شیوه جدید اعتبارسنجی

  با سخت‌‌‌تر شدن روند اعتبارسنجی، به‌‌‌ویژه برای زنان خانه‌‌‌دار، دانشجویان و افرادی که سابقه یا گردش مالی کافی برای دریافت وام از لندتک‌‌‌ها ندارند، برخی از پلتفرم‌‌‌های ارائه‌‌‌دهنده «کالا کارت» راهکارهای جدیدی برای ساده‌‌‌سازی فرآیند اعتبارسنجی به کار گرفته‌‌‌اند.  این اقدامات، تلاش‌‌‌هایی برای تسهیل دسترسی به خدمات مالی برای گروه‌‌‌هایی است که معمولا با چالش‌‌‌های بیشتری روبه‌‌‌رو هستند البته این اقدام تفاسیر متفاوتی دارد که در ادامه به آن پرداخته شده است. در جهت درک بیشتر این موضوع روند اعتبارسنجی از طریق گردش مالی و همچنین روش جدید اعتبارسنجی جدید که برخی از لندتک‌ها آن را به کار گرفته‌اند مورد بررسی قرار گرفت.

چالش‌های وام‌دهی آنلاین

در ماه‌‌‌های اخیر، هنگامی که خانوارها قصد خرید از پلتفرم‌‌‌های آنلاین وام‌‌‌دهی را داشتند، فرآیند اعتبارسنجی به یکی از مراحل کلیدی و ضروری تبدیل شده است. در این فرآیند، متقاضیان ابتدا باید شماره تلفن همراه و کد ملی خود را ثبت کرده و پس از پرداخت هزینه‌‌‌ای اندک، در معرض اعتبارسنجی قرار گیرند.  این پروسه به‌‌‌طور معمول زمان‌بر نیست و نتیجه اعتبارسنجی معمولا طی ۵ تا ۱۰ دقیقه از طریق پیامک یا در داخل سایت به اطلاع متقاضیان می‌‌‌رسد. با این حال، این مرحله با چالش‌‌‌ها و نکات مهمی همراه است.

در وهله اول، زنان خانه‌‌‌دار، دانشجویان و افرادی که به تازگی وارد بازار کار شده‌‌‌اند و هیچ سابقه مالی در نظام بانکی ندارند، در این مرحله به‌‌‌طور خودکار حذف می‌‌‌شوند و از دریافت وام کالا محروم می‌‌‌شوند. این موضوع نه‌‌‌تنها به نادیده گرفتن قابلیت‌‌‌های مالی این افراد منجر می‌شود، بلکه می‌تواند تاثیرات منفی بر اقتصاد خانوارهای آنها داشته باشد.  علاوه بر این، تمامی مراحل از ثبت‌‌‌نام تا اعطای وام کالا به‌‌‌صورت آنلاین انجام می‌شود. برخی از لندتک‌‌‌ها در روند اعتبارسنجی از معیارهای سخت‌گیرانه‌‌‌تری استفاده می‌کنند که این خود موجب محرومیت عده‌‌‌ای از افراد از دریافت تسهیلات کالا می‌شود.

این مساله در حالی است که بسیاری از این متقاضیان ممکن است به دلایل مختلف، از جمله عدم‌تجربه مالی یا شرایط خاص اجتماعی، قادر به تامین نیازهای مالی خود از طریق منابع متعارف نباشند. نکته دیگری که در این مرحله باید به آن توجه کرد، روند اعطای دسته چک است که به‌‌‌طور فزاینده‌‌‌ای سخت‌‌‌تر شده است. تقریبا تمامی لندتک‌‌‌هایی که وام کالا ارائه می‌دهند، به عنوان ضمانت، از متقاضیان می‌‌‌خواهند چکی به مبلغی بیشتر از مبلغ وام درخواست کنند. این موضوع به‌‌‌ویژه برای افرادی که تجربه مالی کمی دارند، می‌تواند چالش‌‌‌برانگیز باشد و احتمالا برخی از آنها را از دریافت وام و خدمات مالی محروم کند.

علاوه بر این، تاکید لندتک‌‌‌ها بر بارگذاری چک صیادی در حالی است که سخت‌‌‌گیری‌‌‌های بانک‌ها در اعطای دسته چک همچنان به قوت خود باقی است. این تناقض می‌تواند به ناتوانی در تامین نیازهای مالی و اقتصادی منجر شود و روند وام‌‌‌دهی خرد را بیش از پیش با چالش مواجه کند. بی‌شک برای دستیابی به اهداف اقتصادی و اجتماعی، ضروری است که متولیان این حوزه به بازنگری در فرآیندهای اعتبارسنجی و اعطای وام بپردازند و امکانات بیشتری برای گروه‌‌‌های آسیب‌‌‌پذیر فراهم کنند. این کار می‌تواند به بهبود دسترسی به خدمات مالی و حمایت از افرادی که نیاز به تسهیلات دارند، کمک کند. همان‌طور که گفته شد این روند موانعی داشت که حل برخی از این موانع از دسترس افراد خارج بود. اما شواهد در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که این روند تغییر کرده است.

این به آن معناست که برخی از لندتک‌ها چند بسته پیشنهادی برای کاربران تعریف کرده‌اند. خرید این بسته‌ها وابسته به مبلغی است که کاربران قرار است وام بگیرند. برای مثال برای وام ۲۵ میلیون تومانی بسته‌ای که باید خریداری شود حدود ۲ میلیون است و هرچه مبلغ بیشتر شود هزینه خرید این بسته نیز افزایش خواهد یافت.

دور زدن یا تسهیل اعتبارسنجی؟

خرید این بسته‌‌‌ها چه کمکی به کاربران می‌کند؟ هنگامی که کاربران اشتراک این بسته‌‌‌ها را خریداری می‌کنند، دیگر در تله اعتبارسنجی گرفتار نخواهند شد. این به معنای آن است که آنها نیازی به پشت سر گذاشتن فرآیندهای پیچیده و زمان‌بر اعتبارسنجی نخواهند داشت که معمولا شامل بررسی‌‌‌های مالی سخت‌گیرانه و معیارهای دشوار است.  البته، برخی از کارشناسان به این موضوع انتقاد کرده و معتقدند که این روش را می‌توان به‌‌‌عنوان دور زدن اعتبارسنجی تلقی کرد، زیرا در واقع کاربران از الزامات معمول اعتبارسنجی عبور می‌کنند. در مقابل، عده‌‌‌ای دیگر از این ابتکار استقبال کرده و آن را اقدامی مثبت برای تسهیل فرآیند اعتبارسنجی و افزایش دسترسی به وام‌‌‌ها می‌‌‌دانند. این دسته از افراد بر این باورند که این روش می‌تواند به کاهش موانع پیش روی افرادی که معمولا از خدمات مالی محروم هستند، کمک کند.

نکته قابل‌توجه در این روش این است که به‌‌‌جای بارگذاری چک، کاربران ملزم به خرید سفته الکترونیکی می‌‌‌شوند. این تغییر به کاربران اجازه می‌دهد که بدون نیاز به ارائه چک‌‌‌های سنتی، که ممکن است برای برخی از آنها دشوار باشد، به وام خود دسترسی پیدا کنند. در نتیجه، این فرآیند به آنها این امکان را می‌دهد که در مدت زمان کوتاهی و به‌‌‌راحتی به وام مورد نظر خود دست یابند و از خدمات مالی بهره‌‌‌مند شوند. به طور کلی، این بسته‌‌‌ها به کاربران فرصتی می‌دهند که بتوانند به خدمات مالی موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند و در عین حال، با کاهش موانع اعتبارسنجی، به تسهیل فرآیند وام‌‌‌دهی کمک کنند.