خطر احداث شبه‌مسکن مهر طرح مسکن ملی را تهدید می‌کند
تذکر انبوهسازان به «ساخت چین»
صبا طاهریان
البته هنوز تفاهم‌‌‌نامه ساخت واحدهای مسکونی با چینیها به قرارداد تبدیل نشده، اما تا پایان سال‌جاری این کار قطعی می‌شود. به گفته مدیران دولتی، چینیها و بلژیکی‌‌‌ها با هزینه ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار برای هر مترمربع می‌توانند خانه بسازند. عمر مفید این خانهها بالای ۵۰ سال است و منابع مالی هم توسط سرمایه‌گذار خارجی تامین می‌شود. در همین راستا کارشناسان و فعالان عرصه ساختوساز همگی متفق‌‌‌القول معتقد هستند ظرفیت‌‌‌های داخلی بیش از سطحی است که به سازنده خارجی نیاز باشد.
خرید تکنولوژی به جای خرید صنعت
در همین راستا مدیرعامل شرکت کلینیک ساختمانی ایران با تاکید بر اینکه بخش خصوصی از جزئیات مذاکرات دولت و شهرداری با ساختمان‌‌‌سازان چینی اطلاعاتی ندارد گفت: علت اینکه چینیها سرعت بالایی در زمینه ساختوساز مسکن دارند به گونهای که توانستند ۵۷ طبقه ساختمانی را در مدت ۲۹ روز بسازند، استفاده از فناوری از پیش‌ساخته است؛ به این معنی که تمامی اتاق‌‌‌ها و وسایل موردنیاز هر واحد از پیش ساخته شده و اینها قطعات را به هم متصل میکنند.
ابوالحسن رامین‌‌‌فر افزود: ما در کشور برای اینکه بتوانیم این کار را انجام دهیم نیازمند تکنولوژی هستیم که دولت حاضر نمی‌شود ارزی برای این کار به بخش خصوصی تخصیص دهد.
رامین‌‌‌فر در خصوص ورود چینیها برای ساخت مسکن به کشور متذکر شد: چرا دولت به جای اینکه صنعت را از چین وارد کشور کند تکنولوژی و آموزش ساختمانسازی با سرعت بالا را وارد نمی‌‌‌کند؟ و البته جواب این سوال منافع عده‌‌‌ای را به خطر می‌‌‌اندازد.
وی درباره آسیب ورود چینیها به کشور گفت: اولین آسیب خروج سرمایه از کشور است و بعد از آن افزایش بیکاری در صنعت ساختمانی کشور به دلیل اینکه شرکت خارجی با خود تمام نیرو و تجهیزات را می‌‌‌آورد.
رامین‌‌‌فر معتقد است چین برای بهره‌‌‌مندی از منابع کشورها همچون اختاپوس خفته عمل می‌کند که با ورود آنها به ساختمانسازی کشور بخش زیادی از صنعت ساختمانی کشور دچار بحران خواهد شد.
وی افزود: چینیها حتما در امور بانکی هم نیروی مالی و بانکی خود را وارد عرصه خواهند کرد و بانک‌های ایرانی وارد این جریان نخواهند شد.
ورود چینیها به عرصه ساختوساز بدون محدودیت
همچنین نایب رئیس انبوهسازان ایران در خصوص ورود چینیها به عرصه ساختوساز کشور اظهار کرد: اینکه تکنولوژی جدید وارد کشور شود خوب است، اما مشکل نحوه برخورد دولت با چینیها نسبت به بخش خصوصی کشور است، زیرا دولت با محدودیت در قیمت‌ها و تسهیلات موجب شده عرصه برای بخش خصوصی با وجود توان فنی بالایی که دارد (۶هزار مهندس متخصص و ۱۰هزار انبوه‌‌‌ساز حرفه‌‌‌ای) تنگ‌‌‌تر شود، این در حالی است که چینیها برای ساختوساز در کشور این محدودیت‌ها را ندارند.
فروتن در خصوص رفتن به سمت چینیها گفت: دولت به دلیل اینکه موفق به عملیاتی کردن ساخت ۴ میلیون مسکن نشد و ما سالانه کمبود ۷۰۰هزار واحد مسکن داریم برای پوشش این خلأ به سمت چینیها روی آورده است وگرنه ما به لحاظ مسکن‌‌‌سازی و تکنولوژی پیشرفته به هیچ عنوان دچار کمبود نیستیم.
فروتن تاکید کرد: بخش خصوصی از لحاظ توانمندی و دانش فنی بسیار غنی است، اما از نظر تامین منابع مالی که به عهده دولت است دچار مشکل است که اگر این مشکل برطرف شود بخش خصوصی توانایی هر کاری را به بهترین شکل ممکن خواهد داشت.
همچنین محمود صالحی فعال صنعت ساختوساز در خصوص بی‌‌‌اطلاعی از مذاکرات دولت و شهرداری با شرکت‌های سازنده چنین اظهار کرد: متاسفانه دولت هیچ گاه بخش خصوصی را به حساب نمی‌‌‌آورد و هرگز با اهل فن مشورت نمی‌گیرد و نظرات آنها را در قراردادها جاری نمی‌‌‌کند و با تصمیمات غیر‌کارشناسی عده‌‌‌ای را بالا می‌‌‌برد و بقیه را به خاک می‌‌‌نشاند.
وی افزود: چینیها به دلیل تجربه بالا در ساخت مسکن بهره‌‌‌وری بالایی در ساخت مسکن دارند و به عنوان مثال اگر‌هزار واحد را بخش خصوصی در سه سال بسازد چینیها آن را در مدت یک سال خواهند ساخت و این اختلاف دوساله بسیاری از هزینه‌‌‌ها را کم خواهد کرد. اما با این حال ورود چینیها به کشور ممکن است به بازار داخلی آسیب بزند.
فرصت طلایی را نباید به خارجی‌‌‌ها واگذار کرد
دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان نیز با بیان اینکه واگذاری بازار داخلی ساختوساز به شرکت‌های چینی می‌تواند سبب بروز مشکلات شود در عین حال گفت: فرصت طلایی رونق اقتصادی با تحریک بخش مسکن را نباید به خارجی‌‌‌ها داد.
قرائتی‌ستوده گفت: در یکی از جلسات خدمت آقای آقامحمدی، مشاور اقتصادی مقام معظم رهبری عرض کردم، سیستمی که قرار است توسط چینیها به عنوان تکنولوژی نوین صنعتی‌‌‌سازی در بخش مسکن به کشور وارد شود، عمدتا سیستم CFS است که در ایران توسط یکی از شرکت‌های عضو انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان با انجام تغییراتی در مدل تیرهای آن ثبت اختراع شده است.
وی افزود: ضمن اینکه شرکت‌های خارجی در ایران بر اساس دلار اقدام به عقد قرار داد میکنند در حالی که شرکت‌های داخلی آماده هستند برای اجرای مفاد قرارداد همسان، آن را ۲۰درصد ارزان‌‌‌تر اجرا کنند.
در پاسخ به این موضوع، آقای دکتر آقامحمدی عنوان کردند که شرکت‌های خارجی، پروژه‌‌‌های مسکن را نسیه اجرایی میکنند و ما هم تاکید کردیم، اگر تضامین مالی که به شرکت‌های خارجی داده می‌شود، به شرکت‌های داخلی داده شود، قطعا شرکت‌های داخلی نیز تامین مالی پروژه را به صورت بهینه مدیریت خواهند کرد.
قرائتی‌ستوده با تاکید بر اینکه توان فنی- مهندسی و اجرایی کشور قابلیت اجرایی و به سرانجام رساندن تولید یک‌‌‌میلیون واحد مسکونی یا حتی بیشتر در سال را دارد تصریح کرد: ضمن اینکه اگر مدل تامین مالی که برای شرکت‌های خارجی در امر تولید مسکن لحاظ می‌شود برای شرکت‌های داخلی نیز در نظر گرفته شود، شرکت‌های داخلی نیز مشکلی در اجرای پروژه‌‌‌ها نخواهند داشت.
وی ادامه داد: فناوری‌‌‌های موجود در ایران توانایی گسترش سریع به شرط عقد قرارداد مشابه با شرکت‌های خارجی را دارند و از لحاظ فنی هم کاستی و اختلافی با فناوری‌‌‌های خارج از ایران ندارد.
این فعال صنعت ساختمان اظهار کرد: اصولا از عرصه ساختوساز به‌خصوص در مواقع رکود و بروز مشکلات اقتصادی به عنوان محرک توسعه اقتصادی استفاده می‌شود، چرا که اولا بخش مسکن در سراسر کشور اجرایی می‌شود و تعداد بی‌شماری از مشاغل را در‌بر می‌گیرد و ضمن کمک به معاش خانواده‌‌‌ها به تامین سرپناه برای فاقدین مسکن کمک می‌کند. حال اگر این عرصه را به خارجی‌‌‌ها واگذار کنیم یعنی با دستان خودمان افزایش آمار بیکاری و تعطیل شدن کارگاه‌‌‌های مرتبط با مصالح و تجهیزات ساختمانی را سبب شده‌‌‌ایم. دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان خاطرنشان کرد: قطعا توان چینیها در تولید بسیار بالاست، ولی در تکنولوژی اصولا پیرو بوده و مدل‌‌‌ها طرح و ایده بومی خودشان نیست.
به گفته وی باید به این نکته توجه داشت که درست است که ساخت سریع مسکن را در کلیپ‌‌‌ها توسط چینیها دیده‌‌‌ایم، ولی به کارخانه‌های معظم پشتیبان توسط چنین ساختی توجه نداشته‌‌‌ایم و از طرف دیگر حمل‌ونقل این مدول‌‌‌های باکسی در کشور ما به دلیل نبود راه‌‌‌های مناسب از دیگر مشکلات خواهد بود.
وی تصریح کرد: اگر همین قراردادها را با شرکت‌های داخلی منعقد کنند (به شرط تضمین‌‌‌های لازم و قیمت‌های دلاری) من به عنوان دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان و نماینده کلیه شرکت‌های ایرانی تضمین می‌‌‌کنم که تعداد مسکن موردنیاز کشور را در کوتاه‌‌‌ترین زمان ممکن تامین کنیم. در ضمن از حضور شرکت‌های خارجی با شرایط یکسان رقابت با شرکت‌های ایرانی استقبال می‌‌‌کنیم و آماده همکاری با آنان هستیم.وی ادامه داد: چینیها در کشورهای منطقه ورود کرده‌‌‌اند و سرمایه‌گذاری آنها بیشتر در جهت توانمندسازی فعالان حوزه‌‌‌های فنی، اقتصادی و صنعتی به کار گرفته شده و اگر در پروژه‌‌‌ای هم حضور دارند حتما در حوزه زیرساخت‌‌‌های کشور مقصد است. قرائتی‌ستوده با تاکید بر اینکه سابقه حضور شرکت‌های چینی در صنعت احداث به‌خصوص بزرگراه تهران-شمال چندان موفق نبوده، تاکید کرد: حفظ و توسعه صنعت ساختوساز در دستان شرکت‌های داخلی است و آنها می‌توانند به خودکفایی در حوزه ساختوساز دست پیدا کنند و توانایی رقابت با شرکت‌های خارجی را داشته باشند.
وی افزود: برای ایجاد انگیزه و جذب سرمایه‌گذاری در صنعت ساختوساز، باید بسترهای مناسبی برای سرمایه‌گذاری خصوصی و خارجی در این حوزه فراهم شود. برای این منظور، لازم است که شرایط سرمایه‌گذاری، قوانین و مقررات، وضعیت حقوقی، تسهیلات مالی و بانکی و خدمات پشتیبانی به گونهای تنظیم شوند که سرمایه‌گذاران به طور جدی به صنعت ساختوساز در ایران جذب شوند.
این فعال صنعت ساختوساز گفت: با توجه به تغییرات سریع در فناوری‌‌‌ها و روش‌های ساختمانی، آموزش مداوم به کارگران و تکنسین‌‌‌های صنعت ساختوساز امری ضروری است. این اقدام بهبود کیفیت و کارآیی در ساختمان‌‌‌ها، کاهش هزینه‌‌‌ها و افزایش توانمندی‌‌‌های صنعتی در برابر رقبا را به همراه خواهد داشت.
همچنین، دبیر انجمن تاکید کرد باید به توسعه فناوری‌‌‌های نوین در صنعت ساختوساز توجه کرد. استفاده از روش‌ها و تکنولوژی‌‌‌های پیشرفته مانند ساخت خانه هوشمند، استفاده از مصالح سبک و پایدار، انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و مدیریت هوشمند ساختمان‌‌‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد و پایداری ساختمان‌‌‌ها و کاهش آثار محیطی آنها کمک کند.
دبیر انجمن تاکید می‌کند که برای توسعه پایدار صنعت ساختوساز، لازم است که در کنار توسعه اقتصادی، برنامه‌‌‌ها و سیاست‌‌‌های محیط‌زیستی قوی نیز اجرا شود. این شامل استفاده بهینه از منابع طبیعی، کاهش آلودگی هوا و آب، مدیریت پسماندها، حفاظت از مناطق حساس محیط‌زیست و ارتقای انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر است. به این ترتیب، صنعت ساختوساز می‌تواند به عنوان یک عامل موثر در حفظ محیط‌زیست و کاهش اثرات منفی بر آن عمل کند.
در ادامه قرائتی‌ستوده تاکید کرد: همکاری و هماهنگی بین دولت، صنعت و دانشگاه‌‌‌ها باید تقویت شود. این همکاری می‌تواند شامل تحقیق و توسعه فناوری‌‌‌های جدید، ارتقای سطح آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی، ایجاد پروژه‌‌‌های مشترک و انتقال دانش و فناوری باشد. این تعامل سه‌جانبه می‌تواند به توسعه پایدار صنعت ساختوساز و افزایش توانمندی‌‌‌های فنی و علمی در این حوزه کمک کند.
وی در پایان افزود: توسعه صنعت ساختوساز در ایران نیازمند توجه جدی به عواملی مانند ایجاد بسترهای سرمایه‌گذاری، آموزش و آموزش حرفه‌‌‌ای، فناوری‌‌‌های نوین، محیط‌زیست و همکاری میان دولت، صنعت و دانشگاه‌‌‌هاست. با انجام این اقدامات، می‌توان این صنعت را به یک قطب توسعه و رقابت‌‌‌پذیری در منطقه تبدیل کرد و به توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی کشور کمک کرد.
همچنین ایرج رهبر رئیس انجمن انبوهسازان مسکن استان تهران در پاسخ به این سوال که چرا انبوهسازان پاسخ محکمی به موضوع ورود چینیها در ساختوساز ارائه ندادند، گفت: ابتدا باید عرض کنم که قصد ما سکوت نبوده و نیست. چرا که در زمانی که مرحوم رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی بودند با او به صورت خصوصی موضوع ورود چینیها را برای ساخت مسکن مطرح کردم.
در این جلسه خصوصی به مرحوم رستم قاسمی متذکر شدیم که شرکت‌های ایرانی ظرفیت و توان بالایی به لحاظ ساخت مسکن و مدیریت و سازماندهی پروژه‌‌‌ها دارند. تذکر دادم که تجربه خوبی از ورود شرکت‌های چینی در ساخت مسکن و حتی پروژه راه‌سازی نداریم. به مرحوم قاسمی وزیر سابق راه و شهرسازی گفتم که به خوبی به یاد دارید که شرکت‌های خارجی دو سال در پروژه آزاد‌راه تهران- شمال ماندند و سرانجام هم نیمه‌کاره پروژه را رها کردند.
رهبر بیان کرد: ممکن است مسکن توسط چینیها به شکل ضرب‌‌‌الاجلی ساخته شود، اما بدون تردید کیفیت ساختوساز آنها بسیار پایین خواهد بود. مگر امکان دارد با هزینه ۱۰۰ تا ۱۵۰دلار در هر مترمربع، مسکن با‌کیفیت ساخت؟ مطمئن باشید اگر امکان داشت ما انبوهسازان به عنوان مدافع منافع کشور این فعالیت را انجام می‌‌‌دادیم. به‌خصوص در وهله کنونی که وضعیت ساختوساز بحرانی است.
وی در پاسخ به این سوال که اما چینیها به ارزان‌‌‌فروشی و ارزان‌‌‌سازی در تمام بخش‌‌‌ها شهرت دارند؟ گفت: در سوریه که شرکت‌های ایرانی هم حضور داشتند شرکت‌های چینی اقدام به ساخت مسکن می‌‌‌کردند، اما در همان کشور هم مترمربعی ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار اقدام به ساخت مسکن می‌‌‌کردند. حالا سوال این است که چطور ممکن است در ایران بخواهند مسکن با متری ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار احداث کنند؟ این موضوع باید بررسی شود که چطور می‌توانند مسکن را با مترمربعی ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار احداث کنند. مثال دیگری بزنم. در طرح مسکن مهر بارها و بارها شرکت ترکیه‌‌‌ای به رخ بخش خصوصی و انبوهسازان ایرانی کشیده شد، اما ثابت کردیم کیفیت کار بخش خصوصی خوب است.
این انبوه‌‌‌ساز تاکید کرد: اصلا کیفیت کار و عُرف کار این قیمت‌ها نیست. البته شاید چینیها می‌‌‌خواهند نفت را با تخفیف دریافت کنند و آنجا این موضوع را برای شرکت‌های چینی جبران کنند. اگر قرار است به چینیها نفت با تخفیف بدهند باید اذعان کنم که شرکت‌های ایرانی نیز قبلا اعلام کرده‌‌‌اند که می‌توانند با تهاتر نفت اقدام به ساخت مسکن کنند. به هر حال تا همین الان که قراردادی در خصوص حضور چینیها دیده نشده است. انبوهسازان و شرکت‌های ایرانی با دلیل و برهان اعلام کرده‌‌‌اند که نمی‌توان با ۱۰۰ دلار تا ۱۵۰ دلار در هر مترمربع، مسکن احداث کرد. البته به تازگی شنیده‌‌‌ایم که چینیها گفته‌‌‌اند می‌‌‌خواهند فولاد را هم از کشور چین وارد کنند که این موضوع نیز نیازمند بررسی است. به گفته این فعال صنعت ساخت شرکت‌های چینی در الجزایر اقدام به ساخت مسکن کرده‌‌‌اند که به نوعی شبیه واحدهای مسکن مهر بود. شرکت‌های چینی در این پروژه‌‌‌ها که شبیه پروژه مسکن مهر بود ساختمان‌هایی ساخته‌‌‌اند که نه کابینت، نه لوله‌کشی آب و نه کاشی‌کاری شده بود. پس اگر خواهان آن هستیم که ساختمان‌‌‌های خوب ساخته شود باید سازندگان افرادی فنی و متخصص باشند، زیرا صرف حضور ناظران فایده‌‌‌ای ندارد و باید تکنسین‌‌‌ها و مهندسان طوری تربیت شوند که ساختمان‌‌‌ها را درست و با‌کیفیت احداث کنند.
