بازدهی ماهانه دلار و سکه تکرقمی شد؛ افت تاریخی بورس تهران
مسکن و خودرو در تعقیب ارز
» گزارش صفحه ۷
«دنیایاقتصاد» از واکنش اولیه «مسکن» به زلزله کاهشی در بازارها گزارش میدهد
خردلرزه ارزی در بازار مسکن
کدام ضلع معاملات مسکن پیام «هفته منفی ارز و سکه و بورس» را زودتر گرفت؟
دنیایاقتصاد: اثر زلزله کاهشی در بازارهای ارز، سکه و بورس طی یک هفته گذشته به شکل «خردلرزه» در بازار مسکن حس شد.
به گزارش «دنیایاقتصاد»، در حالی که طی دستکم دو ماه اخیر بازارهای ارز و سکه روند شتابان رشد قیمت را در پیش گرفته بودند و این فقط بازار سهام بود که مسیر نوسانی و در عین حال عمدتا کاهشی را طی میکرد، در یک هفته اخیر رخداد غیرمنتظره کاهش قابلتوجه قیمت در بازارهای ارز و سکه همسو با تغییرات منفی شاخص بورس رقم خورد. تنها در روز سهشنبه هفته جاری، قیمت ارز با افت بیسابقه 3700 تومانی در یک روز روبهرو شد و سنگینترین افت روزانه نرخ ارز در کشور ثبت شد.
تحلیل کارشناسان این است که خوشبینی به انتخاب جو بایدن در انتخابات ریاستجمهوری پیش روی آمریکا با توجه به بهبود قابلتوجه جایگاه او نسبت به ترامپ، رقیب انتخاباتیاش در نظرسنجیهای جدید زمینهساز این تغییر جهت در بازارهای ارز، سکه و سهام شده است. این گروه از کارشناسان معتقدند در هفتههای قبلتر برآیند نیروهای بازار به شکل قدرتمندی به نفع پیروزی ترامپ، نامزد جمهوریخواه و رئیسجمهور فعلی آمریکا عمل میکرد، به این ترتیب که نرخ ارز با انتظارات ناشی از ریاستجمهوری احتمالی ترامپ برای چهار سال دوم مسیر رشد پرشتاب را در پیش گرفت و به بیش از 30 هزار تومان نیز رسید. اما نتایج تازهترین نظرسنجیها در چند روز اخیر نشان میدهد نامزد دموکراتها از رقیب در مسند قدرت خود پیشی گرفته و بر میزان محبوبیت او به شکل موثری افزوده شده است. به این ترتیب جنس و جهت انتظارات تورمی در بازارهای کشورمان تغییر کرده و به شکل ریزش قیمت ارز و افت شدید بهای سکه در کنار استمرار افت شاخص بورس خود را نشان داده است. بهدنبال تقویت امید به انتخاب بایدن و تغییر «انتظارات» بهعنوان یکی از عوامل کلیدی موثر بر روند بازارها در اقتصاد، نرخ ارز و سکه هر یک در طول هفتهای که گذشت حدود 14 درصد کاهش یافته و شاخص بورس نیز با افت 3/ 9 درصدی در این مدت روبهرو شده است.
افت 14 درصدی قیمت در یک هفته نشاندهنده سرعت بیشتر ریزش قیمت نسبت به جهش آن در روزها و ماههای گذشته است. بهعنوان مثال بازدهی ارز در طول یک ماهه شهریور 2/ 18 درصد بود، اما زمانی که طی یک هفته شاهد ریزش 14 درصدی قیمت ارز هستیم، به این معناست که سرعت افت قیمت در این بازار حداقل دو برابر سرعت رشد قیمت است. این موضوع نشاندهنده میزان اثرگذاری تغییر انتظارات تورمی در فعالان بازارهای مختلف روی وضعیت نهایی یک بازار است.
البته روز گذشته (چهارشنبه) بازارهای سکه و ارز افت قیمت را تجربه نکردند و از ظهر به بعد با قدری افزایش قیمت روبهرو شدند. اما توالی کاهش قیمت در روزهای قبلتر هفته جاری محسوس بود. از طرفی گروهی از کارشناسان معتقدند افزایش قیمت ارز و سکه در روز گذشته نیز با توجه به افت پرشتاب قیمت آنها در چند روز پیش تا حدی قابل تحلیل است؛ به این معنا که بازارهای مذکور در عمل به نوعی به تغییرات یکباره و سنگین قیمت به این شکل واکنش نشان دادهاند.
در این میان تحقیق میدانی «دنیایاقتصاد» از بازار مسکن طی دو روز گذشته نیز حاوی یافتههایی است که نشان میدهد بازار مسکن نیز از زلزله کاهش بازدهی بازارهای ارز، سکه و بورس بیتاثیر نبوده و فعالان این بازار نیز خردلرزههایی را در همین مدت کوتاه حس کردهاند. البته شوک ناشی از احساس این خردلرزه در بازار مسکن فعلا خفیف بوده اما همین شوک نیز به نوبه خود قابلتامل است.
اولین اثر زلزله بازارها در بازار مسکن روی قیمتهای پیشنهادی قابل مشاهده است. البته این اثر هنوز برای بسیاری از فعالان بازار نامحسوس است، اما در بخشهایی از بازار مسکن طی دو سه روز اخیر فایلهایی که از ابتدای مهر با قیمتهای مشخصی عرضه شدهاند، تغییر قیمت را تجربه کردهاند، به این ترتیب که فروشندگان قیمتهای اعلامی جدید خود را که اندکی مناسبتر از قیمتهای اولیه بوده اعلام کردهاند.
البته در طول سه هفته نخست مهر روند تغییرات قیمت در بازار مسکن به شکل متفاوتی طی میشد. در آن مقطع زمانی با توجه به رشد پیوسته و مدام نرخ ارز و سکه، به انتظارات تورمی در بازار مسکن نیز دامن زده شد و اعلام قیمتهای پیشنهادی با رشد 3 تا 5 درصدی نسبت به شهریور در بیشتر نواحی بازار رایج شده بود. از طرفی وضعیت قرمز بورس نیز بر این رشد قیمت در بازار مسکن بیتاثیر نبود؛ به این ترتیب گروهی از فعالان بازار سهام، سرمایه خود را از بورس قرمزپوش خارج کرده و روانه بازار مسکن میشدند تا دارایی نقدی خود را بهدارایی ملکی تبدیل کنند. این وضعیت بر میزان تقاضای سرمایهای مسکن افزود و به شکل تغییرات افزایشی قیمت مسکن در برخی محلهها خود را نشان داد.
اما آنچه در هفته پایانی مهر در بازار مسکن رخ داد، متاثر از تغییر جهت بنیادی انتظارات تورمی بهدلیل تغییر مسیر تحولات قیمتی در بازار ارز و سکه، کاملا متفاوت با روند سپری شده در سه هفته نخست ماه آغازین پاییز است؛ به شکلی که قیمتهای پیشنهادی فروش در مورد فروشندههای جدی بازار مسکن با اندکی کاهش روبهرو شده است. واسطههای ملکی در برخی محلهها گزارش کردهاند که قیمت پیشنهادی فروش برخی فایلها در طول دو روز اخیر از سوی فروشنده حدود 3 درصد کاهش یافته است.
اثر دیگری که بهدنبال تغییر جهت بازارها در بازار مسکن حس شده، به شکل «انصراف از خرید» منعکس شده است. در واقع وجه دیگر خردلرزهای که در بازار مسکن حس شده، همین واقعیت است که در دو سه روز اخیر برخی از متقاضیان خرید مسکن بهویژه آنها که از جنس متقاضی سرمایهای مسکن هستند، موقتا از خرید ملک منصرف شده و تصمیم گرفتهاند تا تعیین تکلیف انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در اواسط آبان، نقدینگی خود را به شکل سپرده نزد بانکها حفظ کنند. این موضوعی است که واسطهها اعلام کردهاند. آنها معتقدند در سمت عرضه نیز انصراف از فروش همچنان وجود دارد، اما این مساله تازهای نیست و از ماههای گذشته در بازار مسکن وجود داشته است. آنچه از آن بهعنوان خردلرزه تعبیر میشود، انصراف از خرید است که در بازار مسکن تازگی دارد. این انصراف از خرید نشان میدهد فعالان بازار مسکن به این جمعبندی رسیدهاند که با احتمال انتخاب بایدن، تغییرات قیمتی در بازار مسکن روندی متفاوت به خود میگیرد و دستکم به شکل ثبات قیمت منعکس خواهد شد.
به گزارش «دنیایاقتصاد»، ممکن است این پرسش برای برخی پیش بیاید که چرا زلزله کاهشی بازارهای سهگانه ارز، سکه و سهام فقط به قاعده «خردلرزه» در بازار مسکن، آن هم صرفا در برخی از نواحی بازار حس شد. این موضوع نشات گرفته از نوع رابطه بازار مسکن با سایر بازارها است. تجربه و الگوی نسبت تغییرات بین بازارهای موازی سرمایهگذاری نشان میدهد سرعت واکنش یا به تعبیر دقیقتر، حساسیت فعالان بازار مسکن در اعلام قیمت به تحولات ارز در زمانی که قیمت آن افزایشی باشد به مراتب بیشتر است و در مقابل زمانی که نرخ ارز مسیر کاهشی در پیش میگیرد، سرعت واکنش به این رخداد در بازار مسکن کاهش مییابد. در واقع وقتی قیمت ارز کاهشی باشد، در صورت ادامه یافتن برای چند هفته، میتوان اثر آن را بهصورت کاهش قیمت پیشنهادی مسکن مشاهده کرد اما این تاثیر کندتر از زمانی است که قیمت مسکن از ارز درحال رشد قیمت، تاثیر میپذیرد.
اکنون نیز تجربه واسطههای ملکی بهعنوان ضلع سوم بازار مسکن در کنار خریداران و فروشندگان نشان میدهد خردلرزه کاهشی هنوز توسط همه اضلاع بازار مسکن حس نشده است. در این بین واسطههای ملکی همان گروهی هستند که زودتر از سایر اضلاع معاملات پیام کاهش ارز در بازار مسکن را دریافت کردهاند. آنها معتقدند در صورتی که نوسان کاهشی قیمت ارز و سکه در هفتههای آتی نیز ادامه یابد، میتوان انتظار داشت این خردلرزهها بیشتر محسوس شود.
واسطههای ملکی همچنین بر این باورند که اگر بایدن پیروز انتخابات پیش روی آمریکا باشد و بهدنبال آن رخدادهایی نظیر امکان ورود ارز حاصل از صادرات به کشور که به کنترل نرخ ارز میانجامد، رقم بخورد، مسکن ظرف یکی، دو سال آینده رکود را تجربه خواهد کرد. مقصود آنها از رکود این است که شرایط قیمتی در این بازار متناسب با شرایط «پساجهش» شکل خواهد گرفت، به این ترتیب که ظرف حداقل یکی، دو سال یا قیمت اسمی مسکن کاهش مییابد یا قیمت اسمی تقریبا ثابت میماند و قیمت واقعی مسکن در نسبت با نرخ تورم افت میکند که در عمل به افزایش قدرت خرید متقاضیان مسکن در میانمدت و بلندمدت منجر خواهد شد. در این صورت تقاضای خرید قدری صبر میکند تا پس از ترمیم قدرت خرید وارد بازار شود.
از طرفی در بازار مصالح ساختمانی نیز موضوع تورم و کمبود همچنان حاکم است و سمت عرضه را دچار چالش کرده است. کارشناسان معتقدند مصالح ساختمانی چه از نوع وارداتی و چه از نوع تولید داخل بهطور مستقیم و غیرمستقیم از نرخ ارز اثر میپذیرند. بنابراین در صورتی که جهش ارز متوقف شود و بهای آن کاهش پیدا کند، از یکسو امکان واردات مصالح خارجی با قیمتهای معقولتر ممکن میشود و از سوی دیگر به لحاظ شرایط تورمی و هزینههای تولید، بازار مصالح داخلی نیز آرام میگیرد و همه چیز به سمت تامین مصالح ساختمانی با قیمت مطلوب سازندهها حرکت میکند. در دورهای که جهش ارزی در کشور وجود داشت، کمیابی و نایابی مصالح ساختمانی از نوع تولید داخلی نیز رایج شده بود. علت این بود که فروشندهها این طور ارزیابی کرده بودند که هر قدر کالایی را نزد خود نگه دارند، میتوانند در روزهای بعد گرانتر بفروشند. اما اکنون با ریزش قیمت در سه بازار، این پیام در بازارهای مختلف از جمله بازار مصالح دریافت میشود که هر نوع انصراف از فروش و انبار کردن کالا ممکن است به زیان عرضهکننده تمام شود؛ چراکه جو روانی حاکم بر اقتصاد و مردم دیگر با انتظارات تورمی همخوانی کامل ندارد.
» گزارش صفحه ۲۰
قیمتها بین 10 تا 30 میلیون افت کردند
لرزش بازار خودرو با موج ارزی
دنیایاقتصاد: ارتعاشات زلزله احتمالی در انتخابات پیش روی آمریکا، به بازارهای ایران نیز رسید و همزمان با نزولی کردن منحنی قیمت ارز و سکه، خودرو را نیز به سراشیبی برد.
مرور اوضاع فعلی بازار خودرو نشان میدهد قیمت خودروهای داخلی در مقایسه با هفته گذشته بین 10 تا 30 میلیون تومان افت کرده (تا لحظه تنظیم این گزارش)، اتفاقی که در طول شش ماه گذشته بیسابقه است و امکان دارد امروز قیمتهایی پایینتر نیز به ثبت برسد. اینکه چرا منحنی قیمت خودرو در بازار نزولی شد، بهطور مستقیم با عقبنشینی ارز و سکه مربوط میشود، اتفاقی که خود از سیگنالهای خارجی سرچشمه گرفته است. در فاصله کمتر از دو هفتهای که به برگزاری انتخابات ریاستجمهوری آمریکا باقی مانده، تحلیلها و نظرسنجیها مبنی بر شکست دونالد ترامپ و میزبانی کاخ سفید از جو بایدن در چهار سال آتی، قوت گرفته است. بهنظر میرسد بایدن بهعنوان نماینده حزب دموکرات آمریکا سیاستهای ملایم تری را در مورد ایران در پیش بگیرد و حتی احتمال زنده شدن توافق هستهای برجام (بازگشت آمریکا و ایران به این سند بینالمللی) نیز وجود دارد. در مقابل اما انتخاب دوباره ترامپ میتواند شرایط را برای ایران سختتر کند، چه آنکه وی در طول چهار سال گذشته شدیدترین تحریمها را علیه کشور اعمال کرده و گویی حتی ابایی از اقدامات فراتحریمی نیز ندارد.
هرچند با توجه به تجربههای قبلی (بهویژه انتخابات 2016) نمیتوان به نتایج نظرسنجیها اعتماد کامل کرد، اما به هر حال در مقطع فعلی، تحلیلگران شانس بایدن را بیش از ترامپ میدانند. انعکاس این تحلیلها در بازارهای ایران اما سبب کاهش تورم انتظاری شهروندان شده و بهنظر میرسد قیمت ارز و سکه و خودرو که در این چند روز رو به نزول رفته، ریشه در همین ماجرا دارد. در واقع همان طور که بالا رفتن تورم انتظاری سبب رشد قیمتها بهویژه طی امسال شد، کاهشی شدن آن نیز ترمز بازارها را کشیده است. به این ترتیب در صورت تداوم ارسال سیگنالهای آمریکایی مبنیبر پیشتازی بایدن از ترامپ، روند کاهش قیمتها در بازارهای ایران حداقل تا روز برگزاری انتخابات ریاستجمهوری ایالاتمتحده آمریکا ادامه خواهد داشت، چه آنکه صحبت از بازگشت نرخ ارز به کانال20 هزار تومان نیز میشود. اما آنطور که مقایسه قیمت بازار خودرو در هفته جاری و هفته گذشته نشان میدهد، تمام خودروهای تولید داخل با افت قابل توجه قیمت مواجه شدهاند و حتی تا بیش از 25 میلیون تومان نیز افت کردهاند. بهعنوان مثال، پراید که هفته گذشته تا 128 میلیون تومان نیز اوج گرفته بود، حالا به حدود 110 میلیون تومان رسیده است. پژو 206 تیپ 2 که حدود 25 میلیون تومان عقب نشسته و تیپ 5 این خودرو هم سقوطی 27 میلیون تومانی را تجربه کرده است. سمند نیز که 15 میلیون تومان افت قیمت برای آن ثبت شده در حال حاضر با قیمت 215 میلیون تومان نیز عرضه میشود. نکته مهم دیگر در مورد بازار خودرو اینجاست که همین قیمتها نیز چندان خریداری ندارند، چه آنکه اولا بسیاری از شهروندان همچنان از قدرت خرید لازم در این فضا برخوردار نیستند و ثانیا انتظار کاهش قیمتهایی بیش از این را میکشند. در واقع برخی معتقدند قیمت خودرو با توجه به روند نزولی ارز و سکه پایینتر نیز خواهد آمد، از همین رو برای خرید دست نگه داشتهاند.
رزم جدی با نرخگذاری دستوری خودرو
در این فضا اما بسیاری از کارشناسان و حتی تصمیمسازان معتقدند فرصتی طلایی برای لغو سیاست نرخگذاری دستوری در بازارها بهویژه «خودرو» ایجاد شده است. ترس اصلی از لغو نرخگذاری دستوری این است که با حذف این سیاست، قیمت کالاها مثلا خودرو (در کارخانه) به شدت رشد پیدا میکند و این موضوع سبب نارضایتی عمومی خواهد شد. این ترس بهویژه تا همین هفته گذشته نیز که قیمت ارز و سکه و خودرو و... اوج گرفته بود احساس شد. حالا اما با توجه به ریزش قیمتها و احتمال تداوم این ماجرا، تحلیلگران فرصت را برای کنار گذاشتن سیاست نرخگذاری دستوری مغتنم میدانند. لغو نرخگذاری دستوری در واقع به معنای آزادسازی کامل قیمت یا قیمتگذاری در حاشیه بازار است، بنابراین حالا که قیمتها در بازار (بهویژه بازار خودرو) افت کردهاند، موج انفجار ناشی از کنار گذاشتن این سیاست، کمتر و قابلتحملتر از گذشته خواهد بود. سال هاست خودروسازان و برخی در بدنه دولت با استناد به مضرات نرخگذاری دستوری، بهدنبال حذف این سیاست هستند، اما هر بار به در بسته دولت و مجلس شورای اسلامی یا نهادهای بالاتر خوردهاند. این در حالی است که با توجه به اوضاع اقتصادی نابسامان کشور و مشکلات مالی بنگاههای مختلف به خصوص صنایع خودرو و قطعه از یکسو و اوجگیری دلالی و واسطهگری از سوی دیگر، گویا عزمی جدی در راستای کنار گذاشتن سیاست نرخگذاری دستوری ایجاد شده است.
بنا به گفته فعالان صنعت خودرو، نرخگذاری دستوری دلیل اصلی زیان انباشته هنگفت خودروسازان بزرگ کشور است، ضمن آنکه در کاهش تولید و افت کیفی نیز اثرگذار بوده است. به تبع این سیاست دولتی، فاصله بسیار زیادی بین نرخ کارخانه و بازار خودروهای داخلی ایجاد شده و رانت هنگفت حاصل از آن، نه به جیب تولیدکنندگان میرود و نه مصرفکنندگان واقعی، بلکه دلالان و واسطهگران خرد و کلان، آن را به جیب میزنند.
حالا اما گفته میشود علیرضا رزمحسینی، وزیر تازهوارد صنعت، معدن و تجارت قصد دارد طرح قیمتگذاری خودرو در حاشیه بازار را به شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا برده و مجوز اجرای آن را بگیرد. تصویب این طرح به معنای حذف نرخگذاری دستوری خودرو است و شرکتهای خودروساز احتمالا مجاز به تعیین قیمت محصولات خود چند درصد زیر نرخ بازار خواهند شد. اگر این اتفاق رخ بدهد، ضمن به حداقل رسیدن فاصله قیمت کارخانه و بازار خودروها، دلالی و واسطهگری نیز به سمت صفر شدن میل خواهد کرد و حتی آن طور که خودروسازان وعده دادهاند، منحنی قیمت به مروز زمان و با رشد تولید و عرضه نزولی خواهد شد.
» گزارش صفحه ۱۳
بازارها در روز آخر اصلاح شدند
سکه؛ صدرنشین ابتدای پاییز
دنیای اقتصاد: در آخرین روز مهرماه، خبری از ریزش بیشتر در بازار ارز و سکه نبود و قیمتها در مسیر اصلاح قرار گرفتند. دلار در همان ابتدای روز کوشش کرد خود را به کانال 28 هزار تومانی برساند و سکه سعی داشت بالای 14 میلیون تومان معامله شود. ثمره تلاش نوسانگیران، رشد 150 هزار تومانی سکه و رسیدن به قیمت 14 میلیون و 100 هزار تومان بود. با رشد روز آخر میزان بازدهی فلز گرانبهای داخلی در مهرماه به بالای 6/ 7 درصد رسید. هیچ کدام از داراییهای دیگر در اولین ماه پاییز چنین رشدی را به ثبت نرساندهاند. در اواخر روز قیمت دلار بر تابلوی صرافیها 28 هزار و 700 تومان درج شد که فاصله زیادی با نرخ خرید حدودا 25 هزار تومانی این صرافیها داشت.
یکی از دلایل مهم رشد قیمت سکه در ابتدای پاییز، حرکت افزایشی دلار بود. اسکناس آمریکایی در پاییز از کانالهای مهمی عبور کرد و در آخرین روز هفته هم توانست با ثبت 800 تومان افزایش به بهای 28 هزار و 400 تومان برسد. با ثبت رشد روز 30 مهر، بازدهی اسکناس آمریکایی در پاییز به بالای 4 درصد رسید. همانطور که مشاهده میشود بین رشد قیمت دلار و سکه فاصله معناداری وجود دارد. بخشی از این اختلاف ناشی از امیدهای افزایشی معاملهگران سکه به بازار اونس طلا بوده است. مقایسه قیمت هر اونس طلا در ساعت 4 آخرین روز کاری شهریورماه با همین بازه زمانی در روز آخر مهرماه حکایت از افزایش نیم درصدی دارد. در این شرایط، میتوان گفت افزایش جزئی اونس طلا هم نمیتواند توضیحدهنده رشد زیاد سکه امامی باشد.
بهنظر میرسد جدا از متغیرهای بنیادی عوامل روانی در رشد بهای سکه اثرگذار بودند و زمینهساز افزایش حباب آن شدند. سکه در برخی از مقاطع مهرماه حتی نزدیک به 2 میلیون تومان حباب داشت. بخشی از این موضوع میتواند ناشی از انتظارات تورمی باشد و در دیگر سو، باید اذعان کرد افراد عادی در ایران بیشتر از خرید دلار به مبادله سکه تمایل دارند. بهنظر میرسد این موضوع نقش مهمی در جذابیت بازار سکه ایفا کرده و موجب شده است این فلز گرانبها پس از صدرنشینی در جدول بازدهی تابستان، در ابتدای پاییز نیز رتبه خود را حفظ کند. در قعر جدول بازدهی مهرماه هم بازار سهام قرار گرفت که شاخص کل آن بیشتر از 11 درصد از ارزش خود را از دست داد. شاخص کل بورس در تابستان هم کمترین بازدهی را در میان سایر بازارها داشت، ولی در آنجا شاخص کل 25 درصد رشد کرده بود.
فرصتی برای خالی کردن دلار؟
رشد قیمت دلار در آخرین روز مهرماه میتواند دو معنای متناقض داشته باشد؛ در حالت اول احتمال دارد که برخی از معاملهگران بزرگ سعی کرده باشند با خریدهای زیاد در معاملات آتی زمینه افزایش قیمت را فراهم کرده باشند. در این حالت، هدف از تلاش آنها تنها میتواند این باشد که بتوانند دلار خود را در قیمتهای بالاتر خالی کنند. روز سهشنبه به یکباره قیمت دلار در بازار آزاد حدود 4 هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و این مساله موجب شد دلارهای بالا خرید زیادی روی دست معاملهگران باقی بماند. طبیعی بود که ریزش روز سهشنبه برای آنها گران تمام شده باشد و به همین دلیل تا جایی که در توان دارند سعی کنند قیمتها را در روز چهارشنبه بالاتر ببرند. به این ترتیب، رشد روز چهارشنبه تا حدی میتوانست تحتتاثیر افرادی باشد که تصمیم داشتند دلار خود را در قیمتهای بالاتر خالی کنند. نشانهای که صحت این نظریه را تقویت میکند، روند قیمت اسکناس آمریکایی بود. دلار دیروز توانست از کانال 27هزار تومانی فاصله بگیرد و حتی تا کانال 29 هزار تومان رشد کند. ولی پس از آن دوباره دچار ریزش سنگینی شد که تا ساعت 4 بعدازظهر قیمت این ارز تا نزدیکی کانال 28 هزار تومان پایین رفت. با توجه به شدت نوسانات، پس از ساعت 4 بعدازظهر هم ممکن است قیمتهای بالا یا پایینتری در بازار رقم خورده باشد. در واقع میتوان گفت بازار تا حدی دچار سردرگمی شده است و در این شرایط با هر حرکت افزایشی یا کاهشی سعی میکند خود را هماهنگ کند. در حالی که برخی فعالان باور داشتند، معاملهگران در روز چهارشنبه به دنبال خالی کردن دلار خود در قیمتهای بالاتر بودند، گروه دیگری باور داشتند، اسکناس آمریکایی کف قیمت خود را در روز سهشنبه پیدا کرد و از این پس، سعی میکند به تدریج به سوی نرخهای بالاتر خیز بردارد. با این حال، به باور آنها افزایشیها همچنان نگرانیهایی نسبت به انتخابات آمریکا دارند و به همین دلیل هر خریدی را هم برای مدت طولانی نگه نخواهند داشت. بازار تا قبل از انتخابات آمریکا میتواند نوسانات رفت و برگشتی زیادی را تجربه کند ولی روند اصلی قیمتها پس از انتخابات آشکار خواهد شد. با وجود این بهنظر میرسد بازارساز تمایل دارد دلار به سطوح پایینتری هم برسد. بعضا نرخ خرید صرافیهای بانکی تا کانال 25 هزار تومانی پایین آمده است و این مساله نشان میدهد بازارساز قیمتهای پایینتری را برای دلار در نظر دارد.
عرضه رسمی برای مدیریت قیمت
بانک مرکزی در هفتمین روز اجرای سیاست جدید ارزی، حدود ۶۰ میلیون دلار ارز به صورت اسکناس در «بازار متشکل معاملات ارزی» در نرخهای حاشیه بازار عرضه کرد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، به رغم این میزان عرضه و امکان خرید هر صرافی به میزان ۵۰۰ هزار دلار در بازار مذکور، حدود 7/ 1 میلیون دلار توسط صرافیها خریداری شد. این امر حاکی از فقدان تقاضای موثر در بازار برای ارز به صورت اسکناس است. همچنین گزارشهای دریافتی از سامانه نیما حاکی از این است که تا ساعت ۱۴، حدود ۱۹۱ میلیون دلار ارز به صورت حواله ارزی توسط صادرکنندگان در بازار عرضه شده است. افزایش عرضه بازارساز در بخش حواله تا حد زیادی فشار بر قیمتها را کاهش داده است.
دو روز پرنوسان در بازار سکه
سکه تمام بهار آزادی در دو روز انتهایی مهرماه، نوسانات زیادی را در معاملات نقدی و پشت خطی تجربه کرد. فلز گرانبهای داخلی در ابتدای روز سهشنبه تقریبا روی مرز 15 میلیون تومانی قرار داشت ولی به یکباره دچار چنان ریزشی شد که کف 14 میلیونی هم از دست رفت. این ریزش در معاملات پشت خطی هم ادامه یافت و گفته میشد ساعت 10 شب سهشنبه این فلز گرانبها در محدوده 13 میلیون و 200 هزار تومانی معامله شد. شروع روز چهارشنبه متفاوت بود. معاملهگران سکه در ابتدا به دنبال آن بودند که کف قیمت سکه را بالا بیاورند و از آن نقطه پله پله قیمتها را بالا ببرند. با این حال، سکه در بالاترین حالت روز چهارشنبه نتوانست به عدد 14 میلیون و 600 هزار تومان برسد و در اواخر روز بیشتر تلاش میکرد مرز 14 میلیون تومانی را حفظ کند. سکه در حالی برای حفظ کانال 14 میلیون تومانی تلاش میکرد که پنجشنبه هفته گذشته بالای 16 میلیون و 500 هزار تومان در بازار معامله شده بود و برخی از نوسانگیران اعداد بالای 18 میلیون را برای سکه متصور بودند. ریزش قیمتها در هفته جاری نشان داد که روند سکه و ارز هم مانند بازار سهام غیر قابل پیشبینی است و برندگان بازارهایی که ریسک معامله در آنها زیاد است، کسانی هستند که همیشه حد ضرر و حد سود را رعایت میکنند.
» گزارش صفحه ۹
پرونده بازار سهام در اولین ماه پاییز با افت 5/ 11 درصدی شاخص کل بسته شد
تاریخیترین افت ماهانه بورس
دنیایاقتصاد: پرونده بورس تهران در اولین ماه فصل پاییز در حالی بسته شد که نماگر اصلی بازار سهام با افت 5/ 11 درصدی در مقیاس ماهانه، عنوان منفیترین ماه تاریخ بورس تهران را به خود اختصاص داد. سنگینترین افت ماهانه تاریخ بورس در حالی رقم خورد که در دیگر بازارهای سرمایهپذیر، دلار با رشد 2/ 4 درصد و سکه نیز با افزایش 6/ 7 درصدی قیمت همراه شدند و برآوردها از بهای مسکن نیز حکایت از رشد قیمتها دارد. از این رو برای سومین ماه متوالی شاهد جاماندن بورس از رقبای خود بودیم. در این میان اثرات روانی انتخابات پیشروی ریاستجمهوری آمریکا در کنار تلاشهای غیرکارشناسانه برای بازگشت تعادل به گردونه معاملات سهام، سبب شد تا 12 روز از 21 روز کاری مهرماه با افت نماگر اصلی سهام دنبال شود. از این رو در اولین ماه پاییز، میانگین روزانه 6/ 0 درصد زیان (مرکب) به سهامداران تحمیل شد.
تردید انتخاباتی در معاملات سهام
فعالان بورس تهران مهر99 شاهد فضای پرتردید و ابهامآلودی بودند. جایی که نزدیک شدن به انتخابات ریاستجمهوری آمریکا و تردیدها نسبت به آینده سهام با انتخاب هر یک از گزینههای این انتخابات، بورس بازان را سردرگم کرده است. در این میان سهام در دو اردوگاه ریالی و دلاری قرار گرفتهاند. این گمانه وجود دارد که در صورت تمدید حضور ساکن فعلی کاخ سفید، کماکان سهام شرکتهای بزرگ کالایی و صادراتی از مزیت سرمایهگذاری برخوردار باشند و در صورت انتخاب نماینده دموکرات، بخش کوچکتری از بازار به لحاظ وزنی شامل صنایع غیر صادراتی و اصطلاحا ریالمحور موقعیت بهتری بیابند. این دوگانگی و تردید که عمدتا اثرات روانی آن برجسته است، سبب شده تا معاملات مهرماه بورس تهران در عین کمرمقی به نوسان در محدوده منفی ادامه دهد.
از ممنوعیت معاملات روزانه تا کاهش نقدشوندگی
اوایل ماه گذشته بود که ناظر بورسی در اقدامی جدید خبر از ممنوعیت خرید و فروش روزانه سهام (Day trading) داد. سازمان بورس در توجیه این اقدام به «دنیایاقتصاد» گفت: «برخی اشخاص که اقدام به جمع کردن نمادها در حجمهای قابل توجه و در حداقل دامنه نوسان روزانه کرده بودند، شرایط را برای خروج در حداکثر دامنه نوسان قیمتی روزانه مهیا یافته و با عرضههای پرحجم به دنبال شناسایی سودهای قابل توجه بودند. این موضوع موجب افت مجدد قیمت سهمها و سلب اعتماد مکرر از سهامداران و خریداران میشد.
با توجه به اینکه اعتماد عموم سرمایهگذاران به واقعی بودن روند معاملات ارزشمندترین فاکتور در راستای حمایت از بازار سرمایه است و معاملات روزانه، منجر به تشکیل صفهای هیجانی خرید و فروش شده و عملا باعث کاهش اعتماد عمومی میشود، نهاد ناظر با هدف تشویق به سرمایهگذاری بلندمدت توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و ممانعت از ایجاد هیجان کاذب در بازار سرمایه، محدودیت در انجام معاملات روزانه را لحاظ کرد.» به هر حال این ممنوعیت، یکی از همان تصمیماتی است که با کاهش نقدشوندگی به خصوص برای فعالان خرد بازار، ریسک موجود از این بابت را تشدید میکند. این مهم از همان ابتدا در معاملات سهام نیز بازتاب پیدا کرد و در کنار محدودیتهای خودساخته دیگر، قفل شدن سهام در صفوف فروش را تشدید کرد و ارزش معاملات سهام را به شدت کاهش داد.
بررسیهای «دنیایاقتصاد» نشان میدهد میانگین ارزش دادوستدهای روزانه سهام در مهر ماه با کاهش 22 درصدی نسبت به ماه قبل و افت 40 درصدی نسبت به دوره اوج بازار مواجه شد. این مهم سبب شد تا نمادهای کوچکتر با کاهش محسوس نقدشوندگی مواجه شوند. از این رو پرنشدن حجم مبنا در این سهام و نوسان اندک قیمت پایانی (نسبت به آخرین دادوستدها)، افت ماهانه نماگر هموزن را به 3/ 5درصد محدود کرد.
الگوریتمها تا اطلاع ثانوی ممنوع
یکی از اقدامات سیاستگذار بورس در ماه گذشته محدود کردن استفاده از هرگونه الگوریتم در معاملات سهام بود. این اتفاق در پی آن افتاد که برخی رسانهها در آخرین اقدام خود، انگشت اتهام را به سمت شرکتهای «هایتک» نشانه رفتند. سازمان بورس نیز به سرعت با متوقف کردن معاملات الگوریتمی اعتراضات را خاموش کرد. این در حالی است که با وجود نبود اطلاعات دقیق درخصوص معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه ایران اما با وجود دستورالعملهای موجود و حجم منابع در دسترس الگوریتمها، به سختی میتوان نتیجه گرفت ریزش پردامنه بورس متاثر از نحوه معاملات ماشینی باشد. ضمن آنکه در صورت درست بودن این ادعا با پاک کردن صورت مساله نمیتوان مشکلات بازار را رفع کرد.
دو روی سکه «تسعیر ارز» بانکها
مهرماه بانک مرکزی برای دومین بار در سال جاری، نرخ ارز را برای تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی بانکها افزایش داد. این بخشنامه به منظور استفاده بانکها از نرخهای جدید ارز در تدوین صورتهای مالی میاندورهای (۶ ماهه) منتشر شده است و مطابق با آن نرخ هر یک یورو، ۱۲۹۰۰ تومان و هر دلار با افزایش 22 درصدی نسبت به پایان سال گذشته ۱۱هزار تومان اعلام شده است. تسعیر فرآیندی است که از طریق آن اطلاعات مالی مبتنی بر ارز برحسب واحد پول گزارشگری بیان میشود. نرخ تسعیر نیز عبارت است از نرخ تبدیل دو واحد پول به یکدیگر (شامل انواع نرخهای برابری رسمی و قراردادی و...) که در فرآیند تسعیر بهکار گرفته میشوند. فرآیند تغییر نرخ تسعیر باعث ایجاد تفاوتی در رقم موجودی داراییها میشود که این تفاوت ناشی از تسویه یا تسعیر اقلام پولی ارزی با نرخهایی که در ثبت اولیه این اقلام یا در تسعیر این اقلام در صورتهای مالی دوره قبل بهکار رفته است بهعنوان درآمد یا هزینه دوره وقوع شناسایی میشود.
طبق اعلام بانک مرکزی در حال حاضر ۴۱ بانک و موسسه اعتباری غیر بانکی در کشور با نظارت بانک مرکزی به فعالیت مشغول هستند. از مجموع بانکهای مورد اشاره ۱۹ بانک در بازار سرمایه فعالیت میکنند که ۱۰ مورد آنها در بازار اول بورس قرار دارند. در این میان کارشناسان معتقدند به رغم آثار مطلوب این اتفاق بر سهام بانکها، توجه به این نکته حائز اهمیت است که اعلام سود تسعیر به معنای زیان تسعیر نزد گروهی از بدهکاران ارزی بانکها است. به عبارت دیگر، افزایش رقم ریالی بستانکاری بانکها (که منجر به شناسایی سود شده) متناظر با افزایش قابل ملاحظه رقم ریالی بدهکاران ارزی بانک است.
عملکرد صنایع در اولین ماه پاییز
نگاهی به عملکرد صنایع 38گانه بورسی در اولین ماه پاییز نشان از رشد شاخص صنعت در 3 گروه در مقابل افت میانگین قیمت سهام زیرمجموعه 34 صنعت بورسی دارد. در این میان گروه محصولات چرمی با تک سهم «وملی» با افت قیمتی به میزان 6/ 32 درصد مواجه شد. پس از آن بیشترین کاهش شاخص از آن گروه محصولات کاغذی به میزان 1/ 32درصد شد. در میان گروههای کامودیتیمحور بورس تهران نیز فلزات اساسی بیشترین زیان (معادل 3/ 24 درصد) به سهامداران خود تحمیل کرد. معدنیها نیز در این ماه شاهد افت 7/ 19 درصدی میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود بودند. در آنسوی بازار اما تنها سه گروه کاشی و سرامیک، خردهفروشی و بیمه با رشد شاخص صنعت خود به ترتیب معادل 6/ 17، 6/ 6 و 4/ 3 درصد همراه شدند.
خروج سرمایه حقیقی از گردونه معاملات
مهرماه برای دومین ماه متوالی شاهد خروج نقدینگی حقیقی از گردونه معاملات سهام بودیم. به این ترتیب در اولین ماه فصل پاییز در مجموع سهامی به ارزش 10 هزار و 247 میلیارد تومان از سبد سهام معاملهگران خرد بازار به پرتفوی حقوقیها منتقل شد. در این میان بیشترین خروج پول حقیقی از گروههای بزرگ و متوسط بازار رقم خورد. در صدر لیست فروش حقیقیها در مهرماه زیرمجموعههای بانکی قرار داشتند که شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 4 هزار و 110 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. پنج گروه کالامحور فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، چندرشتهای صنعتی، فرآوردههای نفتی و کانههای فلزی دیگر گزینههای فروش سهامداران خرد در مهرماه بودند که در مجموع با خالص فروش 4 هزار و 880 میلیارد تومانی مواجه شدند. در آنسوی بازار اما گروههای کوچک و عمدتا تک سهم در صدر لیست خرید سهامداران خرد قرار گرفتند. در این میان گروه مخابرات شاهد ورود 145 میلیارد تومان پول جدید از سوی حقیقیها به دو سهم زیرمجموعه خود بود. پس از آن دو گروه تک سهم زغالسنگ و سایر معادن در مجموع شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 16 میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بودند.
پیشتازی رقبا برای سومین ماه متوالی
در حالی مهرماه برای بورس تهران با افت 5/ 11 درصدی شاخص کل و ثبت منفیترین ماه تاریخ به پایان رسید که در بازارهای رقیب شرایط متفاوتی حاکم بود. به این ترتیب برای سومین ماه متوالی در مقابل افت نماگرهای اصلی سهام، دلار و سکه صعودی شدند و به ترتیب با رشد 2/ 4 و 6/ 7 درصد همراه شدند. در بازار مسکن نیز برآوردها از رشد قیمتها حکایت دارد. از این رو بورس تهران سه ماه متوالی است که از رقبای خود جامانده و به کمترین سطح از ابتدای تیرماه عقب نشسته است.