابراین هر نوع حساب و کتاب و محاسبات در این زمان توسط شرکت به نفع کالای خود تغییر می‌کند.
برنامه‌های آتی ریحان سبز اکباتان
در حال حاضر با ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی، هواپیمایی و خودرویی‌ها در حال همکاری هستیم و در تلاشیم تا شکل فروش را تغییر و به فکر صادرات و گسترش فضا و نیروهایی که در اختیار داریم باشیم و همزمان درصدد تجهیز سیستم هستیم. باید ناوگان خود را به‌روزرسانی کنیم؛ ضمن اینکه نیم‌نگاهی به بخش تولید داریم. برندسازی در این صنعت با دو یا سه قلم کالا و توسعه آن، ایجاد بازارهای جدید، فروشگاه‌های اینترنتی و... از دیگر اهداف مدنظر ما در آینده نزدیک است.
