محرومیت نیازمندان واقعی از وام قرض‌الحسنه
فراوانی تبلیغات برای سخت‌ترین تسهیلات
از طرفی وام قرض‌الحسنه تعریف خاص خود را دارد آن‌طور که متقاضی وام خرد با دریافت چنین پولی بتواند مشکل ضروری خود را با آن وام حل کند نه اینکه برای دریافت آن، بانک ابتدا مبالغی را از متقاضی بگیرد تا در قبال رسوب پول و خواباندن آن در حساب، پس از گذشت چندماه معادل یا عددی بیشتر از سپرده به او وام بپردازد. رویکردی که البته برخی علما چنین اقدامی را دارای شبهه می‌دانند. به هر حال اکنون نه فقط بانک‌های قرض‌الحسنه بلکه برخی دیگر از بانک‌ها برای پرداخت وام قرض‌الحسنه کارمزدی با انجام تبلیغات گسترده وارد عمل شده‌اند. خیلی از بانک‌ها به دلیل کمبود منابع و در پی افت سپرده‌گذاری دیگر چون سنوات گذشته شرایط مناسبی برای ارائه وام ندارند، از طرفی نیز چون شکاف عمیقی بین نرخ سود بانکی و نرخ تورم وجود دارد، بنابراین خیلی راغب به خروج پول از بانک در قالب وام و تسهیلات آن هم با سود بانکی کم نیستند.
ناتوانی اغلب بانک‌ها در پرداخت وام به دلیل محدودیت منابع
البته خیلی از بانک‌ها به دلیل کمبود منابع و در پی افت سپرده‌گذاری دیگر چون سنوات گذشته شرایط مناسبی برای ارائه وام ندارند. از طرفی نیز چون شکاف عمیقی بین نرخ سود بانکی و نرخ تورم وجود دارد، بنابراین خیلی راغب به خروج پول از بانک در قالب وام و تسهیلات آن هم با سود بانکی کم نیستند. چرا که بانک‌ها به درستی می‌دانند از منابعی که در دست دارند می‌توانند به خوبی کسب سود قابل توجه کنند. با این وجود از پرداخت وام و تسهیلات که عایدی چندانی برای بانک ندارد به هر شکل ممکن طفره می‌روند، مگر وام‌های تکلیفی که آن هم خیلی سریع و به سهولت به متقاضی پرداخت نمی‌شود.
به هر حال فرآیند دریافت وام از سیستم بانکی آن‌قدر سخت و پیچیده است که بخش عمده متقاضیان به دلیل شرایط سفت و سخت پرداخت وام با دستی خالی و ناامیدی از شعب بیرون می‌آیند. وام‌هایی که البته قرار بود در قالب وام خرد بدون ضامن و از طریق اعتبار‌سنجی انجام شود و بانک‌ها مکلف به پرداخت آن هستند، اما همین وام‌ها نیز فقط به درد افرادی می‌خورد که دارای تمکن مالی، شغل ثابت یا اعتبار لازم آن‌طوری که بانک می‌خواهد، هستند و نیازمندان واقعی، به نوعی از آن کم بهره و چه بسا بی‌بهره‌اند، زیرا آنها پشتوانه لازم را برای دریافت چنین وامی آن‌گونه که تعریف شده است، ندارند. هر کسی به راحتی و به‌صورت آنی نمی‌تواند از امتیاز وام قرض‌الحسنه برخوردار شود چرا که بانک‌های پرداخت‌کننده شرط و شروطی را برای ارائه این نوع وام گذاشته‌اند تا در انجام چنین معامله‌ای نه تنها دچار زیان نشوند، بلکه افرادی را در تامین این نوع وام همراهی کنند که شرایط لازم را داشته باشند.
دست نیازمندان واقعی از دریافت وام کوتاه است
حال که پرداخت وام قرض‌الحسنه این روزها به‌صورت وسیع بر در و دیوار تبلیغ می‌شود باز هم همه متقاضیان به خصوص نیازمندان واقعی به دلیل شرط و شروطی که سیستم بانکی برای پرداخت این نوع وام گذاشته است، نمی‌توانند به راحتی به چنین وامی دست یابند. وامی که از نام آن مشخص بوده «قرض‌الحسنه» است اما بدون سپرده‌گذاری یا قرض دادن پول به بانک برای دریافت چنین وامی ناممکن است. شیوه‌ای که گویا همان پرداخت وام خرد البته به نام قرض‌الحسنه و البته با سود ۴ درصدی بوده، اما شرایط پرداخت آن حتی سخت‌تر از پرداخت وام خرد است.
علی‌اصغر قائمی‌نیا، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد پولی و اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بازار، راجع به پرداخت وام قرض‌الحسنه با سود کارمزدی ۴ درصد که اکنون با تبلیغات فراوان در جای جای شهر دیده می‌شود، گفت: این نوع وام از شرایط خاصی برخوردار است و هر کسی به راحتی و به‌صورت آنی نمی‌تواند از آن بهره‌مند شود، چرا که بانک‌های پرداخت‌کننده شرط و شروطی را برای ارائه این نوع وام گذاشته‌اند تا در انجام چنین معامله‌ای نه تنها دچار زیان نشوند بلکه افرادی را در تامین چنین وامی همراهی کنند که شرایط و توان مالی لازم را برای خواباندن پول در بانک داشته باشند.
دریافت وام به شرط خواباندن پول در حساب
او با بیان اینکه بانک‌های پرداخت‌کننده وام قرض‌الحسنه به شرط سپرده‌گذاری بدون سود از سوی متقاضیان این نوع وام که در قالب قرض باید به بانک داده شود تا پس از چند ماه بتوانند از امتیاز پولی که در بانک خوابانده‌اند برخوردار شوند، افزود: به نظر می‌رسد چنین رویکردی مشروط به این است که وام گیرنده ابتدا باید پولی را درقالب قرض به بانک بدهد و آن پول به هر مبلغی ۴ ماه در بانک بدون دریافت سود بخوابد تا در قبال چنین فرآیندی بانک نیز وامی با بازپرداخت یک‌ساله یا بیشتر به متقاضی بدهد.
این کارشناس پولی اضافه کرد: پرداخت چنین وامی به دلیل اینکه شرط روی عقد قرض گذاشته می‌شود به عقیده برخی علما شبهه‌برانگیز است چرا که نباید وامی به متقاضی داده شود به شرط آنکه وام‌گیرنده پولی را در بانک بگذارد تا پس از گذشت چند ماه بتواند از این طریق به او وامی تعلق گیرد. البته اغلب بانک‌ها نیز به دلیل محدودیت منابع و کاهش سپرده‌گذاری شرایط مساعدی ندارند و عموما با ناترازی مواجه هستند با این وجود پرداخت وام برای آنها باید به صرفه باشد، در چنین شرایطی وامی که در قالب قرض‌الحسنه پرداخت می‌کنند باید با آورده متقاضی صورت گیرد. بانک‌ها هم اکنون برای پرداخت وام مجبور شده‌اند اگر بخواهند وام یا تسهیلاتی ارائه دهند متقاضی وام همان‌طور که گفته شد ابتدا در بانک سپرده‌گذاری بدون سود کنند تا بانک نیز بتواند شارژ اعتباری خود را در بانک مرکزی برای ایجاد یک لاین خط اعتباری بالا ببرد و از این طریق به متقاضیان وام بدهد.
قائمی‌نیا با بیان اینکه بانک مرکزی با هدف شفاف‌سازی عملکرد بانک‌ها و در راستای کنترل تورم و نقدینگی سیستم بانکی را ملزم به ارائه صورت‌های مالی و از طرفی ترازمند کردن میزان دارایی و بدهی‌ها کرده است، گفت: چنین اقدامی باعث شده است تا اغلب بانک‌ها با مشکل کمبود منابع و ناترازی مواجه شوند، چرا که بانک مرکزی دیگر چون گذشته بانک‌های ناتراز را در تامین منابع چون اضافه برداشت همراهی نمی‌کند، در چنین شرایطی بانک‌ها هم اکنون برای پرداخت وام مجبور شده‌اند اگر بخواهند وام یا تسهیلاتی ارائه دهند متقاضی وام همان‌طور که گفته شد ابتدا در بانک سپرده‌گذاری بدون سود کند تا بانک نیز بتواند شارژ اعتباری خود را در بانک مرکزی برای ایجاد یک لاین خط اعتباری بالا ببرد و از این طریق به متقاضیان وام بدهد.
بنا به این گزارش، رقابت بانک‌ها در سال‌های پیش در حوزه نرخ سود سپرده‌ها بود، اما اکنون چون میزان سپرده‌گذاری کاهش یافته و بانک‌ها با محدودیت منابع مواجهند، بنابراین با رویکردی جدید اغلب آنها با شیوه‌ای نو، وام را در قبال سپرده‌گذاری پرداخت می‌کنند، اما شرایط دادن قرض به بانک برای دریافت وام قرض‌الحسنه شرایط و داستان دیگری دارد.
