زبالهگردها «پاکبان» می‌‌‌شوند؟
تغییر مدل تفکیک پسماند در پایتخت
علی محمدی/دنیای اقتصاد
رضا محمدی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران با اعلام خبر تعطیلی ایستگاه‌‌‌های ام.آر.اف. یا همان ایستگاه‌‌‌های میانی تفکیک زباله گفت: علت تعطیلی این مراکز این بود که پیمانکار به تعهدات خود عمل نکرده است، چراکه قرار بود پیمانکار زباله‌‌‌های خشک را از درب منزل جمع‌‌‌آوری کرده و بعد از تفکیک در ایستگاه‌‌‌های میانی، مازاد زباله را برای دفن به آرادکوه در جنوب تهران منتقل کند اما این اقدام به‌‌‌درستی انجام نشد و ما هم بعد از اینکه قرارداد پیمانکار به اتمام رسیده بود، دیگر قرارداد جدید را تمدید نکردیم. نکته دیگر این بود که پیمانکار از ظرفیت زباله‌‌‌گردی استفاده می‌‌‌کرد؛ این در حالی است که اصلا ام.آر.اف. شکل گرفت تا زباله‌‌‌گردی حذف و تفکیک زباله از مبدأ انجام شود اما پیمانکار این کار را انجام نمی‌‌‌داد و خودشان چرخه زباله‌‌‌گردی ایجاد کرده بودند و این موضوع با اهداف ما که کاهش پدیده زباله‌‌‌گردی در کلان‌شهر تهران بود در تضاد است به همین دلیل جلوی کار را گرفتیم.
وی با بیان اینکه چند بار به پیمانکاران اخطار داده بودیم ولی اصلا به تذکرات گوش نمی‌‌‌دادند، گفت: در نهایت مجبور به تعطیلی این ایستگاه‌‌‌ها شدیم. قرارداد ام.آر.اف. در دوره قبل مدیریت شهری بسته شده بود و یک ایستگاه هم چندی پیش افتتاح شد؛ ایستگاه‌‌‌های میانی تفکیک زباله در شرق را تعطیل کردیم اما ایستگاه غرب در حال فعالیت است. محمدی با بیان اینکه با توجه به تعطیل‌‌‌شدن این ایستگاه‌‌‌ها تفکیک زباله در آرادکوه انجام می‌شود، افزود: دستگاه‌‌‌های پردازشی را در آرادکوه در جنوب تهران فعال کردیم و جایگزین ایستگاه‌‌‌های میانی تفکیک زباله شده‌‌‌اند.
وی در مورد هزینه ساخت ایستگاه‌‌‌های میانی تفکیک زباله با تاکید بر اینکه تامین هزینه‌‌‌ها بر عهده بخش خصوصی بوده و به‌‌‌صورت مشارکتی با شهرداری تهران کار مورد بهره‌‌‌برداری قرار گرفته بود، گفت: اما پیمانکار سوء‌استفاده کرد و ما مجبور به تعطیلی این ایستگاه‌‌‌ها شدیم و قطعا منفعت کسب‌شده بسیار زیاد است. ایستگاه میانی بازیافت زباله در شرق توسط زبالهگردها اداره می‌شود. ما از ابتدای فروردین امسال وارد شدیم و متوجه شدیم این کار توجیه ندارد و اجازه فعالیت به زباله‌‌‌گردی ندادیم. پیمانکاران وقتی دیدند نمی‌توانند از زبالهگردها استفاده کنند کار را تعطیل کردند. همین‌‌‌الان هم می‌‌‌گویم اگر می‌توانند بدون زبالهگردها کار کنند، بیایند و دوباره کار را آغاز کنند.
وی با تاکید بر اینکه زبالهگردها هیچ رابطه قراردادی با شهرداری ندارند، تاکید کرد: افرادی که مافیای زباله‌‌‌گردی هستند کودکان کار را استثمار کرده و کارگران ارزان‌قیمت را که بیشتر هم اتباع هستند تحت پوشش می‌‌‌گیرند. زبالهگردها بر اساس تعداد گونی‌‌‌هایی که جمع می‌کنند از مافیا پول می‌‌‌گیرند. ما به دنبال ریشه‌‌‌کن کردن مافیا هستیم و اجازه فعالیت نمی‌‌‌دهیم. بر اساس ماده ۱۶ مدیریت پسماند می‌توانیم با زبالهگردها برخورد کنیم. چندی پیش هم تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ای با قوه قضائیه بستیم تا با موضوع مافیای زباله‌‌‌گردی برخورد کنند. این مافیا ابزار دارند و یکی از ابزار‌‌‌های آنها کودکان کار و کارگران ارزان‌قیمت است. ما گفتیم که زبالهگردها می‌توانند دیگر این کار را نکنند و در شهرداری به‌‌‌عنوان پاکبان مشغول به فعالیت شوند. حتی این افراد را بیمه هم می‌‌‌کنیم. البته قوه قضائیه هم در زمینه برخورد با زباله‌‌‌گردی ورود کرده است. این موضوع یک آسیب اجتماعی است. ما توانایی جذب ۵۰۰۰ پاکبان را داریم و این افراد می‌توانند مراجعه کرده و بعد از طی مراحل استخدام شوند.
محمدی با بیان اینکه تاکنون حداقل ۶هزار زباله‌‌‌گرد در کلان‌شهر تهران جمع‌‌‌آوری شده است، گفت: هر زباله‌‌‌گردی را که می‌‌‌بینیم جمع‌‌‌آوری می‌‌‌کنیم و ماشین‌‌‌آلات آنها را توقیف می‌‌‌کنیم و با دستور دادستانی وسایل آنها پلمب و ماشین‌‌‌ها به پارکینگ منتقل می‌‌‌شوند و با اینکه فراخوان جذب داده بودیم اما فقط چندنفری جذب شده‌‌‌اند که تعدادشان زیاد نیست. دقت داشته باشید که زباله‌‌‌گردی برای این افراد صرفه اقتصادی بیشتری دارد، چرا که مافیا آنها را اداره می‌کند. ما اصلا اجازه فعالیت به زبالهگردها را نمی‌‌‌دهیم. این افراد در شهر همیشه پرسه می‌‌‌زدند و بعد از تفکیک زباله‌‌‌ها از مخازن الباقی چیزهایی را که به دردشان نمی‌‌‌خورد در اطراف مخازن می‌‌‌ریزند و می‌‌‌روند و همین یکی از دلایل کثیف‌‌‌شدن معابر است. همین‌‌‌جا تاکید می‌‌‌کنم که زباله‌‌‌گردی یک تهدید بهداشتی است و باید وزارت بهداشت پای کار بیاید و با دستور قضایی با آنها برخورد شود. هر چند که شهرداری تهران سعی کرد این مشکل را حل کند و با اصلاح قرارداد‌‌‌ها مشکلات تا حدودی برطرف شده است اما تلاش کردیم نظارت را بیشتر کنیم تا در حوزه رفتوروب شرایط بهتری داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در پسماند با کسی تعارف نداریم و باید پیمانکاران در چارچوب قواعد اقدامات لازم را انجام دهند، تاکید کرد: در این مورد حتی جریمه نقدی هم در نظر گرفته‌‌‌ایم و با متخلفان در زمینه پسماند به طور جد برخورد می‌‌‌کنیم. قبلا تعداد پیمانکاران بسیار زیاد بود اما با روش جدید تعداد را کم کرده‌‌‌ایم و به یک قرارداد واحد رسیده‌‌‌ایم تا مشکلات رفتوروب کمتر شود. قبلا یک پیمانکار تفکیک داشتیم و یک پیمانکار حمل زباله به آرادکوه و... و موازی‌‌‌کاری زیادی ایجاد می‌‌‌شد اما حالا کار را یک‌دست کرده‌‌‌ایم. در وضعیت قبلی پیمانکاران با هم بر سر زباله خشک رقابت می‌‌‌کردند و دیگر وقتی برای رفت و روب نداشتند اما حالا همه تلاش آنها جمع‌‌‌کردن زباله خشک بیشتر است.
وی درمورد سرانجام راه‌‌‌اندازی زبالهسوز در تهران با تاکید بر اینکه هنوز محیطزیست اجازه نداده است و ما چند بار پیگیری کرده‌‌‌ایم و حتی به سوالات کارشناسان آنها هم پاسخ داده‌‌‌ایم فعلا توپ در زمین محیطزیست است، تاکید کرد: حدودا دو ماهی می‌شود که نامه‌‌‌نگاری لازم را با محیطزیست کرده‌‌‌ایم اما هنوز به نتیجه نرسیده است. در صورت شروع کار، ظرف مدت سه سال می‌توان تمام زباله‌‌‌های شهر را سوزاند و البته مقدار بسیار ناچیزی از زباله‌‌‌ها می‌‌‌ماند که دفن خواهد شد و با این کار با دفن سنتی زباله برای همیشه خداحافظی می‌‌‌کنیم. قرار بود تفاهم‌‌‌نامه به قرارداد تبدیل شود ولی به‌‌‌هرحال در این مسیر معطل نظر کارشناسی هستیم و امیدواریم زودتر کار انجام شود. البته بعد از مجوز محیطزیست باید از شورای شهر تهران هم تایید گرفته شود؛ هر چند که در شورا جلساتی با کمیسیون خدمات شهری داشته‌‌‌ایم اما همه کارها مستلزم تاییدیه محیطزیست است. زبالهسوز قراردادی بین ما و چین است. قرار است ۷۰درصد هزینه را سرمایه‌گذار و ۳۰درصد را شهرداری پرداخت کند و در مذاکرات اولیه که هنوز قطعی نشده گفته شده بهره‌‌‌برداری به مدت ۱۵ سال به سرمایه‌گذار داده می‌شود.
وی ادامه داد: البته شهروندان تهرانی می‌توانند با نصب اپلیکیشن «شهرزاد» و مراجعه به بخش «نوماند» کار تفکیک را آغاز کنند و درخواست خود را برای تحویل و فروش پسماندهای خشک ثبت و روز و ساعت مراجعه ناوگان دریافت پسماند را طبق زمان‌بندی دلخواه خود اعلام کنند. شهروندان با استفاده از موجودی کیف پولشان که ما‌به‌‌‌ازای تحویل پسماند خشک شارژ می‌شود، می‌توانند از میادین میوه و تره‌‌‌بار شهرداری تهران خرید کنند و همچنین کارت بلیت مترو خود را شارژ کنند. همچنین خرید مجوز تردد در محدوده طرح ترافیک، خرید از فروشگاه‌‌‌های منتخب شهروند و همچنین پرداخت کرایه تاکسی نیز از دیگر خدماتی است که شهروندان می‌توانند با تحویل زباله‌‌‌های خشک خود و افزایش موجودی کیف پولشان از آن بهره‌‌‌مند شوند. همچنین شهروندان می‌توانند با مراجعه به کیف پول شهروندی، هزینه تفکیک و تحویل دریافتی پسماندشان را از طریق کارت بانکی عضو شبکه شتاب به کارت خود واریز و در واقع به‌‌‌صورت نقد مبلغ فوق را دریافت کنند که در این زمینه استقبال خوب بوده و البته با آموزش‌‌‌های انجام‌شده بیشتر هم خواهد شد.
وی در مورد سرانجام انتقال آرادکوه با تاکید بر اینکه اگر دولت زمین بدهد ما مشکلی نداریم و در صورت تامین زمین زیرساخت‌‌‌ها را فراهم می‌‌‌کنیم، اما بهتر است به‌‌‌جای تغییر مکان دفن زباله میزان تولید زباله را کاهش دهیم چرا که انتقال آرادکوه هزینه‌‌‌های زیادی دارد، افزود: بر اساس مطالعات متعددی که در طرح جامع انجام شده مکان دفن در آرادکوه است. بر اساس سند بالادستی‌‌‌مان تمام سرمایه‌گذاری‌‌‌هایی که تاکنون انجام شده هم در آرادکوه است. اگر زمین جدیدی به ما بدهند حتما جابه‌جایی را انجام خواهیم داد.
تولید گاز متان به کجا رسید؟ بر اساس قانون و طرح جامع، مسیر مطالعاتی در حال انجام است و باید سرمایه‌گذاری در این بخش صورت گیرد. استحصال گاز متان باید انجام شود. همچنین یک بخش هم بابت دستگاه‌‌‌های پردازشی برای زباله‌‌‌هاست و می‌توان مانع شد تا زباله‌‌‌ها در محیطزیست رها نشوند و آنها را جدا کرد که برای این هم تکلیف قانونی داریم. با سوزاندن زباله می‌توانیم برق تولید کنیم و در این زمینه هماهنگی‌‌‌های لازم صورت گرفته است.
