سهم بانک‌ها از مبادلات الکترونیک در بهمن‌ماه بررسی شد

عقبگرد ارزش تراکنش‌های بانکی

دنیای‌اقتصاد : هفته گذشته تازه‌ترین گزارش اقتصادی شاپرک منتشر شد. براساس این گزارش، طی ماه بهمن مجموعا حدود ۴.۰۲میلیارد تراکنش به ارزش ۱۱۰۰هزارمیلیارد تومان بر بستر شبکه شاپرک انجام شده که ارزش حقیقی تراکنش‌ها نسبت به دی ماه ۲.۸۶درصد رشد و نسبت به بهمن سال گذشته حدود ۱۲.۱۹درصد کاهش داشته است. حدود ۶.۴درصد از این تراکنش‌‌‌ها مربوط به ابزار پذیرش اینترنتی، ۲.۵درصد مربوط به ابزار پذیرش موبایلی و ۹۱.۱۱درصد آن هم مربوط به کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی بوده است. در این میان بانک سپه با پذیرش ۱۸.۳۲درصد از این حجم تراکنش‌‌‌ها، بیشترین سهم را در بازار پذیرندگی تراکنش‌ها و بانک ملی با سهم ۲۰.۵۴درصدی بیشترین میزان سهم بازار صادرکنندگی را در اختیار خود دارند. همچنین این بانک با ۱.۲۳میلیارد تراکنش، بیشترین تعداد تراکنش را هم در صادرکنندگی و هم در پذیرندگی به خود اختصاص داده است.

عملکرد بانک‌‌‌ها در پذیرندگی تراکنش‌‌‌ها

براساس گزارش شاپرک، بانک سپه با سهم حدودا 18.32درصدی در بازار پذیرندگی، بیشترین تعداد تراکنش‌‌‌ها را پذیرش کرده است. پس از این بانک، بانک ملت با سهم 16.94درصدی در جایگاه دوم و بانک ملی با سهم 11.15درصدی در جایگاه سوم قرار گرفته است. از لحاظ مبلغ پذیرش‌شده، بانک ملت با سهم 16.58درصدی از مبلغ تراکنش‌‌‌ها، با اختلاف، بالاترین سهم از پذیرش تراکنش‌های بازار را به خود اختصاص داده‌‌‌ است. در جایگاه دوم بانک ملی با سهم 11.63درصدی و بانک صادرات با 11.45درصدی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. بر اساس آمارهای گزارش شاپرک، سه بانک سپه، ملت و ملی ایران به ترتیب بیشترین سهم را از تعداد تراکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کارت‌‌‌خوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سطح کشور داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در حوزه ابزار پذیرش اینترنتی مانند اینترنت بانک‌‌‌ها، سه بانک ملت، ملی ایران و خاورمیانه پیشتازی کرده و سهم بیشتری را در تعداد تراکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به خود اختصاص داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.د ر تراکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مربوط به ابزار موبایلی که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به کدهای USSD و موبایل بانک‌‌‌ها اشاره کرد؛ سه بانک ملت، قرض‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحسنه رسالت و قرض‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحسنه مهر ایران بیشترین سهم تراکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در بخش سهم بانک‌‌‌ها از ارزش تراکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شبکه شاپرک نیز در حوزه کارت‌‌‌خوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها سه بانک ملت، ملی ایران و صادرات موفق‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از دیگران عمل کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در موضوع مبلغ ابزار پذیرش اینترنتی سه بانک ملت، صادرات و ملی پیشتاز بوده و در حوزه ابزار پذیرش موبایلی هم سه بانک ملت، قرض‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحسنه رسالت و قرض‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحسنه مهر ایران بهتر از دیگران عمل کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.

سهم بازار صادرکنندگی کارت‌‌‌ها

در بازار صادرکنندگی کارت‌های بانکی، مجموعا حدود 153هزار کارت فعال در شبکه وجود داشته است. بیشترین تعداد کارت‌های فعال در شبکه کارت‌های برداشت بوده که 145هزار عدد یا سهم 94.58درصدی از کارت‌های فعال را تشکیل داده‌اند. پس از آن، تعداد 6.5هزار کارت پیش‌پرداخته با سهم 4.2درصدی فعال بوده است. براساس گزارش شاپرک، بانک ملی با سهم حدودا 20.54درصدی در بازار صدور کارت، در جایگاه نخست قرار گرفته است. پس از این بانک، بانک سپه با اختلاف و با سهم حدودا 11.37درصدی در جایگاه دوم و بانک ملت با سهم حدودا 10.6درصدی در جایگاه سوم قرار گرفته است.

باتوجه به این آمار، بیشترین میزان کارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های برداشت تراکنش‌‌‌دار مربوط به بانک ملی ایران با سهم حدودا 21‌‌‌درصدی بوده است. پس از آن نیز بانک سپه با 11.45درصد و بانک ملت با حدود 10.58درصد قرار دارند. در بخش کارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فعال اعتباری، بانک ملی ایران با 19.96درصدی رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. پس از آن بانک ملت با سهم 19.96درصدی در جایگاه دوم و بانک صادرات با سهم 12.95درصدی در جایگاه سوم قرار دارد. در بحث عرضه کارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرداخته نیز بانک ملی با صدور 14.15درصد از این کارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، در جایگاه اول قرار دارد. پس از بانک ملی نیز بانک شهر و پارسیان هرکدام با سهم 11.21 و 10.68درصدی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. با توجه به آمارهای بالا بیشترین سهم از تعداد کارت‌‌‌های بانکی تراکنش‌‌‌دار در هر سه نوع کارت برداشت، کارت اعتباری و کارت هدیه و بن‌‌‌‌‌‌‌‌‌کارت متعلق به بانک ملی ایران بوده است.

اختلاف تراکنش‌‌‌های صادرشده و پذیرش‌شده

اختلاف تعداد تراکنش‌‌‌های صادرشده و پذیرش‌شده، نشان‌دهنده برتری عملکرد هر بانک از نظر پذیرش یا صدور تراکنش‌های شاپرکی است. برای محاسبه این ویژگی، تعداد تراکنش‌های صادره هر بانک از تعداد تراکنش‌های پذیرش‌شده همان بانک کسر می‌شود. بانک سپه با اختلاف 253میلیون، بانک ملت با اختلاف 225میلیون و بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با اختلاف 83میلیون عددی، بیشترین اختلاف مثبت در تعداد تراکنش‌های پذیرش شده را دارند و بانک ملی ایران، بانک صادرات ایران و بانک کشاورزی بیشترین اختلاف منفی را در این خصوص دارند.

از سوی دیگر مجموع تعداد تراکنش‌های صادرشده با تراکنش‌های پذیرش‌شده در هر بانک، بیانگر سهم آن بانک از تعداد تراکنش‌هاست. به این ترتیب دید کاملی از عملکرد هر یک از بانک‌‌‌ها در هر دو نقش صادرکنندگی و پذیرندگی در نظام پرداخت الکترونیکی کشور به‌دست می‌آید. این شاخص از مجموع تعداد تراکنش‌های صادرشده از هر بانک با تعداد تراکنش‌های پذیرش‌شده همان بانک به‌دست می‌‌‌آید. بانک ملی ایران با مجموع 1.23میلیارد تراکنش، بانک سپه با مجموع 1.17میلیارد تراکنش و بانک ملت با 1.1میلیارد تراکنش بیشترین سهم از کل تعداد تراکنش‌های صنعت پرداخت کارتی وبانک مشترک ایران - ونزوئلا، بانک توسعه صادرات ایران و بانک صنعت و معدن به ترتیب کمترین سهم از کل تعداد تراکنش‌های صنعت پرداخت کارتی را در این ماه در اختیار داشته‌‌‌اند.

یکی دیگر از شاخص‌های مورد اهمیت در بانک‌ها، محاسبه تفاضل ارزش ریالی صادرکنندگی آنها از مبلغ پذیرندگی آنهاست. این شاخص نشان می‌دهد که جریان مبلغی تراکنش‌های هر بانک در کدام جهت بوده و به دنبال آن می‌توان تعیین کرد که آیا نقش بانک به‌عنوان بانک پذیرنده برای وی مقرون به صرفه بوده یا نبوده است. در این بررسی این شاخص، ارزش ریالی تراکنش‌های صادرشده هر بانک از ارزش ریالی تراکنش‌های پذیرش‌شده توسط همان بانک کسر می‌شود. در این شاخص ارقام مثبت بیانگر عملکرد مطلوب بانک در جذب منابع مالی است؛ چراکه بیشتر از آنکه منابع مالی از حساب‌های آن خارج شود، پول به حساب‌های آن بانک وارد شده است. بر اساس این شاخص، بانک ملت و بانک سامان بیشترین اختلاف مثبت در مبلغ تراکنش‌های صادرشده و پذیرش‌شده را داشته و بانک ملی ایران، بانک سپه و بانک مسکن بیشترین اختلاف منفی را در این خصوص دارند. این به آن معناست که وجوهات ذخیره‌شده در حساب‌های دارندگان کارت عمدتا از طریق ابزار پرداخت الکترونیکی از بانک ملی ایران، بانک سپه و بانک مسکن به سمت بانک مرکزی، بانک ملت و بانک سامان در حال انتقال است.